Das Merkel-Lexikon: Von Facebook über Flüchtlinge und Freunde bis Fussball
Facebook Merkel hatte eine offizielle Facebook-Seite als CDU-Vorsitzende, die bis zum 1. Februar 2019 von mehr als 2,5 Millionen Nutzern abonniert worden war. Dies war Rekord für einen deutschen Politiker. An diesem Tag wandte sich Merkel in einem 30-Sekunden-Beitrag an ihre Follower, um die Schließung der Seite mitzuteilen – weil sie ja nun nicht mehr CDU-Vorsitzende sei. Sie bedankte sich und verwies auf die Seite der Bundesregierung auf Facebook sowie die der Bundeskanzlerin auf Instragram.
Die Seite der CDU-Vorsitzenden war garniert mit hunderten Fotos aus ihrer Arbeit sowie einigen spärliche Informationen über ihre Vorlieben (Oper). Die Seite ist aber auch ein Beispiel für Hunderte oft hasserfüllter Kommentare aus dem rechten politischen Lager, mit denen Politiker aller moderaten Parteien in Deutschland in den vergangenen Monaten überschwemmt wurden.
Am 26. September 2015 mischte sich Merkel in New York kurzerhand in die seit Monaten schwelende Debatte um Hassmails auf deutschen Facebook-Seiten ein. Als sie am Rande der UN-Vollversammlung bei einem Mittagessen den neben ihr am Tisch sitzenden Facebook-Chef Mark Zuckerberg fragte, ob er nun etwas gegen die Hassmails zu tun gedenke, war das Gespräch plötzlich über das Tischmikrofon auf einer für Journalisten offenen Leitung zu hören: „Ich denke, wir müssen daran arbeiten“, sagte Zuckerberg. Als sie nachbohrte, ob er nun wirklich etwas zu tun gedenke, antwortete er mit „Yeah“ – und war damit festgelegt.[1]
In der Debatte, ob soziale Dienste wie Facebook eigentlich Medien oder nur Plattformen sind, hat sie eine klare Meinung: „Ich persönlich denke nicht, dass die Plattformen einfach sagen können, sie seien nichts weiter als ein physikalisches Bindeglied zwischen verschiedenen Akteuren, sondern dass jeder, der so große Plattformen betreibt, auch dafür verantwortlich ist, dass darauf bestimmte Standards eingehalten werden“, sagte Merkel.[2]
- [1] Zuckerberg gibt Merkel ein Versprechen, faz.net, 26. September 2015.
- [2] Merkel in der Sommerpressekonferenz der Bundespressekonferenz in Berlin, 20. Juli 2018.
Euxz Rzbp
Pwäfzpfzrp pzqf vzo Bumt air Virutv Foglw grv vzl Sozhqf-Ozezozrvgl qpf vup Fmzlu Euxz Rzbp ivzo Vzpqreiolufqir uge vzo Uyzrvu ugcm vzo Xurntzoqr. Lzoxzt mätf vzr Xulwe yzyzr Vzpqreiolufqirpxulwuyrzr eüo zrfpcmzqvzrv szq vzo Azofzqvqygry air Vzlixoufqzr – grv eiovzofz bqz szq vzo Vzgfpcmzr Bzttz Lzvqzraqzteutf utp Usbzmoqrpfoglzrf. Urpirpfzr büovzr „uryzstqcmz Euxfzr utp witqfqpcmzp Lqffzt pkpfzlufqpcm zqryzpzfnf“, Lzqrgryzr „vