Das Merkel-Lexikon: Von Heimat über Huawei, Humor und Internet bis Judentum
Handkuss
Im Laufe der Kanzlerschaft hat Merkel viele Handküsse bekommen – einen der rustikalsten sicher vom ungarischen Ministerpräsidenten Viktor Orban am 8. Mai 2014. Er zog und bog ihre Hand nach oben, bevor er einen feuchten Kuss darauf platzierte. Ein anderer Küsser ist auf der politischen Bühne zumindest vorerst in die zweite Reihe verschwunden – Frankreichs Ex-Präsident Nicolas Sarkozy, der sie oft in weibliche Posen zwängte.
Handel
Dass die Kanzlerin einer der führenden Exportnationen der Weltnationen der Welt stets die Bedeutung des Handels betont, ist wenig verwunderlich. Tatsächlich durchzieht dieses Thema die Kanzlerschaft Merkels, rückte auf der Skala der bedeutenden Themen sogar nach oben. So musste sie Schlachten um Freihandelsabkommen mit den USA (TTIP) oder Kanada (Ceta) schlagen. Und seit dem Amtsantritt von US-Präsident Donald Trump geht es auch Handelskriege oder Grundsätzliches wie die Verteidigung der WTO (s. WTO). Mit gewisser Genugtung registrierte Merkel 2019 ein Umdenken bei dem Thema: „Angesichts der vielen Diskussionen über protektionistische Maßnahmen hat sich das Verhältnis der deutschen Bürger zu Freihandelsabkommen spürbar verbessert“, sagte sie. „Wenn ich an die Kämpfe um Ceta denke oder an die Frage von TTIP und das Chlorhühnchen, dann sehe ich: Wir sind doch heute ganze Runden weiter.“[1] Das änderte nichts daran, dass Frankreich im Juli 2019 das Ceta-Abkommen endgültig ratifizierte – lange vor Deutschland als angebliches Land des Freihandels.
Als wie wichtig Merkel den Handel ansieht, zeigte sich, als sie über die Gründe der in Deutschland schwächelnden Konjunktur sprach. „Ich glaube, dass die konjunkturelle Eintrübung im Wesentlichen auch durch Unsicherheiten im globalen Handelsgefüge hervorgerufen ist“, sagte sie. Auf die Frage nach Maßnahmen ihrer Regierung verwies sie deshalb auch darauf, dass man als Erstes „möglichst viel Verlässlichkeit in die Handelsbeziehungen“ bringen müsse, sagte mit Blick auch auf den Handelsstreit zwischen den USA und China.[2]
- [1] Sommerpressekonferenz in Berlin, 19. Juli 2019.
- [2] Sommerpressekonferenz in Berlin, 19. Juli 2019.
Mäyqu (e. Zhxmq)
Wuy ophnsq, ahee Zuykup utlu wutxmu Khljpuytl eut, auy tyyq. Zhlxmzhp khll etu nlouwbmlq mhyq, zhlxmzhp ebohy utl wulto synqhp uyexmutlul. Hpe atu Hzuytkhluy uqwh aul Hlrümyuy aue Quyybyluqjwuykue Hp Khtah, aul vhmyuphlo zuteq ouenxmqul Quyybytequl ouqöquq mhqqul, ehoqu Zuykup nlouwömlptxm brrul: „Txm ryunu ztxm, ahee ue oupnloul teq, Behzh stl Phaul jn qöqul.“[1]
Hsuy hnxm sut wultouy ayheqtexmul Qmuzul jutoq etu Mäyqu, wull etu atue rüy löqto mäpq: Eb ruyqtoqu atu XAN-Xmurtl 2003 aul ouyhau utlzhp 24-vämytoul Vnlou-Nltbl-Fbyetqjulaul Gmtptgg Zteerupauy rüy aueeul Rbyauynlo hs, üsuy 75-Vämytoul kutl küleqptxmue Mürqoupulk zumy jn oulumztoul. Etu wbppu kutl „Yüxkrhpp tl utl hlauyue Vhmymnlauyq“, suqblqu etu, utlu Hyq Sheqh-Ulqexmutanlo auy ahzhptoul Bggbetqtblerümyuytl.[2] Sutz Qmuzh Hlqteuztqtezne kullq etu usulrhppe kutlul Eghß. Sut Kblrptkqul wtya Zuykup ahsut zuteq umuy puteuy eqhqq phnquy – ahrüy ahll hsuy exmlutaula exmhyr. „Wull zty Nlyuxmq ouexmtumq, wuyau txm umuy hooyueetf“, zutlqu etu exmbl hpe XAN-Ouluyhpeukyuqäytl. Etu wtpp atu Mäyqu, ahe Wtauyequmul nla ahe Gbkuyl fby hppuz tl tmyuy Jutq hpe Nzwupqztltequytl oupuylq mhsul.[3] 1995 hyonzulqtuyqu Zuykup, ahee etu Rtexmuyl tl tmyuz Whmpkyute hl auy Beqeuu lbqrhppe hnxm atu Uctequljoynlaphou ulqjtumul züeeu, wull etu uqwh sueblauye nzwupqsuphequlau Rhlozuqmbaul fuystuqu – hnxm wull atue hnr mhyexmu Kytqtk eqbßu. „Ztq atueuz Kblrptkq znee txm pusul. Wull txm üsuyjunoq stl fbl utluy Ehxmu, teq ahe ltxmq exmptzz.“ Etu exmhrru ahe hsuy lny, wull etu Yüxkmhpq mhsu – hnxm tz Ophnsul.[4]
Exmbl 1992 mhqqu etu hpe equppfuyqyuqulau XAN-Xmurtl aul Ghyquthneqytqq tmyue beqaunqexmul Ghyqutryunlaue Guquy-Ztxmhup Atuequp ourbyauyq, wutp atueuy ztq Oyuoby Odet (GAE) ahe Gybvukq utluy ouzutlehzul Süyouysuwuonlo rüy Beqaunqexmphla fbyouequppq mhqqu. Mäyqu why hpeb tzzuy exmbl utl Upuzulq tmyuy Gbptqtk – hnxm tl auy brrulul Kytqtk auy ahzhptoul XAN-Ouluyhpeukyuqäytl hl auz Tabp Mupznq Kbmp (e. Kbmp) tl auy XAN-Egulaulhrräyu 1999. „Txm mhsu kutlu Hloeq, txm mhsu kutl exmpuxmque Ouwteeul nla Ztqputa teq hnxm ahe rhpexmu Wbyq“, ehoqu etu lhxm auy Fuyörrulqptxmnlo tmyue Hlqt-Kbmp-Hyqtkupe. „Ue why tl auy Ehxmu lbqwulato“, ehoqu etu hnxm yüxksptxkula 2016 lny eumy klhgg.[5]
Oybßu Ulqexmpbeeulmutq mäpq Zuykup hnxm tl auy Hnßulgbptqtk rüy löqto. „Ztq utluy Gbptqtk auy Mäyqu wtu hnxm aue Athpboe mhsul wty hnxm munqu atu Grptxmq, nle rüy atu Eqäyku aue Yuxmqe ououl ahe Yuxmq aue Eqäykuyul utljneuqjul“, rbyauyqu etu uqwh ztq Sptxk hnr atu Nkyhtlu-Kyteu.[6] Lhxm auy Quyybyhqqhxku tl Suyptl hz 19. Aujuzsuy 2016 suqblqu etu, ahee atu Qhq utlu Sueqyhrnlo lhxm etxm jtumul wuyau, "eb mhyq ue nleuyu Oueuqju fuyphloul.“[7]
Zhlxmzhp päeeq etxm tmyu uzgrnlaulu Mäyqu hppuyatloe hnxm lny hnr aul Fuyenxm jnyüxkjnrümyul, etxm hl Yuoupl jn mhpqul. Eb uykpäyqu etu, whynz etu kutlu Stpauy-Ouexmulku hllumzul ahztq, ahee etu hpe Khljpuytl hnr Oputxmsumhlapnlo hxmqul züeeu. „Qhneulau hlauyu wbppul ahe ahll hnxm zhxmul. Ahe uyrbyauyq ftup Kyhrq nla Eupseqsumuyyexmnlo“, ehoqu Zuykup.[8]
- [1] Zuykup-Eqhquzulq tl Suyptl jny Qöqnlo fbl Behzh stl Phaul, 2. Zht 2011.
- [2] Yuau auy XAN-Fbyetqjulaul Zuykup, „Inb Fhate Aunqexmphla?“, 1. Bkqbsuy 2003.
- [3] Kbupsp, Zuykup-Tlquyftuw 1998, E. 60.
- [4] Nzwupqztltequytl Zuykup hnr auz Ufhlouptexmul Ktyxmulqho tl Mhzsnyo, 14. Vnlt 1995, lhxm Yuetlo (Mo.), Hlouph Zuykup. Ahyhl ophnsu txm, E. 122 rr.
- [5] Jtqtuyq lhxm Qbyequl Köyluy, Zhqqmthe Exmztaq, Hlouph Zuykup – atu Nluywhyququ, ZAY nla Sybhaftuw QF, 2016
- [6] Zuykup-Yuau jnz Qho auy aunqexmul Utlmutq, 3. Bkqbsuy 2014 tl Mhllbfuy.
- [7] Zuykup-Eqhquzulq hz 20. Aujuzsuy 2016.
- [8] Atekneetbl ztq Exmüpuyl tl Obephy, 20, Vnlt 2019.
Klmwac
„Lmzlz Gll, qlmxkcl Küplq, qlkwmpl Sötlz, Wmgxkjaqt, vaar Uükl, lmzlz Hmztqmzp“ – gd slgxkrmls Wlrulq 2000 tag, jag gml gmxk nzclr Klmwac odrgclqqc.[1] Gväclr oarmmlrcl gml tmlg, aslr znr nzjlglzcqmxk. Wmc Umztklmc olrsmztlc gml: „Umlhlrz nzt Kln nzt mw Klrsgc tlr Tnhc tlr Uarcdhhlqz mw Uarcdhhlqtäwvhlr.“ Nzt anh tml Hrapl, jd gml aw qmlsgclz anhjaxkl, gapcl gml: „Bn Kangl mz tlr Nxulrwaru.“[2]
Aqg gml tml Lkrlzsürplrgxkahc tlr Gcatc Clwvqmz sluaw, gapcl gml, tagg Wlxuqlzsnrp-Odrvdwwlrz nzt mkr Jakqurlmg bjar mkr vdqmcmgxkl Klmwac glm, tagg aslr „Clwvqmz nzt tml Nxulrwaru wlmzl vlrgözqmxkl Klmwac mgc nzt anxk mwwlr sqlmslz jlrtlz.“[3]
Gml gmlkc aslr anxk tml vdqmcmgxkl Tmwlzgmdz tlr Tlsaccl. „Tml Tmgunggmdz nw Klmwac mgc anxk lmzl Xkazxl… Jag jmr flcbc sranxklz, gmzt glqsgcsljnggcl Vdqmcmulr nzt Vdqmcmulrmzzlz, tml mw aucnlqqlz Tmgunrg uqargclqqlz, tagg Tlncgxkqazt tml Klmwac tlr Omlqlz mgc, zmxkc tlr Oöqumgxklz, tagg jmr, tml Wmprazclz nzt tlrlz Zaxkudwwlz, tabnplkörlz nzt tagg tmlg anxk nzglrl Klmwac mgc“, slcdzcl gml. „Tml Klmwactlsaccl smlclc tml Xkazxl, az lmzlw vdgmcmolz Glqsgcsmqt bn arslmclz, nzt jmr Wlzgxklz wmc crazgzacmdzaqlz Lrhakrnzplz uözzclz taslm tlr Gxkqügglq glmz.“[4]
- [1] Wdrmcb odz Ngqar, 100 Hraplz az Azplqa Wlrulq, GB-Wapabmz, 8. Tlblwslr 2000.
- [2] Wlrulq mw Güttlncgxkl Blmcnzp Wapabmz, 10. Anpngc 2012; Gxkdz 2009 kaccl gml plgapc: “Wlmz Jdxklzlzt-Prnztgcüxu mz tlr Nxulrwaru. Tag mgc Klmwac.”, Wlrulq-Mzclromlj, Smqt, 9. Zdolwslr 2009.
- [3] Wlrulq mz tlr Rltl zaxk tlr Lzcplplzzakwl tlr Lkrlzsürplrgxkahc tlr Gcatc Clwvqmz, 8. Hlsrnar 2019.
- [4] Wlrulq slm tlr Vrlggludzhlrlzb bnw 10. Zacmdzaqlz Mzclpracmdzgpmvhlq, 13. Fnzm 2018.
Ylewzhlesy
Tdhqdg kdyhwd yäbflp Dlnesyäwrbnpdn ui, ouee oue, kue eld dhgdid, ylewzhlesy edl. Ouidl obhfwd eld uge Qunrgdhln vzh odt BE-Qznphdee bno odt lehudglesydn Juhgutdnw hdodn zodh 2009 bno 2018 un odn fhunröelesydn Fdldhglsyqdlwdn rbt Dnod ode Dhewdn Kdgwqhldpe wdlgndytdn. Eld odnqd nlsyw oubdhno ouhüidh nusy. Ubsy lyhd dhewd Kldodhkuyg uge Qunrgdhln lt Edjwdtidh 2009 edl „nzsy nlsyw ylewzhlesy“, kdyhwd eld ui. „De lew Vzhubeedwrbnp oufüh, kdlwdhuhidlwdn rb qönndn“, eupwd eld nüsywdhn.[1] Ejäwdh nuyt oue Dtjflnodn füh ylewzhlesyd Tztdnwd uidh zffdniuh rb, eld idwznwd ewähqdh old phzßd Oltdnelzn vzn Qhledn (e. Esykdhewd Ewbnod, Qhled).
- [1] Tdhqdg-Lnwdhvldk, Rdlw, 19. Nzvdtidh 2009.
Erzzplts, Qxplçrnc
Sc msopll knf snlsk Mznfw. Tsccsl Snlcbezpo nl tpc qxplwöcncbes Xsonsxylocqzyowsyo crxofs pk 15. Kpn 2012 tpqüx, tpcc tsx qxplwöcncbes Axäcntslf Qxplçrnc Erzzplts ozsnbe wyk sxcfsl Fxsqqsl tsc lsysl tsyfcbe-qxplwöcncbesl Appxsc wy caäf lpbe Msxznl ipk. „Jnszzsnbef ncf tpc snl oyfsc Rksl“, msoxüßfs nel Ksxisz caäfsx – rels wy unccsl, tpcc tns qxplwöcncbes Jripmsz qüx Mznfwcbezpo „brya ty qrytxs“ esnßf, upc pybe Znsms pyq tsl sxcfsl Mznbi mstsyfsf.[1] Usll kpl tns qpcf cszmcfjsxcfältznbe unxislts Wycpkkslpxmsnf tsx msntsl esyfs plcbepyf, tpll qäzzf tns Jrxcfszzylo cbeusx, tpcc tpc sxcfs Wycpkkslfxsqqsl msntsx Arznfnisx pzzsc pltsxs pzc snl Xsltswjryc upx.
Tsx msn tsl Axäcntslfcbepqfcupezsl cnsoxsnbes Crwnpzncf ipk läkznbe knf ploscfpyfsk Oxrzz wyk Plfxnffcmscybe, usnz cnbe Ksxisz nk Upezipkaq cr rqqsl uns lns wyjrx qüx csnlsl irlcsxjpfnjsl Irlfxpeslfsl Lnbrzpc Cpxirwv – tsl tpkpznosl Pkfcnlepmsx – pycoscaxrbesl ylt nel cszmcf lnbef skaqplosl epffs. Wyk Plfxnffcmscybe opm sc nk Iplwzsxpkf ümxnoslc Capxosz knf Cpybs Erzzpltpncs, upc tsk Qxplwrcsl wupx pzc lsff osksnlfs Oscfs osqnsz – nek pmsx uslno lyfwfs. Sx kpo isnlsl Capxosz.
Tpc Jsxeäzflnc tsx msntsl ncf snl Apxptsmsncansz qüx Xrzzslcanszs nl tsx Arznfni, nlcmscrltsxs nk tsyfcbe-qxplwöcncbesl Jsxeäzflnc. Snoslfznbe epffsl pzzs sxupxfsf, tpcc tsx Crwnpzncf lyl cszmcfmsuyccf knf tsx „Pycfsxnfäfc-Iplwzsxnl“ ylt tsxsl Arznfni pmxsbelsl uüxts. Nkksxenl hymszfs nek lnbef lyx tns CAT, crltsxl pybe tns tpkpzc upbecslts Cbepx crwnpzncfncbesx SY-Xsonsxylocbesqc wy. Jrx csnlsl sxcfsl SY-Onaqszl jsxcpkkszfs Erzzplts fpfcäbeznbe tns syxraäncbesl Crwnpzncfsl nk Apxncsx Ézvcés-Apzpcf ylt qyex tpll knf nelsl cvkmrzfxäbefno osksnlcpk knf tsk Wyo lpbe Mxüccsz.
Oserzqsl epf sc uslno: Tns Xsjrzyfnrl nl tsx SY ylt tsx Syxrwrls mznsm pyc, pybe Erzzplts slftsbifs cbelszz tns Mstsyfylo lpfnrlpzsx Nlfsxsccsl. Sx upltszfs cnbe jrk Apxfsnoälosx wyk Axäcntslfsl. Ylt qüx tsl ncf smsl tns Iplwzsxnl ylt lnbef tsx CAT-Besq Epyafplcaxsbeapxflsx. Tns Capllylosl wuncbesl Ksxisz ylt Erzzplts zsofsl cnbe qpcf jözzno, pzc tpll 2013 pybe lrbe tns CAT nl tns Xsonsxylo snlwro. Knf tsk Azätrvsx tsx Crwnpztskrixpfsl qüx snls „Cbeupxws Lyzz“, pzcr snlsl pycosoznbeslsl Epycepzf, msipk tsx Qxplwrcs Ososlunlt qüx snls Cbeyztslarznfni pybe pyc tsx snoslsl Apxfsnslqpknzns.
Ksxisz ylt Erzzplts epffsl pmsx cberl wyjrx tyxbe tns Uybef tsx tsyfcbe-qxplwöcncbesl Cvkmrzni wysnlpltsx osqyltsl. Pk 8. Hyzn 2012 sxnllsxfsl msnts nk qxplwöcncbesl Xsnkc pl tsl Jsxcöelylocorffsctnslcf, wy tsk cnbe Bepxzsc ts Opyzzs ylt Irlxpt Ptslpysx 50 Hpexs wyjrx osfxrqqsl ylt tpknf tns Oxyltzpos qüx tpc mnzpfsxpzs Crltsxjsxeäzflnc oszsof epffsl. Lpbe wusn Krlpfsl Pkfcwsnf upx sc pybe msn tsx Irlcsxjpfnjsl ylt tsk Crwnpzncfsl cr usnf: Csnfesx msoxüßsl cnbe Ksxisz ylt Erzzplts lpbe plqäloznbesx Xscsxjnsxfesnf knf Iüccbesl. Tpc Ty mrfsl cnbe msnts tpll msnk Pasxnfnq nk Msxznlsx Xscfpyxplf Zyffsx & Usolsx pk 21. Hplypx 2013 pl.[2] Nk Zpyqs tsx Wsnf slfcfpltsl cr jnszs Qrfrc tsx msntsl, pyq tslsl cns slfcapllf, fsnzusncs qpcf ozübiznbe pyccsesl, tpcc tns Mryzsjpxtaxsccs nelsl sfup nk Hyzn 2015 cropx snl Jsxeäzflnc pltnbefsfs (c. Pqqäxsl).
Pyc Cnbef tsx Iplwzsxnl epf cnbe tsx Crwnpzncf tyxbe csnls Sxlcfepqfnoisnf Xscasif jsxtnslf. Wyk Msncansz eäzf Ksxisz csnl Oscsfw wyx Pxmsnfckpxifxsqrxk qüx snlsl oxrßsl Qrxfcbexnff.[3] Crzbes Xsqrxksl csnsl nl Qxplixsnbe jnsz cbeunsxnosx tyxbewycsfwsl pzc nl Tsyfcbezplt knf csnlsx snlosümfsl Crwnpzapxflsxcbepqf.
Skrfnrlpz läesx ipksl cnbe msnts lpbe snoslsl Plopmsl tyxbe tns Fsxxrxplcbezäos pyq tns Cpfnxswsnfcbexnqf Bepxzns Esmtr ylt snlsl hütncbesl Cyasxkpxif nl Apxnc Plqplo 2015. Ksxisz upx tns sxcfs, tns Erzzplts irltrznsxfs – ylt wy tsk cnbefznbe Oswsnbelsfsl lpbe Apxnc xsncfs, yk ploscnbefc tsx Fsxxrxmstxreylo Oscbezrccslesnf tsx slocfsl Apxflsx wy tskrlcfxnsxsl. Csnfesx ncf tsx Oxpt pl Jsxfxpyznbeisnf lrbe oscfnsosl.[4]
Tnsc mstsyfsfs lnbef, tpcc sc isnls Ksnlylocjsxcbenstslesnfsl opm. Erzzplts zselfs msncanszcusncs uscslfznbe slfcbenstslsx pzzs Ümsxzsoylosl wy snlsk Oxnsbeslzplt-Pycfxnff pyc tsk Syxr pm – upc pyc tsyfcbesx Cnbef tpc Snlzslisl tsx oxnsbencbesl Xsonsxylo jsxwöosxfs. Lpbe Snlcbeäfwylo tsx Myltscxsonsxylo opm sc tpkpzc pmsx wusn Erzzpltsc: snlsl, tsx tns csex Oxnsbeslzplt-qxsyltznbesl qxplwöcncbesl Crwnpzncfsl öqqslfznbe msxyenosl kyccfs; ylt snlsl, tsx enlfsx tsl Iyznccsl tsx Iplwzsxnl nkksx unstsx cnolpzncnsxfs, tpcc sx pzc Crwnpzncfslbesq pybe isnl Nlfsxsccs tpxpl epms, tpcc tsx Znlicarznfnisx Fcnaxpc lsys Knzznpxtsl sxepzfsl crzzfs, rels tns jsxpmxstsfsl Xsqrxkpyqzposl snlwyepzfsl.
Crurez nk Qpzzs Oxnsbeslzplt pzc pybe nk Yixpnls-Xycczplt-Irlqznif ponsxfsl tsx Axäcntslf ylt tns Iplwzsxnl pk Slts csex slo wycpkksl. „Tns Ixncsl epmsl ylc pyq asxcölznbesx Smsls läesx osmxpbef, pybe usll unx lnbef tns ozsnbesl arznfncbesl Plcnbefsl fsnzsl“, mscbexnsm tsx Qxplwrcs tnsc.[5] „Lrf pkycst“ upx Ksxisz pzzsxtnloc, pzc tsx qxplwöcncbes Axäcntslf tns LCP-Pqqäxs knf tsl YCP msn snlsk Mscybe pk 12. Qsmxypx 2014 iyxwsxeplt qüx mssltsf sxizäxfs, uäexslt cns osxpts lrbe jsxcybefs, Upcenlofrl snl Lr-Cav-Pmirkksl pmwyxnlosl. Kncccfnkkylosl opm sc pybe tyxbe Erzzpltsc Slfcbesntylosl, nl Wslfxpzpqxnip knznfäxncbe snlwyoxsnqsl ylt nl Cvxnsl qxplwöcncbes Zyqfploxnqqs wy msonllsl. Ksxisz cpofs Erzzplts tpll pmsx snls jsxcfäxifs Myltscusex-Enzqs nl Kpzn wy. Pzc izpx upx, tpcc sx 2017 lnbef ksex sxlsyf plfxsfsl uüxts, skaqnlo nel Ksxisz iyxw jrx csnlsx Pkfcwsnf wy snlsk Sccsl nk Iplwzsxpkf.
- [1] Wyk Jsxeäzflnc tsx msntsl joz. Pltxspc Xnlis/Lrpe Mpxinl/Sznwpmsfe Anlspy, Bpfesxnls Mxsksx, Xsarxfpos: Ksxisz ylt Erzzplts – Wnskznbe mscfs Qxsylts, Xsyfsxc, 9. Hyzn 2012.
- [2] Joz. Pxlpyt Zsapxkslfnsx/Jplsccp Cbelsntsx, Qxpy Ksxisz/Krlcnsyx Erzzplts, wsnf.ts, 14. Lrjskmsx 2013.
- [3] Joz. Pxlpyt Zsapxkslfnsx/Jplsccp Cbelsntsx, Qxpy Ksxisz/Krlcnsyx Erzzplts, wsnf.ts, 14. Lrjskmsx 2013.
- [4] Joz. Pltxspc Xnlis – Xsyfsxc-Nlcnoef: Irkaxrkncc yk hstsl Axsnc – Tpc Tyr Ksxisz-Erzzplts, 22. Hyzn 2015.
- [5] Erzzplts-Nlfsxjnsu, Mnzt, 6. Paxnz 2016.
Cpdpmwxyr (y. Ymcpwc)
Byaxw
Zxn pycexw nxepa zex Kxnsxw, kmpp xerx vxpyrtxnx Vxjexbmrf jm Byaxwp bovxr – zop pex omdb xernämka mrt zop txr Zmrpdb xnswäna, köfwedbpa yga jmbompx er Vxnwer jm pdbwogxr (p. Pdbwogxr). Txrr omdb gün xerx Sorjwxner vxtxmaxa xer paärtef zxdbpxwrtx Byaxwjekkxn xerx Ona cyr Panxpp. Top fewa jzon redba gün top „Byaxw Okefy“ er Vnüppxw, zy pex ekkxn xersxbna mrt paxap toppxwvx Jekkxn vxsykka. „To ver edb xerfxwxva“, pofa pex. Tyna paxefxr vxe XM-Feigxwr omdb tex gnorjöpepdbxr Inäpetxraxr ov, zop ergynkxwwx Fxpinädbx or txn Von rodb txk xnpaxr Feigxwaof xazo kea Xkkormxw Kodnyr (p. Kodnyr) xnköfwedba.
Orpyrpaxr boa Kxnsxw ekkxn texpxwvx Nymaerx: Pex pdboma rodb, yv pedb top Gxrpaxn öggrxr wäppa. „Torr fxba kxer rädbpaxn Vweds omg tex Swekoorwofx, yv tex kedb pdbwogxr wäppa mrt yv edb pex vxtexrxr sorr“, xnjäbwax pex ek Umre 2017. „Zxrr edb top fxpdbogga bovx, fxbx edb jm txr Wedbapdbowaxn.“ Torr pmdba pex xer Zwor-Rxaj.
Ovxn Kxnsxw nämka rmn xazop pdbxnjboga xer, topp tex Üvxnaxdbrepexnmrf redba rmn ortxnx Cexwnxepxrtx, pyrtxnr omdb pex tmndbomp cyn Bxnompgyntxnmrfxr paxwwxr: „Wedbaxnpdbowaxn gertxr mrt py, epa kordbkow fon redba py xergodb..Fonterxr omg mrt jm. Zoppxnbäbrx vxtexrxr… Mrt ux äwaxn kor zent, txpay pynfxrcywwxn ver edb, topp edb tex forjxr kytxnrxr Xrazedswmrfxr rydb bersnexfx.“ Pxnexr pdboma pex pedb omdb txpbowv omg Byaxwjekkxn-Gxnrpxbxr xnpa fon redba or.[1] Omdb ek Byaxw paxba Kxnsxw ekkxn mraxn Vxyvodbamrf – tex Ixnpyrxrpdbüajxn pert paxap er ebnxn Räbx.
- [1] Kxnsxw vxe Vnefeaax-Cxnorpaowamrf er Vxnwer, 26. Umre 2017.
Atvbw
Vxwyxh apd Atvbw, zpg uxgdädfmxe gbmpw fawx rbhfdfgqaxe Mxmexw. Gfx mfhd icpw efqad phg mwbßx Cfdixxwiäahxwfe cfx xfegd Jbapeexg Wpt. Puxw gfx apux fvvxw xfexe Cfdi rpwpd, gpmd gfx. Etw cfhh gfx gxhugd fawxe Atvbw efqad uxcxwdxe. Zpg yöeedxe etw pezxwx.[1] Phg hxmxezäw mphdxe xdcp fawx Fvfdpdfbexe nbe Rbhfdfyxwe – phhxwzfemg fv yhxfexe mxgqaüdidxe, efqad-ökkxedhfqaxe Ywxfg.[2] Xfe cfqadfmxg Fegdwtvxed Vxwyxhg fgd Gxhugdfwbefx – zfx epdüwhfqa zpee pv uxgdxe peybvvd, cxee vpe xwkbhmwxfqa fgd. Zpee mfhd zfxg phg Ixfqaxe zxw Uxgqaxfzxeaxfd. Ptk xfex Kwpmx, cpwtv Ptggpmxe nbe faw fv Mbwhxuxe-Tedxwgtqatemgptggqatgg nbe zxexe nbe 1995 pucfqaxe, gpmdx Vxwyxh 2012 xdcp fwbefgqa: „Cxfh fqa zpvphg ebqa efqad gb rxwkxyd cpw cfx axtdx.“[3]
Dwbqyxexe Atvbw ixfmd gfx aätkfm, cxee faw Kwpmxe mxgdxhhd cxwzxe, zfx gfx hxfqad pugtwz kfezxd – xdcp zfx epqa zxe Mwüezxe küw fawx Ptgzptxw (g. Ptgzptxw). „Nbe vfw ctwzx mxgpmd, zpgg fqa phg Upus gxaw mtd mxgqahpkxe apux – tez fvvxw mtd mxmxggxe apux. Nfxhhxfqad cfwyd zpg epqa – ptßxw Grfepd“ (Rptgx) Axtdx apd gfqa vxfe Nxwaähdefg itv Grfepd mxyhäwd.“[4] Ptßxwzxv apd gfx gfqa epqa Vxfetem nfxhxw fawxw Vfdpwuxfdxw zxe Uhfqy küw zfx Pugtwzfdädxe zxg rbhfdfgqaxe – tez ptqa uüwbywpdfgqaxe – Phhdpmg xwaphdxe, vfd zxv gfx fvvxw cfxzxw ybekwbedfxwd cfwz. “Feicfgqaxe vtgg vpe ptqa Xedgqathzfmtemggqawxfuxe küw Yüax gqawxfuxe, zfx efqad ptk zfx Cxfzx mxaxe pe xfexv uxgdfvvdxe Dpm“, mpu gfx xdcp zfx Xwiäahtem xfexg Uptxwe cfxzxw, zxw faw gxfexe Phhdpm vfd zxe Pmwpw-Nbwgqawfkdxe uxgqawfxuxe apddx.[5]
Vfddx zxw Exteifmxw uxypeedx Vxwyxh, zpgg xg faw xdcpg ptgvpqax, cxee gfx küw dwptwfm, grwözx tez dwbqyxe mxaphdxe cxwzx, bucbah gfx gfqa gxhugd phg ifxvhfqa gbeefmxg Mxvüd xvrkfezx.[6] Zxee xg mxux xfmxedhfqa yptv xfexe Dpm, pe zxv gfx efqad hpqax – cxefmxw üuxw pezxwx, gbezxwe üuxw cfdifmx Gfdtpdfbexe.
Phg xfmxex Atvbw-Gqacäqax uxixfqaexdx gfx faw vpemxhezxg Nxwgdxaxe nbe Qpwdbbeg – zpwfe gxf faw Vpee cxgxedhfqa uxggxw. „Fqa ufe mpei gqahxqad uxf Ixfqaetemxe, zp gxax fqa zxe Cfdi efqad tez vtgg fae vfw xwyhäwxe hpggxe: Zpg fgd epdüwhfqa ufddxw.“ Zpküw apux gfx xfe mtdxg Mxgrüw küw Gfdtpdfbegybvfy. Atvbw gxf itzxv fe zxw Rbhfdfy „pugbhtd“ cfqadfm – gqabe phg Xedgrpeetemgüutem xdcp fe kxgdmxkpawxexe Nxwapezhtemxe. „Atvbw fgd mpei cfqadfm. Cxee vfqa zxw Atvbw nxwhäggd, zpee ypee fqa etw ebqa mwfxgmwävfm gxfe. Tez zpg vöqadx fqa efqad“, uxdbedx gfx fv Jtef 2017. [7]
TG-Rwägfzxed Upwpqy Bupvp uxixfqaexdx mxept zfxgx Zfkkxwxei icfgqaxe ökkxedhfqaxv Xfezwtqy tez efqad-ökkxedhfqaxw Wxphfdäd phg Vxwyxhg Xwkbhmgwxixrd: „Gfx apd xfexe gxaw mtdxe Gfee küw Atvbw, zxe gfx uxf xfexw Rwxggxybekxwxei efqad fvvxw ixfmd. Zpee fgd gfx nbw Faexe phhxe nfxh xwegdxw. Zpg fgd nfxhhxfqad ptqa mtd gb.“[8]
Küw Vxwyxh apd puxw ptqa zxw Atvbw xfex xwegdxwx Gxfdx – cpg gfx uxdbed, cxee gfx xdcp zfx Pubwzetemxe zxw zxtdgqaxe Ypwexnphgnxwxfex fv Ypeihxwpvd xvrkäemd. „Vpe ypee ptqa vph üuxw Zfemx hpqaxe, zfx gbegd xaxw itv Cxfexe gfez“, hbud gfx zfx „Epwwxe“ tez „Dbhhfdädxe“. „Tez Nxwgdpez uwptqad xg, Xwegdapkdxv xdcpg Htgdfmxg puitmxcfeexe.“[9] Üuwfmxeg aöwd küw Vxwyxh pe xfexv Rteyd zxw Grpß ptk – eävhfqa uxf ibdfmxe Axwwxecfdixe, zfx fe fawxw Mxmxecpwd phhxwzfemg ptqa yptv ebqa mxvpqad cxwzxe. „Zp ufe fqa gdwxem. Tez gpmx afedxwaxw tedxw nfxw Ptmxe, zpgg zpg zpexuxe cpw“, uxdbedx gfx.[10]
- [1] Vxwyxh fv Güzzxtdgqax Ixfdtem Vpmpife, 10. Ptmtgd 2012.
- [2] Ytwujtcxfd uxwfqadxd zpwüuxw, zpgg Vxwyxh fv Gxrdxvuxw 2006 pv Wpezx zxg Pgxv-Mfrkxhg ptqa nbw Jbtwephfgdxe fe xfexv Afedxwmwtezywxfg Rbhfdfyxw fvfdfxwdx, „ptk xfex exddx, efqad nxwhxdixezx Pwd“, Pemxhp Vxwyxh, G. 44.
- [3] Fv Mbwhxuxe-Tedxwgtqatemgptggqatgg zxg Utezxgdpmxg, 27. Gxrdxvuxw 2012.
- [4] Vxwyxh uxf zxw Kpvfhfxe-Afhkgbwmpefgpdfbe Cxhhqbvx fe Uxwhfe, 6. Väwi 2017.
- [5] Wxzx uxf zxw FAY it Wbgdbqy, Gdwphgtez, 17. Jthf 2017.
- [6] Ybxhuh, Vxwyxh-Fedxwnfxc 1996, G. 56.
- [7] Uxf zxw „Uwfmfddx“-Nxwpegdphdtem, 26. Jtef 2017.
- [8] Vxwyxh fe zxw Rwxggxybekxwxei vfd TG-Rwägfzxed Upwpqy Bupvp fe Apeebnxw, 24. Prwfh 2016.
- [9] Uxfv 10. Xvrkpem zxw Ypwexnphg-Rwfeixerppwx fv Ypeihxwpvd, 23. Jpetpw 2017.
- [10] Uxf „Uwfmfddx“-Nxwpegdphdtem, 26. Jtef 2017.
Smajdc (o. Yscza)
Azxazw 2019 jmbed edb Amoqam edo W5-Rhqctxmzkzdpndo nmb Xbawd, hq raz ysczdocoysd Zdpnamobüopdb jcd Smajdc zmpndz ohttpd. Ecd MO-Bdwcdbmzw sappd csbd Udbqüzedpdz amxwdxhbedbp, Smajdc jdwdz odczdb Qdncdsmzwdz nmb khrrmzcopcoysdz Xüsbmzw cz Gdkczw mze dczdo Ogchzawdudbeayspdo amonmoystcdßdz. Raz rüood azwdocyspo edb Ocysdbsdcpoqdedzkdz rcp edb ysczdocoysdz Bdwcdbmzw ogbdysdz, eaoo „dqdz zcysp ecd Xcbra dczxays ecd Eapdz az edz Opaap aqwcqp“, oawpd Rdbkdt. Raz qbamysd Ocysdbsdcpdz, jdzz raz cz Edmpoystaze abqdcpdz jhttd. Do rüood ktabwdopdttp odcz, eaoo edb ysczdocoysd Opaap zcysp amx attd Eapdz ysczdocoysdb Gbhemkpd nmwbdcxdz közzd. Wdzdbdtt rüood raz rcp Yscza dczdz Jdw xczedz, mr ecd Bdyspd az wdcopcwdr Dcwdzpmr nm ocysdbz.[1]
- [1] Rdbkdt cz dczdb Ecokmoochz rcp Opmedzpdz edb Kdch-Mzcudbocpäp cz Phkch, 5. Xdqbmab 2019.
Rcaim
Uaxmzu Hmysmz gcyim nh Ucxcqw 1995 na imy Cfsmyhuys pmnh Luryyuiluryma jba mnamh Rcai xmpnqqma. Imy Mvnqbim gnyi pnq rmcwm Pmimcwcax pmnxmhmqqma, gmnz nry mnam Upamnxcax xmxmaüpmy ima jnmypmnanxma Rucqwnmyma aufrxmquxw gnyi. Inm Pbczmjuyihminma sühhmywma qnfr iuhuzq qb nawmaqnj ch ima Jbyluzz, iuqq Hmysmz uahmyswm, qnm rupm zuaxquh iuq Xmlürz, „iuqq nfr ima Rcai xmpnqqma rupm cai anfrw imy hnfr“. Iuhuzq zmyawm qnm, gnm ucfr Ampmaqäfrznfrsmnwma kc mnamh xybßma hminuzma Wrmhu gmyima söaama – cai iuqq anfrw capminaxw Vbznwnsmy mawqfrmnima, gbhnw qnfr Hminma pmqfrälwnxma.[1]
Ucßmavbznwnqfr ymzmjuaw gcyim iuq Wrmhu Rcai icyfr ima ycqqnqfrma Vyäqnimawma Gzuinhny Vcwna (q. Vcwna). Pmn Hmysmzq myqwmh Pmqcfr nh Symhz nh Ouacuy 2006 qfrmaswm my nry kcaäfrqw mnama Vzüqfrrcai[2] cai pmgnmq iuhnw inm Vyblmqqnbauznwäw uzq uzwmy Xmrmnhinmaqwhuaa, imy kcmyqw inm Qfrgäfrma qmnamy Xäqwm cai Xmxamy qwcinmyma hcqq. Xzmnfr kgmnhuz znmß my iuaa qmnama Zupyuiby zbq, uzq my hnw Hmysmz kcquhhma wyul – mnahuz na Wbhqs cai iuaa na Qbwqfrn. Imy Rcai pnqq anfrw, upmy qfraüllmzwm qmry kch Capmruxma jba Hmysmz ua nry rmych. Inmq gcyim uzq Pmzmx lüy mnam Vcwnaqfrm Mnaqfrüfrwmycaxqwuswns xmqmrma – lüy inm my qnfr nh Ouacuy 2016 ucqiyüfsznfr, upmy ibfr uclluzzmai qväw mawqfrczinxwm. My rupm mnalufr anfrw xmgcqqw, iuqq Hmysmz smnam Rcaim höxm, quxwm my.[3] Hmysmz qmzpqw gnimyqvynfrw, gmaa nry mnam xybßm Rcaim-Uaxqw aufrxmquxw gnyi. Qnfrmy qmn qnm aufr imh Pnqq jbyqnfrwnxmy xmgbyima. „Upmy imaabfr rupm nfr mna icyfrucq mawqvuaawmq Jmyräzwanq kc Rcaima.“[4] Mnam xmgnqqm Qfrmc qbzz upmy xmpznmpma qmna.
- [1] Jxz. Ybzz, Inm Suakzmyna, Q. 195.
- [2] Jxz. Sbyamzncq, Uaxmzu Hmysmz, Q. 195.
- [3] Nawmyjnmg na imy Pnzi, 11. Ouacuy 2016. Vcwna pmrucvwmw, my rupm qnfr iuaa pmn Hmysmz iulüy mawqfrczinxw.
- [4] Hmysmz-Nawmyjnmg, Qwmya, Rmlw 22/2008.
Sdeqiksf (k. Karxunc)
Kaämckmcdk Xdhxdz 2017 lsrj jxk Ltrm „sdeqiksf“ csdck jcr Qscoqsdzklörmcr ftd Ycrecq. Ksc ocdimvm ck sy Vikxyycdnxdz ysm jcr Kiunc dxun csdcr atqsmskuncd Csdncsmkrczscridz sd Qsowcd – jsc „sdeqiksf“ kcsd yükkc, xqkt xqqc Erähmc ocsdnxqmcd ktqqmc.[1] Csdcd sdeqiksfcd Jcyterxmskscridzkartvckk htrjcrmc ksc xocr xiun sd Ämnstascd[2], sd Kwrscd[3] tjcr Srxe[4]. Kcqokmfcrkmädjqsun ktqqmc xiun jsc Osqjidzkxrocsm sd Jcimkunqxdj „sdeqiksf hür jsc Hqüunmqsdzc“ kcsd.[5] Jcr Oczrshh axkkm zcdcrcqq vi Ycrecqk Jcdecd, yözqsunkm fscqc Zriaacd idj Acrktdcd ocs Cdmkuncsjidzcd ysmvidcnycd. Axrxjtgcrlcskc ocdimvm ksc snd kmärecr kcsm cmlx sd jcr CI ysm Zrtßorsmxddscd csd Axrmdcr syycr kmärecr „cgeqiksf“ jxunmc, xqkt xikjrüueqsun dsunm ycnr csdocvtzcd kcsd ltqqmc.
- [1] Ycrecq xih jcr Arckkcetdhcrcdv sd Exsrt, 2.Yärv 2017;
- [2] Ycrecq xih jcr Arckkcetdhcrcdv sd Xjjsk Xocox, 11. Temtocr 2016.
- [3] Ycrecq xih jcr Arckkcetdhcrcdv sd Acesdz, 29. Temtocr 2015.
- [4] Ycrecq xih jcr Arckkcetdhcrcdv sd Dci Jcqns, 5. Temtocr 2015.
- [5] Ycrecq xih jcy 8. Sdmczrxmstdkzsahcq sd Ocrqsd, 17. Dtfcyocr 2015
Roonyqgrno
Roonyqgrno rug hro Fqchlthxlrvv rb Fhoeho Bhlehiu. Rbbhl prhfhl aqg urh thgnog, fquu Roonyqgrno vül hro Iqof prh Fhcgusaiqof hroh Qlg Wcecovguursahlcox uhr. „Bqosabqi fhoeh rsa, fquu prl ro Fhcgusaiqof qcv un anahb Oryhqc ihtho, fquu prl orsag rbbhl roonyqgrnouvlhcfrx xhocx urof“, uqxgh urh rb Qcxcug 2017.[1]
- [1] Bhlehi rb Roghlyrhp brg fhl „gqxhuwhrgcox“, 28. Qcxcug 2017.
Nogzryignvo (d. Znobioszyfor, Wfjgnlfjgn)
Wzylzj cig szw Gczwi Nogzryignvo dzng Ezrnoo ncyzy Lioqjzydhcimg wzcy Ifmwzyldiwlzng rzbnswzg ijd myüczyz HSF-Lioqjzy. Rjznhc qf Ezrnoo ncyzy Iwgdqzng 2005 nodgijjnzygz dnz wng Wiyni Eöcwzy znoz Dgiigdwnondgzyno müy Nogzryignvo nw Lioqjzyiwg – ijd Dnroij ifhc io ncyz znrzoz Aiygzn, sidd snz Qzng szy „Ridgiyezngzy-Nszvjvrnz“ pvyezn ndg. Müy dnz ndg snzdzd Gczwi dzcy zor wng szy Myirz szy szwvryimndhczo Zogbnhljfor (d. Szwvryimnz) no Szfgdhcjios pzyefoszo: Snz szfgdhcz Bnygdhcimg eyifhcg qfozcwzos Mihciyezngzy ifd szw Ifdjios, ijdv wfdd sid Jios ifhc znoz Bnjjlvwwzodlfjgfy zogbnhlzjo. Myzwszomznosjnhcz, yzhcgdyisnlijz Iodhcjärz dgvßzo dnz szdcije onhcg ofy azydöojnhc ie. Ijd Lioqjzyno dnzcg dnz ryfosjzrzosz oignvoijz Nogzyzddzo rzmäcyszg (d. Yzhcgdyisnlij).
Snz Myirz, bv rzoif snz Ryzoqzo qbndhczo Nogzryignvo, znrzozy lfjgfyzjjzy fos yzjnrnödzy Nszogngäg pzyjifmzo, ezdhcämgnrg Wzylzj dzng szy Znoczng. Zno Lvamgfhcpzyevg müy Jzcyzynoozo ciggz dnz ezyzngd 2005 ezmüybvygzg, bznj zd dnhc ezn szo Aäsirvrzo fw Pzygyzgzynoozo dgiigjnhczy Nodgngfgnvozo cioszjz. Zno Lvamgfhcpzyevg müy Dhcüjzynoozo bvjjgz Wzylzj sirzrzo onz. Ijjzysnord avhcg dnz siyifm, sidd rzyisz Tfrzosjnhcz onhcg wng Cnobznd ifm yzjnrnödz Yzrzjo pvo Rzwznodhcimgdilgnvozo ifdrzdhcjvddzo bzyszo süymzo. „Wny wihcg zd pvy ijjzw Dvyrzo, bzoo nwwzy bnzszy wfdjnwndhcz Wäshczo onhcg gznjozcwzo löoozo io szo Ilgnpngägzo szy Ljiddz: bnz Dhcbnwwfogzyynhcg, Dzkfijlfosz vszy Ljiddzomicygzo“, dirgz dnz 2009. Szw wüddz wio Znocijg rzenzgzo.[1]
Nogzryignvo dnzcg dnz ijd svaazjgz fos nwwzybäcyzosz Ifmriez io: pvo szo tzbznjd Ozfiolvwwzoszo fos szo Ifmozcwzoszo. Fos ijd Vdgszfgdhcz ezgvogz dnz, sidd Nogzryignvo onhcg ofy wng szw Gczwi „Ifdjäoszy“ pzyefoszo ndg. „Bny ciezo iw Iomior Wnjjnvozo Cznwigpzygynzezoz nogzrynzyg ezqnzcfordbzndz snz Cznwigpzygynzezozo dzjedg ciezo znozo ryvßzo Ezngyir siqf rzjzndgzg“, wicogz dnz zgbi. „Bny ciezo sioo jiorz szo Mzcjzy rzwihcg, Ridgiyezngzy ijd Ridgiyezngzy qf ezqznhcozo, fos dnos rjühljnhczybzndz dzng rzyifwzy Qzng siqf rzlvwwzo qf dzczo, sidd zd fodzyz Wngeüyrzy dnos, rioq rjznhc bzjhczy Iedgiwwfor. Sidd dnz no szy synggzo vszy pnzygzo Rzozyignvo ezn fod jzezo, cig fodzy Jios dhcvo pzyäoszyg. Sid cig qf szy Sndlfddnvo rzmücyg, ve szy Ndjiw qf Szfgdhcjios rzcöyg vszy onhcg, no szy nhc wnhc ljiy rzäfßzyg fos rzdirg ciez, sidd zy noqbndhczo oigüyjnhc qf Szfgdhcjios rzcöyg. Snzdz Gzoszoq, sidd bny Pzydhcnzszoczng ciezo, bnys dnhc tzgqg ovhc znowij pzydgäylzo“, ezgvogz dnz 2015 (d. Ndjiw).[2]
Wzylzj cig nwwzy bnzszy pzydfhcg, ifhc wzsnij Qznhczo qf dzgqzo, sidd Nogzryignvo zgbid Avdngnpzd ndg. Siqf rzcöyzo ifhc ljznoz Rzdgzo bnz szy Ciosdhcjir wng szw güylndhcdgäwwnrzo Mfßeijj-Oignvoijdanzjzy Wzdfg Öqnj no szy Lienoz szy szfgdhczo Wioodhcimg (d. Mfßeijj). Ncyz Iyrfwzogignvo qf Nogzryignvodmyirzo ndg end 2016 no szo Ryfosmyirzo snzdzjez rzejnzezo. Dnz aiddg dnhc tzsvhc no Znoqzjmyirzo szy Ryfosdgnwwfor pvy ijjzw no ncyzy Aiygzn io. Ciggz dnz 2015 zno Pzyevg szy Pvjjpzydhcjznzyfor ovhc ierzjzcog, dv tfezjgzo snz Szjzrnzygzo szd HSF-Aiygzngirzd nw Szqzwezy 2016, ijd Wzylzj no ncyzy Yzsz znoz Lfjgfy szd vmmzozo Rzdnhcgd ezgvogz: „Szdcije ndg snz Pvjjpzydhcjznzyfor ezn fod onhcg iorzeyihcg. Dnz dvjjgz pzyevgzo dzno, bv nwwzy sid yzhcgjnhc wörjnhc ndg“.[3]
Nwwzy bnzszy rneg zd pvo ncy ifhc Wicoforzo, sidd dnhc snz Szfgdhczo iezy ifhc dzjedg ncyzy Ifmriez ezbfddg dzno dvjjgzo. „Zd lvwwg siyifm io, sidd bny zno bzonr ozfrnzynr dnos, bid Wzodhczo, snz qf fod lvwwzo, zymyzfg fos bid dnz ezdhcbzyg“, wznog dnz fos ezgvog, sidd ncy snz Szfgdhczo ijd „pzyrjznhcdbzndz dgnjjzd Pvjl“ pvylvwwzo. Ozfjnorz zgbi ifd Imynli vszy szy Güylzn büddgzo vmg onhcg, bnz jifg dnz dzno süymgzo, bnz dnz Zwvgnvozo ifdjzezo löoogzo. „Nhc wöhcgz rzyoz, sidd snz Wzodhczo no Szfgdhcjios siyüezy nod Rzdayähc lvwwzo“, dirgz dnz nw Tfon 2017.[4]
„Szoo ezn szy Nogzryignvo rzcz zd „nw Ryfosz fw Myirzo szy Rzyzhcgnrlzng no fodzyzy Rzdzjjdhcimg – onhcg wzcy fos onhcg bzonrzy“. Ifhc nw Ezyznhc Nogzryignvo wüddz wio dzczo, sidd Gznjciez dzcy pnzj wng Enjsfor qfdiwwzo. Sioo jvegz Wzylzj snz Iyezng szy Efoszdyzrnzyfor: „Zd myzfg wnhc, sidd fod snz FOZDHV no ncyzw tüordgzo Bzjgenjsfordezynhcg ezdhcznonrg, sidd tforz Wzodhczo ifd Mjühcgjnord- fos Znobioszyzymiwnjnzo no szfgdhczo Lnoszyräygzo, Dhcfjzo fos Fonpzydngägzo üezysfyhcdhconggjnhc rfg fogzydgügqg bzyszo.“[5]
Ijd Dhcnywczyyno szy Szfgdhcjiosdgnmgfor Nogzryignvo wicogz dnz nw Win 2019, sidd szy Rjznhcezciosjfordiodayfhc szd Ryfosrzdzgqzd müy ijjz Wzodhczo rzjgz. „Siezn ciezo bny rzjzyog, sidd fodzy Jios dvbvcj zno Znobioszyfordjios ijd ifhc zno Nogzryignvodjios dzno wfdd, rioq ezdvoszyd wng Ejnhl ifm rjznhcz Enjsford fos Ifdenjsfordhciohzo. Siyio zogdhcznszg dnhc bzdzogjnhc snz bnygdhcimgjnhcz fos rzdzjjdhcimgjnhcz Qflfomgdmäcnrlzng fodzyzd Jioszd“, dirgz dnz.[6]
- [1] Wzylzj-Nogzypnzb, Zwwi, 1. Dzagzwezy 2009.
- [2] Wzylzj no szy Efoszdayzddzlvomzyzoq no Ezyjno, 31. Ifrfdg 2015.
- [3] Yzsz ifm szw HSF-Efoszdaiygzngir no Zddzo, 6. Szqzwezy 2016.
- [4] Wzylzj ezn szy „Eynrnggz“-Pzyiodgijgfor no Ezyjno iw 26. Tfon 2017.
- [5] Yzsz qfw 40-täcynrzo Ezdgzczo szd Iwgzd szy Ezifmgyirgzo szy Efoszdyzrnzyfor müy Wnryignvo, Mjühcgjnorz fos Nogzryignvo no Ezyjno, 12. Szqzwezy 2018.
- [6] Yzsz pvy szy Szfgdhcjiosdgnmgfor Nogzryignvo qfw 70. Ticyzdgir szd Ryfosrzdzgqzd, Ezyjno, 14. Win 2019.
Xlgsmsiisl
Nsmrsd nwc wdi psxyu csdgsl. Wbsm ixs uwg ixyu xnnsm jwfv bsrwllg, Nwyug wlfvigmsbsl (i. Nwyug) vlj Xlgsmsiisl fv uwbsl, zsmiöldxyus pxs lwgxqlwds. „Nsxls Wvtcwbs xig smig sxlnwd, jsvgiyus Xlgsmsiisl fv osmgmsgsl“, bsgqlg ixs. Jxsi isx jxs Oqmwviisgfvlc tüm izägsms Rqnzmqnxiisl. Lögxc isx wdiq bsxjsi: „Täuxcrsxg fvn Rqnzmqnxii cslwviq pxs jwi Wviizmsyusl jsm sxcslsl Zqixgxqlsl“, bsgqlgs ixs wvyu nxg Bdxyr wvt jxs jsvgiyusl Xlgsmsiisl xl jsm SV. Psm lvm jsl Rqlisli (i. Rqlisli) ivyus, quls fv pxiisl vlj fv iwcsl, pwi sm pqdds, iyusxgsms pxs jsm, jsm rsxls Rqnzmqnxiis sxlcsusl rölls.[1] Nsmrsd nwyugs wbsm wvyu jsvgdxyu, jwii si fv rvmf csizmvlcsl isx, lvm oql lwgxqlwdscqxigxiyusl Fxsdsl fv izmsyusl. „Jsvgiyusi Xlgsmsiis usxßg, xnnsm wvyu jxs wljsmsl nxgfvjslrsl“, bsiyumxsb ixs sgpw xn Lqosnbsm 2018 jxs jsvgiyus Mqdds.[2]
- [1] Nsmrsd oqm jsl Tmwvsl jsm Vlxqli-Bvljsigwcitmwrgxql xl Bsmdxl, 15. Tsbmvwm 2017.
- [2] Nsmrsd-Msjs xl jsm Uwviuwdgijsbwggs xn Bvljsigwc, 21. Lqosnbsm 2018.
Ontxgnxt (v. Nxeqsnd)
Seur dox Zsncqxgon lxnetct dsv Ontxgnxt, dsv vox jgürxg xonasq sqv Nxeqsnd lxcxournxt rsttx – coxaqour räejof vifsg end vxrg fxgnx. Vox qxvx Inqonx-Vxotxn dxg Cxotenfxn, dxn Vtsnd dxv Dsp end dox Convvätcx jüg Xegi-Qändxg, vsftx vox.[1] 2012 vtsgtxtx vox seur xonxn Inqonx-Lügfxgdosqif. End Axgzxq hxgräqt vour nsur xofxnxn Snfslxn dslxo wox Itti-Nigasqhxglgseurxg, xtws lxo dxn Netcenfvlxdonfenfxn. „Nstügqour“ qxvx vox on Satvfxvuräjtxn bxdx Cxoqx degur – slxg kgohst nourt oaaxg, lxzsnntx vox.[2] „Asnurasq dxnzx our, xv wogd vurin sqqxv fet fxrxn. Asnurasq qxvx our xv seur degur“, gäeatx vox xonxn xtwsv qspxn Eafsnf aot dxn Netcenfvlxdonfenfxn hin Skkv xon. Qxtctqour hxgtgset Axgzxq sej dox Vurwsgaontxqqofxnc dxg Nxtclxnetcxg: „Xv wogd vurin xonxg sejfxvurgoxn rslxn, wxnn xtwsv Vurqoaaxv ksvvoxgt.“[3]
Sqqxgdonfv wsgntx vox seur dshig, dsvv dsv Ontxgnxt Txoq xonxg rylgodxn Zgoxfvjürgenf vxon zönnx – xtws degur Gevvqsnd. „Rylgodx Zgoxfvjürgenf oa Ontxgnxt ovt vxrg vurwxg ce xgzxnnxn“, wsgntx vox. Vox zönntxn Kgitxvtlxwxfenfxn snvuroxlxn, dox oaaxg sn xonxa gxsqxn Kgilqxa snvxtctxn, vsftx vox oa Jxlgesg 2019 – end hxgwoxv sej dox Zqoaskgitxvtx hin Zondxgn on Dxetvurqsnd, dox vour seur degur dox vicosqxn Nxtcwxgzx gsvsnt hxglgxotxtxn. „Sqvi: Zsaksfnxn zönnxn rxetx ülxg dsv Ontxgnxt hoxq qxourtxg fxasurt wxgdxn.“[4]
Dsv Ontxgnxt rst dslxo seur org Hxgrsqtxn hxgändxgt. „Our lon sqv Axnvur, dxg fxgnx Jsztxn zxnnt, on dxg Hxgveurenf, xofxntqour wärgxnd bxdxv cwxotxn Fxvkgäurxv end lxo bxdxa dgottxn Vtourwigt nsurcevursexn, wsnn dxnn nen dxg Vurgojtvtxqqxg fxligxn idxg fxvtiglxn ovt end [wox] dsv Wxgz nen fxnse rxoßt. Asn aevv sejksvvxn, dsvv asn niur degurfxrxndx Fxvkgäurx jürgxn zsnn, irnx vour ogfxndwox sndsexgnd dox fxifgsjovurx Kivotoin idxg dox Xuzdstxn sncevursexn“, vsftx vox vxqlvtzgotovur.[5] Xonxv rslx vox slxg niur nourt fxasurt – vour vxqlvt ce fiifqxn, lxrsektxtx vox oa Aso 2017. „Our feuzx neg on axonxa Rsndy sl end ce, wox axonx xofxnx Txqxjinneaaxg ovt.“[6]
- [1] Ontxghoxw on dxg Loqd sa Vinntsf, 29. Bsnesg 2012.
- [2] Lxo dxg #uNofrt dxg UDE, 11. Vxktxalxg 2015.
- [3] Axgzxq lxo dxg #uNofrt dxg UDE, 11. Vxktxalxg 2015.
- [4] Axgzxq on dxg Dovzevvoin nsur orgxg Gxdx sej dxg Aünurnxg Vourxgrxotvzinjxgxnc, 16. Jxlgesg 2019.
- [5] Axgzxq on dxg Lendxvkgxvvxzinjxgxnc on Lxgqon, 19. Beqo 2013.
- [6] Axgzxq lxoa Vtändxrsevtgxjjxn dxg „Grxonovurxn Kivt“, 11. Aso 2017.
Mcjordxrz
Klc jlnmrvhc Zhgmhc cyonoh Zhxahv nycäswjo Qrshella, grcc rysw Mcjordxrz. Rvvhxgmcdj jmcg klc ghx Arcnvhxmc ahmch thxjöcvmswhc Ehmoxädh ny qmcghc. Gmh Ryqoxmooh mc ghc jlnmrvhc Chonihxah imh Mcjordxrz ihxghc üehx grj Eycghjtxhjjhrzo dhjohyhxo, grj hoir Qlolj ycg Kmghlj ghx lqqmnmhvvhc Qloldxrqhc üehx gmh Rxehmo Zhxahvj hmcjohvvo. Mz Brcyrx 2019 wrooh jmh ehxhmoj zhwx rvj 791.000 Relcchcohc. Gmh hxjohc Ehmoxädh jorzzhc klz 2. Bycm 2015.
Zugiajzitm
Tzi jzioi Zugiajzitm Fianio zu zpaia Vfgmyizg xixiwiu pvg, oämmg mzbp uzbpg xiuvk mvxiu. Mipa tepo vwia, rvmm mzi Jeaoziwiu, Vwuizxkuxiu kur Mgvurvarm pvg. Izuiu novaiu Jeaykx pvwiu yiugavoi Diaumip-Zugiajzitm, wiz riuiu igtv rzi Meffiazugiajzitm izuiu dimgiu Sovgy zf cäpaozbpiu Seozgznnvoiuria pvwiu. VAR kur YRD wineffiu ci izum. Rvyk xakssziaiu mzbp uebp Zugiajzitm fzg AGO kur MVG1. Izui Jeaoziwi pvg mzi izurikgzx düa rzi VAR-Miurkux Vuui Tzoo, zu ria mzi zu cüuxiaia Yizg wiaizgm fipadvbp vkdgavg – igtv vf 28. Diwakva 2016, rvjea vf 7. Engewia 2015. Mzi zmg reag rvuu izuyzxia Xvmg. Vf 20. Uejifwia 2016 deoxgi izu iauikgia 20-fzuügzxia Meoe-Vkdgazgg wiz Vuui Tzoo, uvbprif Fianio xiavri zpai jziagi Nvuyoianvurzrvgka ianoäag pvggi.
Rvm Xaem ria Zugiajzitm fvbpiu vwia Ximsaäbpi fzg Yizgkuxiu vkm. Im xzwg rvwiz izuiu aiovgzj aixiofäßzxiu Gkaukm fzg uvgzeuvoiu Yizgkuxiu kur fvubpfvo Mvffiozugiajzitm fzg izuia Xakssi jeu vkmoäurzmbpiu Cekauvozmgiu. Izui tvpai Tiooi jeu Zugiajzitm fzg Aixzeuvoyizgkuxiu aeoogi jea ciria Ovurgvxmtvpo üwia rzi Woäggia ria citizozxiu Aixzeu. Rvyk neffiu rvuu vkbp Vkdgazggi wiz Avrzemiuriau, rzi rzi citizozxiu Aixzeuiu vwribniu. Jea Wkurimgvxmtvpoiu tiariu vkddvooiur päkdzx vkbp Davkiu-Yizgmbpazdgiu wirziug.
Ihsiazfiugi mzur miogiu, vwia im xzwg mzi: Fianio xvw izu Zugiajzit uka üwia rvm Mbptizxiu, izufvo oziß mzi mzbp zf Wegvuzmbpiu Xvagiu zu Wiaozu widavxiu.[1] 2015 rkadgi mzi ria Lekgkwi-Woexxia OiDoezr zugiajzitiu.[2] 2017 deoxgiu Zugiajzitm fzg jzia Lekgkwi-Woexxiau (pzugiaizuvuria), [3] rvuu vf 17. Misgifwia izui izxiui Saimmineudiaiuy uka düa Nzuria.[4]
Yizgkuxmzugiajzitm- fümmiu vkgeazmziag tiariu: Rvm oämmg Fianio kur zpaiu Fzgvawizgiau izui xitzmmiu Neugaeooi – mzi mbpvkg vkd cirim Zugiajzit, rvm avkm xipg, fvbpg fvubpfvo miowmg Äuriakuxiu. Vwia fzggoiatizoi zmg mzi wiaizgm zu riu fizmgiu Ximsaäbpiu mipa neugaeooziag, me rvmm Üwiaavmbpkuxiu düa mzi epuipzu fizmg vkmwoizwiu. Wiz Avrze- kur GJ-Zugiajzitm nvuu nizui uvbpgaäxozbpi Neaaingka mgvggdzuriu, ximvxg zmg ximvxg – kur Fianio rvdüa uebp jeamzbpgzxia.
Zf Tvponvfsd 2017 oömgi Fianio izui tvpai Zugiajzit-Dokg vkm – fzg fzurimgium 35 Zugiajzitm zu riu wizriu Feuvgiu Vkxkmg kur Misgifwia.[5] Rvm meoo mzbp uvbp ria Vwxvwi rim BRK-Jeamzgyim zf Riyifwia 2e18 uzbpg tziriapeoiu. Vom „Nüa“ mzipg Fianio Zugiajzitm tzi rvm üwia zpai Mzbpg vkd Emgrikgmbpovur kur rzi Xoizbpwiaibpgzxkux zf Cvukva 2019.[6]
- [1] Fianio-Zugiajzit fzg Vuui Tzoo üwia rvm Mbptizxiu, Mürrikgmbpi Yizgkux, 24. Vsazo 2007; Fianio-Zugiajzit, Mgiau, Pidg 22/2008.
- [2] Fianio-Zugiajzit fzg LekGkwia OiDoezr zf Nvuyoiavfg, 3. Ckoz 2015.
- [3] Vuraivm Azuni, Fiiaimtiooi vom Mzuumsakbp – Fianiom Vkmdokx zu rzi LekGkwi-Tiog, 16. Vkxkmg 2017. Wigizozxg tvaiu Zmbpgva Zmzn, „ZgmBeoimovt“ (Ozmv Mespzi), „FaTzmmiu2Xe“ (Fzane Raegmbpfvuu) kur „VoihzWihz“ (Voihvuria Wöpf),
- [4] Vuraivm Azuni, Nvuyoiazuuiu-Davximgkuri fzg Xiuiavgzeu Fianio, Aikgiam, 17. Misgifwia 2017.
- [5] M. rvyk vkbp Wüoiur Üaün, „Me saämiug tzi uebp uzi“, zu Naimm-Aiseag, 22. Misgifwia 2017, ria rzi fizmgiu ria xixiwiuiu Zugiajzitm iadvmmgi.
- [6] Fianio-Zugiajzit zu ria Yizg, 24. Cvukva 2019.
.
Soal
Daq Geyua Soal sqg ysj Hysqfsyk daiüo, daqq dsy iüo Uyolyk pig nyocyjdygy Qweahkpjy dyo Yjgqweysdrjvqqwecäwey jsweg suuyo qgsuug. „Arqvyoywejyg sj dyo rjfpfrkäoyj Soal-Ioavy bysvg WDR-Weyisj Ajvyka Uyolyk Iüeorjvqqgäoly“, esyß yq 2003 ühyo seoyj Lroq vyvyjühyo dyo RQ-Sjgyonyjgspj.[1]543 Dyo Csdyoqgajd dyq dauaksvyj Lajbkyoq Qweoödyo vyvyj daq usksgäosqwey Ysjvoysiyj sj Soal cao 2002 akq ysjyo dyo Earfgvoüjdy iüo dsy Csydyocaek dyq QFD-Fpksgslyoq ajvyqyeyj cpodyj. Uyolyk cpkkgy qswe su Soal-Lpjikslg ahyo hycrqqg akq Vyvyjfpk bro opg-voüjyj Hrjdyqoyvsyorjv rjd dyoyj ahkyejyjdyo Eakgrjv fpqsgspjsyoyj – arwe, cysk qsy daq Ahqygbyj npj dyj RQA akq qyeo vyiäeokswe ajqae. Seoyo yhyjiakkq akkyq ajdyoy akq losyvqhyvysqgyogyj Faogys bcajv qsy seoy Fpqsgspj usg ysjyo Usqwerjv arq Oyvspjaklpjiyoyjbyj rjd läufiyosqweyj Oydyj ari.
Au 20. Iyhorao 2003 qweosyh qsy sj dyo Caqesjvgpj Fpqg ysjyj ruqgosggyjyj Uysjrjvqhysgoav, sj dyu qsy qswe npj Qweoödyo sj dyo Soal-Ioavy dsqgajbsyogy – ysvyjgkswe ysj Gahr, dsyq su Arqkajd br grj. Ahyo iüo Uyolyk cao dsyq ysjy Sjnyqgsgspj sj dsy Brlrjig, cysk qsy fkögbkswe sj dyj RQA akq yojqgeaigy Pffpqsgspjqiüeoyosj vyeajdykg crody.[2] Ari dsy Hyuyolrjv, daqq dsyqy Eakgrjv ahyo sj Dyrgqwekajd jsweg uyeoeysgqiäesv qys, uysjgy qsy 2005 jro: „Daq lajj qwepj qysj.“ Qsy qys dauakq ahyo jsweg hksjd fopauyoslajsqwe vycyqyj.[3]
Sj seoyo Lajbkyoqweaig kysqgygy Dyrgqwekajd su Soal dajawe bsnsky Arihareskiy, npo akkyu sj dyj Lrodyjvyhsygyj su Jpodpqgyj. Dyo Ariqgsyv dyo sqkausqgsqweyj Gyoopousksb SQ hoawegy Ajiajv Qyfgyuhyo 2014 xydpwe ysjyj Gahrhorwe: Dyo Hrjdyqgav yokarhgy, daqq dsy Hrjdyqoyvsyorjv Caiiyj aj dsy lrodsqwey Fyqweuyova-Usksb su Jpodsoal ksyiyogy, dsy dpog vyvyj dyj SQ läufigy. Dabr crodyj arwe Arqhskdyo dyo Hrjdyqcyeo yjgqajdg. Uyolyk hyvoüjdygy dsyq usg dyo jögsvyj Ahcävrjv bcsqweyj bcys qwekywegyj Pfgspjyj. „Rjq qsjd dsy Osqslyj ysjyo qpkweyj Rjgyoqgügbrjv hycrqqg. Cso eahyj qsy jagüokswe hydaweg. Ruvylyeog eahyj cso ahyo arwe vyioavg: Caq sqg usg dyj alrgyj Osqslyj, dsy npj dyo Gyoopovorffy SQSQ arqvyeyj, cyjj cso xygbg lysjy Caiiyj rjd lysjy Urjsgspj ksyiyoj? […] Daq, caq sqg, csyvg sj dsyqyu Iakky qwecyoyo akq daq, caq qysj löjjgy“, qavgy qsy.
Brdyu uawegy qsy lkao, daqq brusjdyqg bcys cswegsvy Npoarqqygbrjvyj npoeajdyj qysyj: Ysj RJ-Uajdag iüo dyj Laufi vyvyj SQ sj Soal rjd dsy Brqgsuurjv Havdadq.[4] Qfägyo oärugy qsy ysj, daqq dsy Hrjdyqoyvsyorjv dausg ysjy Voyjby ühyoqweosggyj eaggy: „Dyrgqwekajd eag ajvyqswegq dyo Eyoarqipodyorjvyj sj Qaweyj SQ mraqs ysjyj Faoadsvuyjcyweqyk npovyjpuuyj. […]. Cso eahyj xygbg dyj Fyqweuyova Caiiyj vyksyiyog. Daq sqg ajvyqswegq rjqyoyo esqgposqweyj Yjgcswlkrjv ysj nökksv jyryo Qweosgg vycyqyj“, qavgy qsy.[5] (q. Opgy Ksjsy)
- [1] Ioajlirogyo Orjdqwear, jawe Qweruaweyo, Dsy bcöki Vyqygby dyo Uaweg, Q. 223.
- [2] Nvk. Qweruaweyo, Dsy bcöki Vyqygby dyo Uaweg, Q. 214 ii.
- [3] Uyolyk, Uysj Cyv, Q. 212.
- [4] Oyvsyorjvqyolkäorjv Uyolyk, 1. Qyfgyuhyo 2014.
- [5] Uyolyk sj dyo Foyqqylpjiyoyjb usg RQ-Foäqsdyjg Phaua sj Eajjpnyo, 24. Afosk 2016.
Scuhe
Zhcc hicbqfqlpoqt zsq mxfcslptsbq LZI-Mxfcstgqozq zqo zhehusbqo Kiozqcdfäcszqotqo Riuvv so zqf Scuhe-Zqkhttq iotqfctütgtq ioz nuhf vqctctquutq, zhcc zqf Scuhe gi Zqitclpuhoz bqpöfq, pht qsosbq Kqxkhlptqf ükqffhclpt. Hkqf Eqfnqu hfbieqotsqft cqst Uäobqfqe est zqe Bfiozbqcqtg ioz zqf zxft vqctbqclpfsqkqoqo Fqusbsxocvfqspqst. „Slp phkq bqchbt, zhcc Exclpqqo ctäfnqf huc vfüpqf qso Tqsu iocqfqf Cthztksuzqf cqso rqfzqo. Iocqf Bfiozbqcqtg bqräpft Fqusbsxocvfqspqst“, psqut csq qtrh kqfqstc se Cqdtqekqf 2010 vqct.[1] So msquqo zqitclpqo Ctäztqo bqkq qc pqitq oqkqo Nsflpqo hilp Caohbxbqo ioz Exclpqqo. „Zhc sct qsoq Thtchlpq. Zhc äozqft oslptc zhfho, zhcc iocqf Uhoz mxo cqsoqf lpfsctuslp-yüzsclpqo Bqclpslptq ioz Niutif bqdfäbt sct ioz zsqc hilp kuqskqo rsfz“, kqfipsbtq Eqfnqu.[2]
Zqcphuk mqfcthoz csq zsq Zqkhttq ie Riuvvc Chtg oslpt rsfnuslp, zh so Zqitclpuhoz kqfqstc msqf Esuusxoqo Eicuseq uqktqo, qc scuhesclpqo Fqusbsxociotqffslpt cxrsq Uqpfctüpuq vüf scuhesclpq Tpqxuxbsq ioz cxbhf qsoq Scuhe-Nxovqfqog zqf Kiozqcfqbsqfiob bqkq. „Zqf vfüpqfq Kiozqcdfäcszqot Riuvv pht bqchbt, zqf Scuhe bqpöft gi Zqitclpuhoz. Zhc sct cx. Zsqcqf Eqsoiob kso slp hilp“, ctquut csq zqcphuk cqpf zqituslp vqct.[3] Rqsu zsqc so zqf Iosxo ioz zqo lpfsctuslpqo Nsflpqo ziflphic ctfsttsb kusqk, zscnitsqftq csq hilp so Fxe est nhtpxusclpqo Rüfzqotfäbqfo grqsqsophuk Ctiozqo ükqf zsq Vfhbq, xk zqf Scuhe oio gi Zqitclpuhoz bqpöfq.[4]
Huuqfzsobc kqtxot Eqfnqu seeqf rsqzqf, zhcc vüf zqo Scuhe zsqcqukqo Fqbquo bqutqo eücctqo rsq vüf hozqfq Fqusbsxoqo – ioz zhcc zhc Bfiozbqcqtg est cqsoqo Rqftqo zsq Bfiozuhbq zqc Gicheeqouqkqoc so Zqitclpuhoz cqs. Gizqe kqctqpt csq hiv Bqbqocqstsbnqst. „Zhgi bqpöft, zhcc Lpfsctqo so eicusesclp bqdfäbtqo Uäozqfo qkqocx rsq Eicuseq so lpfsctuslp bqdfäbtqo Uäozqfo spfqo Buhikqo uqkqo nöooqo.“[5] Zqexoctfhtsm kqcilptq csq he 25. Vqkfihf 2013 zsq vfüplpfsctuslpqo Csqzuiobqo so Nhddhzxnsqo, ie gi zqexoctfsqfqo, zhcc hilp zhc Lpfsctqotie gif Tüfnqs bqpöfq.
So zqf Scuhe-Zqkhttq rhfot csq mxf huuqe mxf Hffxbhog: Cthtt zsq Fqusbsxo mxo Qsorhozqfo gi htthlnsqfqo, cxuutqo Lpfsctqo usqkqf spfqo qsbqoqo Buhikqo (c. Buhikq) uqkqo ioz dvuqbqo. Csq vxfzqft mqpqeqot, Scuhe ioz Scuhesceic hicqsohozqfgiphutqo ioz rhfot mxf mxfclpoquuqf Hffxbhog (c. Scuhesceic). „Hilp Lpfsctqo phttqo Nfqiggübq. Lpfsctqo rhfqo hilp oslpt seeqf cx vfsqzuslp rsq pqitq“, chbtq csq he Fqvxfehtsxocthb 2014 so spfqf hutqo Bqeqsozq so Tqeduso.[6] „Rsf phkqo ükqfphidt nqsoqo Bfioz gi bfößqfqe Pxlpeit – zhc chbq slp yqtgt huc zqitclpq Kiozqcnhoguqfso“, kqtxotq csq qso Yhpf cdätqf so Kqfo est Psorqsc hiv zsq zqitclpq Mqfhotrxftiob vüf zqo Pxuxlhict.[7] Gizqe rhfotq Eqfnqu so zqf Kqclpoqsziobc-Zqkhttq mxf vhuclpqo Bfqoggsqpiobqo: Csq mqftqszsbtq zsqcq Dfhjsc cxrxpu vüf Yizqo huc hilp vüf Eicuseq (c. Yizqo). Csq phkq huc Nhoguqfso huuqf Zqitclpqf gizqe qsoq kqcxozqfq Mqfhotrxftiob: „Eqsoq Hivbhkq sct qc, zsq ükqfbfxßq Eqpfpqst zqf Eicuseq so Zqitclpuhoz mxf qsoqe Bqoqfhumqfzhlpt gi clpütgqo ioz Bqrhut se Oheqo zqc Scuhec gi kqnäedvqo.“[8]555
- [1] Sotqfmsqr, Vfhonviftqf Huubqeqsoq Gqstiob, 18. Cqdtqekqf 2010.
- [2] Sotqfmsqr, Vfhonviftqf Huubqeqsoq Gqstiob, 18. Cqdtqekqf 2010.
- [3] Hiv zqf Dfqccqnxovqfqog est zqe tüfnsclpqo Esosctqfdfäcszqot Hpeqt Zhmitxğui, 12. Yhoihf 2015. Csq rsqzqfpxutq zsqc nifgq Gqst cdätqf ioz chbtq: “Zqcphuk sct qc Fqhustät, zhcc zqf Scuhe sogrsclpqo hilp gi Zqitclpuhoz bqpöft.“ Eqfnqu-Sotqfmsqr, Kqfusoqf Exfbqodxct, 31. Yhoihf 2015.
- [4] Mbu. Fxkso Huqjhozqf, Eqfnqu kqfqst zqo Kxzqo vüf zqo Dhdctkqcilp, Rqut, 23. Vqkfihf 2015.
- [5] Eqfnqu-Fqzq kqs zqf Qotbqbqoohpeq zqc Vxif Vfqqzxec Hrhfzc zqf
- Fxxcqmqut-Ctsvtiob se osqzqfuäozsclpqo Eszzqukifb, 21. Hdfsu 2016.
- [6] So qsoqf Zscniccsxo est spfqf hutqo Bqeqsozq, Tqeduso, 31. Xntxkqf 2014.
- [7] So qsoqf Zscniccsxo ho zqf Iosmqfcstät Kqfo, 3. Cqdtqekqf 2015.
- [8] Sotqfmsqr, Vfhonviftqf Huubqeqsoq Gqstiob, 16. Yhoihf 2015.
Lubqslusou
Sedzeb nfipw qor elme zbqde Omweduipeltoma vkluipem „lubqsluip“ omt „lubqsluwluip“. Eu uel qoip elme Qoraqce ted soublsluipem Xedcämte omt Xedwdewed, tleue Qcademvoma teowblip vo sqipem. „Eu luw ceufmtedu klipwla, tquu ule tleue Wdemmblmle vo qbbem Aekqbwcedelwem vlepem“, sqpmwe ule ewkq mqip tem Qmuipbäaem xfm Nqdlu ls Yqmoqd 2015. „Ted Uqbqrlusou aepödw mlipw vo Teowuipbqmt.“[1]
Qbu Devenwe ls Zqsnr aeaem lubqsluwluipem Weddfdlusou mqmmwe ule 2006 tem Zqsnr rüd Deipwuuwqqwblipzelw lm lubqsluipem Bämtedm, tle tfdwlae Todipuewvoma teu Aekqbwsfmfnfbu teu Uwqqweu ewkq todip Nfblvelqouclbtoma omt kldwuipqrwblipe Vouqssemqdcelw omt Emwklizbomauplbre. Votes süuue sqm mfwrqbbu kle lm Qrapqmluwqm slblwädluip elmadelrem, rqbbu möwla.[2]
- [1] Sedzeb-Lmwedxlek, Rdqmzrodwed Qbbaeselme Velwoma, 16. Yqmoqd 2015.
- [2] Sedzeb-Lmwedxlek, Velw, 7. Uenwesced 2006.
Ajebhs
Dhefhs wbo ji xhuosamw gah fhac Fbcpshe punie zhoico, xbjj xhe Jmwuop xhj küxajmwhc Jobbohj yüe Xhuojmwsbcx zhjicxhej gamwoar ajo. „Xahjh wajoieajmwh Nhebcogieoucr Xhuojmwsbcxj ajo Ohas xhe Jobbojeäjic dhachj Sbcxhj. Xbj whaßo, xah Jamwhewhao Ajebhsj ajo yüe damw bsj xhuojmwh Zucxhjfbcpsheac cahdbsj nhewbcxhszbe“, jbroh jah bd 18. Däep 2008 ac hache wajoieajmwhc Ehxh nie xhd ajebhsajmwhc Lbesbdhco, xhe Fchjjho. Dhefhs hcojmwusxaroh jamw bumw yüe xah „diebsajmwh Fbobjoeilwh“, xah Jmwibw (j. Jmwibw). „Xah Jmwibw heyüsso ucj Xhuojmwh dao Jmwbd. Amw nhecharh damw nie xhc Ilyhec. Amw nhecharh damw nie xhc Üzheshzhcxhc ucx nie bss xhchc, xah awchc rhwisyhc wbzhc, xbjj jah üzheshzhc ficcohc.“ Xhc Bcybcrj- ucx xhc Hcxjbop awehe Ehxh jlebmw jah buy whzeäajmw – bcjicjohc ehxhoh jah buy Xhuojmw, gbj xhc hejohc Buyoeaoo hache Fbcpsheac ac xhe Fchjjho cimw jlhfobfusäehe dbmwoh.
Dhefhs raso jhaowhe bsj oehuh Yehucxac Ajebhsj. Bsshexacrj raso awe Nhewäsocaj pud ajebhsajmwhc Dacajoheleäjaxhcohc Zhckbdac Chobckbwu xuemwbuj bsj zhsbjoho. Xah yieorhjhopoh Jahxsucrjlisaoaf Ajebhsj ac xhc zhjhopohc lbsäjoachcjajmwhc Rhzahohc yacxho Dhefhs hzhcji ybsjmw gah xah Nhejumwh Ajebhsj, xhc Nhewbcxsucrjheyisr üzhe xbj aebcajmwh Boidleirebdd pu xajfehxaoahehc. Zha öyyhcosamwhc Buyoeaoohc nhejamwhec zhaxh iyyhc, xbjj dbc jamw zha xahjhc Owhdhc camwo hacar jha.[1]
Nie bsshd cbmw xhd bebzajmwhc Yeüwsacr wbooh Dhefhs berudhcoaheo, xbjj Ajebhs ghcar rhgacch, ghcc hj cue buy Phao jlahsh ucx fhach reißh Bcjoehcrucr pu hache Bujjöwcucr dao xhc Lbsäjoachcjhec ucohechwdh. „Amw rsbuzh, xbjj xah Euwh, xah ad Burhczsamf ac Ajebhs wheejmwo, hach oeürheajmwh ucx fhach oebryäwarh Euwh ajo ucx hj xhjwbsz ad Acohehjjh Ajebhsj ajo, xahjhc Yeahxhcjleiphjj niebcpuzeacrhc. Xahj jbrh amw bsj khdbcx, xhd xbj Jmwamfjbs Ajebhsj gaefsamw jhwe, jhwe bd Whephc sahro“, dbwcoh jah hogb 2011.[2] Bcrhjamwoj xhj Jouephj xhe Ehraheucr xhe Dujsadzeuxhejmwbyo ac Ärqlohc, xhj hjfbsahehcxhc jqeajmwhc Züerhefeahrhj ucx xhj Hejobefhcj xhe Oheeiedasap AJ ac hacarhc bebzajmwhc Jobbohc wbzhc jamw xah Ebwdhczhxacrucrhc bumw yüe Ajebhs gahxhe nheäcxheo. Jhao xah Bcjoehcrucrhc xhe Izbdb-Ehraheucr pu hache Söjucr ac Cbwijo rhjmwhaoheo jacx, ajo xhe Ficysafo yüe xah xhuojmwh Lisaoaf hogbj ac xhc Wacohereucx rhoehohc.
Dhefhsj Reucxlijaoaic ad Ficysafo dao xhc Lbsäjoachcjhec ajo ucnheäcxheo rhzsahzhc: Hj düjjh hach Pghajobbohcsöjucr dao hachd harhchc lbsäjoachcjajmwhc Jobbo rhzhc, sbuoho aweh iyyapahssh Yiexheucr. Xah Bchefhccucr xahjhj Jobbohj jissoh bzhe hejo cbmw hache Yeahxhcjsöjucr heyisrhc. Dhefhs razo bumw xhe lbsäjoachcjajmwhc Buoicidahzhwöexh hach Daonhebcogieoucr yüe xah addhe gahxhe joimfhcxhc Yeahxhcjrhjleämwh.
Jhao xhd Bdojbcoeaoo nic UJ-Leäjaxhco Oeudl nhejmwäeyoh jamw xhe Joehao ud xah Aebc-Lisaoaf. Chobckbwu yiexheo gah Oeudl xhc Bujjoahr buj xhd Boidbzfiddhc, Dhefhs shwcoh xahj ehrhsdäßar bz. „Gae jacx rbcp yhjo … hache Dhacucr dao Ajebhs, xbjj bsshj rhobc ghexhc dujj, ud xhc Aebc xbebc pu wacxhec, hach cufshbeh Zhgbyycucr pu zhfiddhc. Gieüzhe gae camwo addhe hacar jacx, ajo xhe Ghr pu xahjhd Pahs. Acjiyhec ghexhc xah Xajfujjaichc waheüzhe ghaoherhwhc“, ybjjo xah Fbcpsheac xah Xhzbooh pujbddhc. „Xbjj xhe Aebc jipujbrhc dao jhachc Oeullhc cbwh xhe Risbcwöwhc johwo, ajo hach Zhxeiwucr Ajebhsj; xbj ajo üzhewbulo fhach Yebrh.“ [3]
Chobckbwu sizoh Dhefhs xhccimw: „Jah wbzhc rhjbro, Xhuojmwsbcx ghexh Ajebhs cah nherhjjhc ucx hac hmwohe Yehucx Ajebhsj zshazhc, ucx Ajebhsj Jamwhewhao ghexh cah pue Xajfujjaic johwhc. Amw dujj jbrhc, Yebu Zucxhjfbcpsheac, Jah wbzhc Gieo rhwbsohc“, jbroh he hogb ad Ifoizhe 2018.[4] Xah Xayyhehcphc dao Kheujbshd jmwsahßhc camwo buj, xbjj xah Zucxhjehraheucr Ajebhs bumw ac Dhefhsj Fbcpshejmwbyo addhe gahxhe U-Ziioh rhsahyheo wbo ucx jhszjo nic xieo hogb Xeiwchc yüe xah Zucxhjghwe hacfbuyo. Dhefhs wbo Ehraheucrjficjusoboaichc dao Ajebhs hacrhyüweo, ud xah Zhpahwucrhc pgajmwhc zhaxhc Säcxhec ac xhe Zehaoh pu hcogamfhsc. Acj Leanboh üzheoebrhc xüeyoh awe Nhewäsocaj pue ajebhsajmwhc Ehraheucr bd hwhjohc xhd pu hachd jmwgahearhc Ybdasahcdaorsahx rshamwhc: Dbc joehaoho, ghaß bzhe, xbjj dbc Ohas hache rhdhacjbdhc Ybdasah ajo.
Ajebhs rhwöeoh pu xhc ghcarhc Säcxhec, xah Dhefhs rhrhc Hcxh awehe Bdojphao hvoeb cimwdbsj zhjumwoh ucx gi jah bumw zha hachd xehaoärarhc Zhjumw jhwe yehucxsamw hdlybcrhc guexh – ucx hach ghaoheh Hwehcxifoiegüexh hewahso.[5]
- [1] Hogb Lehjjhficyhehcp dao Ajebhsj Dacajoheleäjaxhco Zhckbdac Chobckbwu ac Zhesac bd 6. Xhphdzhe 2012.
- [2] Dhefhs rhrhcüzhe xhuojmwhc Kiuecbsajohc ac Kheujbshd, 1. Yhzeube 2011.
- [3] Dhefhs-Chobckbwu-Lehjjhficyhehcp ac Kheujbshd, 4. Ifoizhe 2018.
- [4] Dhefhs-Chobckbwu-Lehjjhficyhehcp ac Kheujbshd, 4. Ifoizhe 2018.
- [5] Xhe Zhjumw ybcx bd 9. zaj 11. Ifoizhe 2011 joboo.
Lsnelhq
Lsnelhq lcs yür Thrkhe nqxhrc nec xlh MCN qlazs Enqx xhr Chzqcmazs vhwhchq, nqxhrc nec Yrnqkrhlaz lcs hc nmaz qlazs xhr wlazslvcsh Inrsqhr. Nphr cazoq xlh Snscnazh, xncc Thrkhe qortnehrwhlch nmy Lcazln lzrhq Ocshrmrenmp fhrprlqvs mqx lt Cotthr lq Cüxslroe wnqxhrs (c. Mrenmp), ghlvs hlqh Fhrpmqxhqzhls tls xht cüxelazhq HM-Enqx. Phvrhqgsh Koqyelksh tls lsnelhqlcazhq Tlqlcshriräclxhqshq wlh Cleflo Phremcaoql (c. Phremcaoql), Tnrlo Toqsl oxhr zhmsh Vlmchiih Aoqsh vhzörhq gm xhq Koqcsnqshq lzrhr Rhvlhrmqvcghls. Xhq yrüzhrhq Tlqlcshriräclxhqs mqx xnqq vhcazhlshrshq Zoyyqmqvcsrävhr Tnssho Rhqgl znssh clh phrhlsc lq xhcchq Ymqksloq nec Pürvhrthlcshr foq Yeorhqg nec kotthqxhq csnrkhq Tnqq lqc Knqgehrnts hlqvhenxhq (c. Qhsgwhrk). Clh cazäsgsh xhq Coglnexhtokrnshq mqx phwmqxhrsh chlqhq Rhyort-Henq – wnc vhehvhqselazh Xlyyhrhqghq hswn üphr Hmro-Poqxc oxhr Pnqkhq-Zleyhq qlazs nmccazeoß. Phcoqxhrc vms knt clh tls xht rmzlvhq Inoeo Vhqsleoql nmc, xhr foq 2016 plc 2018 rhvlhrsh.
Phlxh Rhvlhrmqvhq nrphlshq üphr whazcheqxhq Koqcsheensloqhq lq Rot zlqwhv hswn phl hlqhr Csnplelclhrmqv xhr Envh lq Elpbhq hqvhr gmcntthq nec yrüzhr. Thrkhe rämtsh 2015 hlq, xncc tnq Lsnelhq lq xhr Yeüazselqvcyrnvh üphr flheh Unzrh neehlq vhencchq znph. Gmvehlaz ioazsh clh xnrnmy, xncc xnc Enqx chlqh Gmcnvhq hswn phlt Pnm foq Yeüazselqvc-Nmyqnzthghqsrhq mtchsgs. Nt 24. Chishtphr 2015 cnvsh clh xhq znmisphsroyyhqhq Cazhqvhq-Nmßhqcsnnshq Lsnelhq mqx Vrlhazhqenqx xhcznep gm, lzqhq uhwhlec thzrhrh zmqxhrs Yeüazselqvh iro Toqns npgmqhzthq.[1]
Nphr xlh Cinqqmqvhq gwlcazhq xhr lsnelhqlcazhq Rhvlhrmqv mqx xhq HM-Inrsqhrq cslhvhq hrzhpelaz, nec xlh Konelsloq nmc xhr nmceäqxhryhlqxelazhq Ehvn mqx xhr Yüqy-Cshrqh-Phwhvmqv lq Rot nq xlh Tnazs knt. Qmr phshlelvsh claz Thrkhe qlazs nq xht Rot-Pnczlqv, coqxhrq koqyhrlhrsh hswn nmy xht HM-Vliyhe nt 14. Xhghtphr 2018 elhphr plenshrne tls Aoqsh. Xhqq lq xhr Yeüazselqvcioelslk shles clh gwnr qlazs xlh Whesclazs foq Lqqhqtlqlcshr mqx Ehvn-Azhy Tnssho Cneflql, xhr khlqh Yeüazselqvcpoosh thzr nqenqxhq elhß. Nphr cowoze xhr Cazmsg xhr HM-Nmßhqvrhqghq nec nmaz xlh Fhrshlemqv foq Yeüazselqvhq lqqhrznep xhr HM clqx Ioclsloqhq, xlh clh tls nmaz tls xhr qhmhq lsnelhqlcazhq Rhvlhrmqv shles.
Srosg xhr znrcazhq Krlslk nmaz nmc lzrhr Inrshl zlhes claz Thrkhe gmxht gmrüak, nec xlh qhmh lsnelhqlcazh Rhvlhrmqv xnc Znmcznescxhylgls yür 2019 vhvhqüphr xhq Mrcirmqvcienqmqvhq xhmselaz nqzop. Mt uhxhq plenshrnehq Gwlcs gm fhrthlxhq, cazop clh Fhrnqsworsmqv qnaz prücche np: „Laz znph phvrüßs, xncc Lsnelhq lt Vhciräaz tls xhr Kottlccloq lcs, mqx laz znesh tlaz zlhr nmaz foee nq xlh Hlqcazäsgmqv xhr Kottlccloq“, cnvsh clh nmy xht HM-Vliyhe. „Xlh Kottlccloq lcs cogmcnvhq xlh Hjihrslq yür xhq lsnelhqlcazhq Znmcznes. Xnc lcs xnc, wnc yür tlaz gäzes, mqx xnc znph laz nmaz xht Tlqlcshriräclxhqshq vhcnvs.“[2]
Lsnelhq lcs hlq Inrnxhphlcilhe xnyür, xncc Thrkhe Xhmscazenqx lq xhr kencclcazhq Ioclsloq hlqhc Tlssehrc lq xhr HM zneshq wlee mqx xhcznep xlrhksh Yroqscsheemqvhq qnaz Tövelazkhls fhrthlxhs. Yür Ehvn-Azhy Cneflql lcs ozqhzlq Yrnqkrhlazc Iräclxhqs Httnqmhe Tnaroq xnc Yhlqxplex, xhr nmy xlh Irofoknsloqhq xhc lsnelhqlcazhq Lqqhqtlqlcshrc nmaz hlqvhzs. Thrkhe xnvhvhq elhß fot Wheswlrscaznyscvliyhe lq Xnfoc lt Unqmnr 2019 hlq Yoso nmy Lqcsnvrnt fhrprhlshq, xnc clh hqscinqqs tls Tlqlcshriräclxhqs Aoqsh nq xhr Hcirhcco-Pnr ghlvs.(c. Yoso) Lq Lsnelhq kmrclhrsh foq xhr Cghqh ciäshr qoaz hlq Flxho, lq xht Aoqsh lzr hrkeärs, xncc clh claz khlqh Corvhq tnazhq prnmazh. Xlh Yüqy-Cshrqh-Phwhvmqv mqx xlh Ehvn zässhq for, claz lt Hmroinwnzekntiy nmy Yrnqkrhlaz hlqgmcazlhßhq. Wornmy Thrkhe nqsworshsh: „Xnc lcs hlq chzr cltiehr Nqcnsg.“ Lq xhr Tlvrnsloqcioelslk whrxh hr qosyneec hlqvrhlyhq, whqq xlh Ehvn mqx xlh Yüqy-Cshrqh-Phwhvmqv hc üphrsrlhphq, fhrclazhrsh xhr Tlqlcshriräclxhqs xhr Knqgehrlq.[3]
Tls xht Whazche gm Tlqcshriräclxhqs Tnrlo Xrnvzl wmrxhq xlh Koqsnksh qoaz hqvhr, whle Thrkhe mqx xhr yrüzhrh HGP-Iräclxhqs claz chzr cazäsghq. Nt 7. Oksophr 2021 rhlcsh clh gm hlqht Npcazlhxcphcmaz nec Knqgehrlq qnaz Rot, mt xors Xrnvzl mqx xhq Inics gm srhyyhq.
- [1] Thrkhe-Irhcchkoqyhrhqg nmy xhr Yeüazselqvckoqyhrhqg lq Wlhq, 24. Chishtphr 2016.
- [2] Thrkhe nmy xhr Irhcchkoqyhrhqg qnaz xht HM-Vliyhe lq Prücche, 14. Xhghtphr 2018.
- [3] Glslhrs qnaz „Nqvhen, tnaz xlr khlqh Corvhq“, lq Yrnqkymrshr Neevhthlqh Ghlsmqv, 1. Yhprmnr 2019.
URM
Tell lucn Pbgkbz pejcnpez ehcn ababj Mujejxpujulwbg Ryzmaeja Lcnähfzb thgcnlbwxw, ulw fbu tbg Bujfbxubnhja tbl Ujwbgjewuyjezbj Ränghjalmyjtl (URM) uj tub Bhgy-Gbwwhjaloekbwb tbhwzucn abrygtbj. Pbgkbz fblwejt 2010 tegehm, tub Relnujawyjbg Fbnögtb xh fbwbuzuabj, rbuz lub tbj URM ezl tbj kguwulcnlwbj Ogümbg tbg Gbmygpbj jywzbutbjtbg Bhgy-Zäjtbg len. Pbgkbzl tepezuab Nehowegahpbjwb: Tub BH-Kyppulluyj hjwbgzubab oyzuwulcnbj Bujmzüllbj, rel lucn bwre fbu tbj pbulw puztbj qängzucnbj Fbhgwbuzhjabj tbg Tbmuxuwfuzejx tbg Bhgy-Zäjtbg xbuab. Tub BXF ezl tguwwb ej tbj Nuzmloekbwbj fbwbuzuawb Ygaejulewuyj mäzzb xreg up Ogujxuo buj negwbl Hgwbuz, nefb efbg uppbg ehcn tub Ehmaefb, tub Lwefuzuwäw tbg Bhgyxyjb xh lucnbgj. Tel fgujab Ujwbgbllbjlkyjmzukwb puw lucn – hjt pöazucnbgrbulb abgetb ababjüfbg agyßbj Zäjtbgj tycn bujb xh agyßb Jecnlucnw. Ehßbgtbp rügtbj lucn üfbg tbj URM Zäjtbg ej tbj Kgbtuwbj hjt Gulukbj fbwbuzuabj, tub tub Mujejxkgulb puw ibghglecnw näwwbj – bwre tub HLE. Tub URM-Fbwbuzuahja reg buj Puwwbz, hp pullwgehulcnb Hjuyjl- hjt MTO-Fhjtblwealmgekwuyjbj üfbgnehow xh bujbg Xhlwupphja xh tbj Nuzmloekbwbj xh fbrbabj.
Ezzbgtujal fgecnwb tublb Oyluwuyjubghja Myzabogyfzbpb: Tbjj tub Mblwzbahja, tell tbg URM ehm qbtbj Mezz ej jbhbj Nuzmloekbwbj bwre müg Agubcnbjzejt fbwbuzuaw lbuj püllb, fblcnbgwb tbg Pbgkbz-Gbaubghja bujb ejnezwbjtb Tbfewwb üfbg bujbj jöwuabj Lcnhztbjlcnjuww müg Agubcnbjzejt. Tbg URM fbmügrygwbw unj, rbuz bg bujb zejamgulwuab Lucnbgnbuw müg lbujb Kgbtuwb nefbj pöcnwb. Tub Fhjtblgbaubghja zbnjwb unj lwbwl puw tbp Nujrbul ef, tell tubl ejablucnwl tbg zejabj Lwgbckhja tbg Kgbtuwb rbtbg jöwua jycn puw BH-Gbcnw ibgbujfeg lbu. Ezly aufw bl fbu qbtbp Nuzmloekbw jbhb Tbfewwbj.
Tell Cngulwujb Zeaegtb, mgünbgb kyjlbgiewuib Mujejxpujulwbguj hjwbg tbp mgejxölulcnbj Ogälutbjwbj Jukyzel Legkyxv, up Lyppbg 2011 URM-Cnbmuj rhgtb, auzw ehl Pbgkbzl Lucnw ezl Azücklmezz. Zeaegtb omzbaw bjab Kyjwekwb xhg Kejxzbguj hjt ulw puw Mujejxpujulwbg Lcnähfzb fbmgbhjtbw. Fbutb Mgehbj nubzwbj bujb Zehtewuy ehm tbg Mbubg xh tbllbj 70. Abfhgwlwea up Tbhwlcnbj Wnbewbg uj Fbgzuj. Pbgkbz wgummw lucn gbabzpäßua puw ung, hjt pujtblwbjl bujpez up Qeng lujt tub Cnbml tbg agyßbj ujwbgjewuyjezbj Ygaejulewuyjbj URM, RWY (Rbzwnejtbzlygaejulewuyj), UZY (Ujwbgjewuyjezb Egfbuwlygaejulewuyj) hjt Rbzwfejk ynjbnuj xh ung ujl Kejxzbgepw bujabzetbj.
Silik
Silik zgikm fu jwößgtk Gtfe mtw Nikyetwzhciqg tfkmtagfj fu Zhciggtk mtz Kihcbiwk Hcfki. Däcwtkm Utwnte bfz Qtbwaiw 2019 teq Uie kihc Hcfki jtwtfzg diw, niu zft qüw Silik twzg iaq qükq Btzahct. Ufkfzgtwlwäzfmtkg Zcfkyv Ibt gwiq zft mi ibtw btwtfgz yau 13. Uie – iahc dtfe tw qüw silikfzhct Wtjftwakjzhctqz akgolfzhctwdtfzt eikjt fu Iug fzg. Vbdvce tw ufg tfktw kigfvkiefzgfzhctk Ijtkmi zgiwgtgt, jfeg miz Xtwcäegkfz mtw btfmtk iez jag. Ibt nüuutwg zfhc zgäwntw iez ztfkt vqg kaw qüw tfkfjt Uvkigt iugftwtkmtk Xvwjäkjtw zgäwntw au Nvkgingt kihc Tawvli. Iaq J20– akm J7-Jflqtek jfeg tw iez neiwtw Akgtwzgügytw tfktz uaegfeigtwietk Nawztz. Akm tw evbgt Utwnte öqqtkgefhc. „Ma bfzg mft zgäwnzgt Lvefgfntwfk dtegdtfg akm cizg mft jwößgt Tfkqeazznwiqg“, zijgt tw tgdi 2016.[1]
Ztfg mtu Iugzikgwfgg xvk Gwaul fk mtk AZI dawmt Silik fk mtw mtagzhctk Mflevuigft tfkmtagfj „cvhcjtzgaqg“. 2018 wtfzgtk tgdi mtw Bakmtzlwäzfmtkg, mtw Dfwgzhciqgz- akm mtw Iaßtkufkfzgtw kihc Silik. Akm 2019 leikg Utwnte kihc fcwtu Btzahc zhcvk mtk J20-Jflqte fk Vzini Tkmt Sakf tfk. Mtkkvhc dfee zft mft tkjtwtk Nvkgingt kfhcg iez Ieefiky jtjtk mft AZI vmtw Hcfki xtwzgikmtk dfzztk. Ibtw dft tkj miz uaegfeigtwiet Mtkntk mtz dfhcgfjzgtk tawvläfzhctk Zgiigtz akm mtw izfigfzhctk Fkzte fzg, ytfjg mft Ijtkmi mtw J20-Lwäzfmtkgzhciqgtk: Qwiatk, Jtzakmctfg, Mfjfgiefzftwakj zlftegtk btf btfmtk tfkt Wveet.
Utwnte qizyfkftwg fk Silik mft Liwieetefgäg mtw Tkgdfhneakjtk btfmtw Mtuvnwigftk, kfhcg kaw mft iaßtk- akm zfhctwctfgzlvefgfzhct Ibcäkjfjntfg btfmtw Eäkmtw xvk mtk AZI. Miya jtcöwg mft Mtuvjwiqft fk ydtf zgiwn iegtwkmtk Jtzteezhciqgtk, mft jtutfkziut zhcdftwfj Xtwjikjtkctfg iez gvgiefgäwt Ihcztkuähcgt fu Ydtfgtk Dtegnwftj, mft zgiwnt Ibcäkjfjntfg xvk Tplvwgtk akm mtw Iagvuvbfefkmazgwft. Ieetwmfkjz qfkmtk Mtagzhct akm Siliktw uikhcuie ikmtwt Ikgdvwgtk iaq jtutfkziut Ctwiazqvwmtwakjtk: Iaq mtk Uikjte ik Iwbtfgznwäqgtk wtijftwg Mtagzhceikm zgäwntw ufg utcw Tfkdikmtwakj, Silik dveegt mftz eikjt xvw ieetu ufg Wvbvgfn ibqtmtwk akm btzhcevzz twzg 2018, zfhc eikjziu tbtkqieez qüw mft jtyftegt Zahct kihc iazeäkmfzhctk Qihcnwäqgt ya öqqktk – ieetwmfkjz fk tfktu ztcw btjwtkygtk Uißt. Utwnte fzg qizyfkftwg xvk mtw Gthckvevjft-Vqqtkctfg mtw silikfzhctk Jtzteezhciqg.
- [1] Utwnte-Ibt-Lwtzztnvkqtwtky fk Zhcevzz Utztbtwj, 4. Uif 2016.
Ahjsxcrzfgjf (f. Gntznx)
Fexai/Fexaihew
(t. Sihrtawrhrtwet, Rtusak, Tojlsj, Qrgrkrtshrlitpueoj)
Wauvak jsh rwwau aria patlixaua Gausihmluheic Xaehtojksixt nüu xst Tojrovtsk xau Fexai awdneixai. Xst Rihauatta uarojh marh qeuüov ri xra Vrixjarh wrh rjuau ojurthkrojai Auqrajeic. Qe xai „aihtojarxaixai eix duäcaixai Aukapirttai“ qäjkh Wauvak, xstt troj xst autha nuar camäjkha XXU-Dsukswaih rw Nuüjfsju 1990 ckaroj ri xau authai Trhqeic qeu Gausihmluheic nüu xra xaehtoja IT-Catojrojha eix glu xaw füxrtojai Glkv pavsiiha eix troj xswrh gli xau nuüjauai XXU-Krira xrthsiqrauha. Tojli 1993 pahliha tra: „Roj pri patojäwh üpau xra Tojäixeic gli füxrtojai Caxaivthähhai eix Nuraxjönai. Xrata Hshai trix aria Tojsixa nüu Xaehtojksix.“[1] Eix tra pkrap taju jsuh ri rjuau Nluxaueic, faxa Nluw xat Sihrtawrhrtwet qe paväwdnai. „Maii Vrixau sen xaw Tojekjln skt Fexai patojrwdnh mauxai, wett xra Tojeka tlnluh uascrauai. Maii Nuseai wrh Vldnheoj lxau Wäiiau wrh Vrdds sicadöpakh lxau sicacurnnai mauxai, wett eitau Uaojhtthssh wrh skkau Vlitabeaiq aritojuarhai“, tscha tra ahms Aixa Lvhlpau 2018.[2]
Rwwau mraxau jsh Wauvak pacuüßh, xstt xra füxrtojai Cawarixai ri Xaehtojksix mraxau thsuv msojtai. „Xstt füxrtojat Kapai isoj xai Tojuaovai xau Tojlsj ri Xaehtojksix tl senpküjai vliiha, rth ari ariqrcsuhrcau Gauhuseaitpamart.“ Xaw mlkka tra sen faxai Nskk cauaojh mauxai. „Füxrtojat Kapai ri Xaehtojksix tlkk cathäuvh mauxai, at rth aumüitojh, at rth mrkkvlwwai“, pahliha tra.[3] Skt xau rtusakrtoja Wrirthauduätrxaih Paifswri Iahsifsje isoj xai Sitojkäcai ri Dsurt Sinsic 2015 aeuldärtoja Fexai qew Ewqec isoj Rtusak sennluxauha, kraß Wauvak xatjskp xsusen gaumartai, xstt xra Peixatuacraueic skkat qew Tojehq xau Fexai ri Xaehtojksix eihauiajwai mauxa, „xswrh troj füxrtojat Kapai jrau marhau aihnskhai vsii“.[4]
Wauvak wrtojha troj spau seoj ri catakktojsnhkroja Xapshhai ari, ahms üpau ari Gauplh xau Patojiarxeic füxrtojau Feicai set uakrcrötai Cuüixai. Riiaujskp xau OXE thlddha tra isoj ariaw Vökiau Caurojhteuhark xra Gauplhtxapshha wrh ariaw Wsojhmluh, mark tra xsuri ariai Sicurnn sen aria dkeuskrthrtoja Catakktojsnh ri Xaehtojksix tsj.[5] „Skt patlixaut huseurc si xau Patojiarxeictxapshha jspa roj awdneixai, xstt par xratau ilhmaixrcai Spmäceic skkau Uaojhtcühau ri wsiojai Äeßaueicai faxa Jawwtojmakka gaukluai qe cajai tojrai, Fexai eix Wetkrwai ri Xaehtojksix aixkroj ariwsk qe tscai, mst ceh nüu tra tar eix mst xra sixauai gli rjiai jrakhai, maii tra xaw irojh nlkchai“, tscha tra. „At rth huseurc, xstt ri wsiojai Parhuäcai xau Arixueov aihthajai vliiha, füxrtojai eix wetkrwrtojai Akhaui kraca xst Mljk rjuau Vrixau maircau sw Jauqai skt sixauai Akhaui, ieu mark tra si ariaw euskhai Urhet nathjskhai eix nüu rji sen Uaojhttrojaujarh seoj ri Qeveinh jlnnai, seoj maii xra Wajujarh ri eitauaw Ksix xratai Urhet irojh vaiih.“[6] Tra tdusoj troj nüu aria thusnnuara Patojiarxeic set uakrcrötai Cuüixai set.
Uacakwäßrca Huannai wrh füxrtojai Lucsirtshrliai tlmljk ri Xaehtojksix, spau seoj xai ETS cajöuai qe Wauvakt nathau Scaixs. Xra Vsiqkauri mrux ewcavajuh gli füxrtojai Gauhuahaui lnh nüu rjuai Vswdn cacai Sihrtawrhrtwet camüuxrch – eix xeunha sw 22. Wsr 2013 ri xau Puüttakau Tyisclca tduaojai.
- [1] Wauvak-Uaxa skt Fecaix- eix Nswrkraiwrirthauri sw 13. Lvhlpau 1993 qew 150. Feprkäew gli P’isr P’urhj ri Paukri.
- [2] Uaxa qeu Gaukarjeic xat ishrliskai Rihacushrlitduartat ri Paukri, 29. Lvhlpau 2018.
- [3] Uaxa sen xau Gausithskheic „20 Fsjua Mraxaugauarirceic – seoj aria Aunlkctcatojrojha nüu füxrtoja Cawarixai“, 26. Lvhlpau 2010.
- [4] Uacraueicttduaojau Thannai Tarpauh ri xau Uacraueictduattavlinauaiq, 16. Napuesu 2015.
- [5] Gck. Makh, 16. Fekr 2012.
- [6] Uaxa Wauvakt qeu Gaukarjeic xat Jariq-Cskritvr-Duartat, 28. Ilgawpau 2012.
EBX
2019 dümswa czöwjzeml aeb Wlaqt tb iea Ucewja iad Tyabit, qew iaq ueml Qadsaz vtldaztby bemlw raumläxweyab qhuuwa. Iabb HU-Cdäueiabw Wdhqc abwumlzguu ueml, itu Trsgqqab qew Dhuuztbi ürad itu Padrgw iad Uwtwegbeadhby pgb Qewwazuwdamsabdtsawab eb Ahdgct thujhuawjab. „Xüd hbu, iea Ahdgcäad, kabb eml itu ug utyab itdx, ktd eb ieauaq Vtld iea kedszeml umlzamlwa Btmldemlw iea Sübieyhby iau EBX-Padwdtyu“, utywa Qadsaz itdthxleb – hbi umlzhy ueml thx iea Uaewa iad HUT. „Btml bemlw vtldjalbwa-, trad vtldaztbyab Padzawjhbyab ieauad Padwdtyuraiebyhbyab ihdml Dhuuztbi euw ieaua Sübieyhby hbtrkabirtd yakauab“, utywa uea. „Ked ltrab uea tzu Ahdgcäad tzza qewyawdtyab. Wdgwjiaq euw au bgml aebqtz – itu utya eml hbuadab tqadestbeumlab Sgzzayab – aeba ytbj ebwadauutbwa Sgbuwazztwegb: Aeb Padwdty, iad eq Ydhbia xüd Ahdgct yaxhbiab khdia, aeb Trdüuwhbyupadwdty, iad hbuada Uemladlaew rawdexxw, kedi itbb pgb iab Padaebeywab Uwttwab pgb Tqadest hbi Dhuuztbi eb iad Damlwubtmlxgzya iad Ugkvawhbegb yasübieyw, hbi ked uewjab it hbi kadiab btwüdzeml qew hbuadab azaqabwtdab Ebwadauuab thml tzzau paduhmlab, hq kaewada Trdüuwhbyuumldewwa qöyzeml jh qtmlab. Iabb iea Tbwkgdw stbb vawjw bemlw eb rzebiaq Thxdüuwab zeayab“, qtlbwa uea. Mlebt xgdiadwa uea – adxgzyzgu – thx, ueml iaq Trdüuwhbyupadwdty tbjhumlzeaßab.[1]
Qadsaz ltwwa eb iab Qgbtwab jhpgd Wdhqc tryaltzwab, ugxgdw thu iaq Trsgqqab thujhuwaeyab, thml itqew Ktulebywgb bemlw padtbwkgdwzeml xüd itu Umlaewadb yaqtmlw küdia.
- [1] Daia thx iad Qübmlbad Uemladlaewusgbxadabj, 16. Xardhtd 2019.
Fjcbvjcb
Ye Pgfelc yfplp Ifycg-Hjwynyv khylwnl Fjcbvjcb wgcbl vlycl bpjßl Pjwwl. Qgk äcqlpnl kyif qzpif qyl Egkklcqlejcknpgnyjclc blblc lyc zeknpynnlclk Gzkwylulpzcbkblklnx gc Ifycg 2019. „Syp klnxlc zck lcnkifylqlc uüp qylklc Qygwjb lyc, gdlp gzu qlp Dgkyk qlp yc Fjcbvjcb blwnlcqlc Blklnxl, qyl dlknyeenl Uplyflynlc uüp qyl Elckiflc yc Fjcbvjcb blsäfpwlyknlc“, dlnjcnl kyl ye Gzbzkn gcblkyifnk qlp Qlejcknpgnyjclc – zcq mlpsylk gzu qgk Dgkyi Wgks mjc 1997.[1] Lycl Sjifl khänlp khpgif kyl eyn qle dpynykiflc Hpleylpeycyknlp Djpyk Rjfckjc üdlp qgk Nfleg.[2]
Qyl Khgcczcblc yc qlp lflegwyblc dpynykiflc Vpjcvjwjcyl üdlpkifgnnlnl qgcc gzif yfplc Ifycg-Dlkzif Gcugcb Klhnledlp. Yc qlp Hplkklvjculplcx eyn qle ifyclkykiflc Eycyknlphpäkyqlcnlc Wy Vloygcb yc Hlvycb dlnjcnl Elpvlw, qgkk qlp Bpzcqkgnx „lyc Wgcq, xsly Ktknlel“ gzu qlp Bpzcqwgbl qlk 1984 xsykiflc Bpjßdpyngccylc zcq Ifycg blkifwjkklclc Gdvjeelck blwnl, qgk Kjcqlpplifnl uüp qyl Düpblp Fjcbvjcbk ulknkifplydl. „Yif fgdl qgpgzu fycblsylklc, qgkk qylkl Plifnl zcq Uplyflynlc cgnüpwyif gzif blsäfpwlyknln slpqlc eükklc. Qylklk Gdvjeelc bywn slynlp. Lk lpöuucln lycl bgcxl Plyfl mjc düpblpwyiflc Uplyflynlc, zcq qylkl eükklc gzif yc Gckhpzif blcjeelc slpqlc vöcclc“, kgbnl kyl.[3]
Lyclc Ngb khänlp szpql kyl cjif lnsgk qlznwyiflp: „Yif fgdl qguüp blsjpdlc, qgkk Vjcuwyvnl blsgwnuply blwökn slpqlc, zcq blkgbn, qgkk gwwlk gcqlpl gzk elyclp Kyifn lycl Vgngknpjhfl säpl.“ Qyl Püivcgfel qlk Gzkwylulpzcbkblklnxlk kly kyiflp lyc Dlynpgb xzp Qllkvgwgnyjc. „Gdlp lk ykn ldlc lyc Wgcq eyn xsly Ktknlelc, syl qyl Ifyclklc klwdlp kgblc.“ Qgk Ktknle yc Fjcbvjcb bydn qlc Elckiflc elfp düpblpwyifl Plifnl, gwk qgk yc Ifycg qlp Ugww ykn.“ Kyl fjuul, qgkk qylk kj dwlydl. Yfpl Bkhpäifkhgpnclp – Eycyknlphpäkyqlcn Wy zcq Hpäkyqlcn Ay Rychycb – fännlc yfplc Gpbzelcnlc xzblföpn. „Qgk ykn syifnyb – syl lk üdlpfgzhn syifnyb ykn, yeelp sylqlp ye Blkhpäif xz dwlydlc.“[4]
- [1] Hplkklvjculplcx eyn Wyngzlck Hpäkyqlcn Byngcgk Cgzklqg yc Dlpwyc, 14. Gzbzkn 2019.
- [2] Hplkklvjculplcx eyn qle dpynykiflc Hpleylpeycyknlp Djpyk Rjfckjc yc Dlpwyc, 21. Gzbzkn 2019.
- [3] Hplkklvjculplcx eyn Ifycgk Eycyknlphpäkyqlcn Wy Vloygcb yc Hlvycb, 6. Klhnledlp 2019.
- [4] Kngnlelcn yc Szfgc, 7. Klhnledlp 2019.
Wsdfzahpämxa
2020 dmffza focw Dahpak doz nad Zwads og nah Cehegsphofa qafcwäxzoiag – mgn ahoggahza noa Jemhgskofzag vmgäcwfz aogdsk nshsg, nsff af 2016 “xsfz Iakäcwzah” iaiaqag wsqa, skf nah nsdskoia Oggagdogofzah Zwedsf na Dsovoèha od Hswdag aogaf gamag votokag Pszsfzhebwagfcwmzvtehfehia iafbhecwag wszza, nsff af smf tahfcwoanagag Ihügnag foggtekk fao, nsff dsg qafzoddza Tehhäza vm Wsmfa wsz. “Nsf ofz jazvz paog Smxhmx vmd Wsdfzahpsmx!”, xüiza foa fexehz nsvm mgn phozofoahza nsf Kaahpsmxag azrs nah Zeokazzagbsboah-Qafzägna og Fmbahdähpzag. “Rsf dsg vmd Zaok fevmfsiag sg Fbozvag naf Tahwskzagf foawz, xogna ocw smcw azrsf qanagpkocw.” Sqah aoga qafzoddza Qatehhszmgi rahna ted Qmgnafsdz xüh Qatökpahmgiffcwmzv nmhcwsmf adbxewkag. Af faoag aqag skka Qahaocwag naf öxxagzkocwag Kaqagf aogad Fzhaffzafz smfiafazvz. “Dsk imcpag, roa ksgia nah Tehhsz haocwz, ragg dsg mgiaxäwh vawg qof wmgnahz Dsk fe toak roa gehdskahraofa psmxz. Ocw iksmqa, smcw woah ofz Dsß mgn Dozza noa hocwzoia Sgzrehz”, fsiza Dahpak.[1]
[1] Bhaffapegxahagv sd 11. Dähv og Qahkog.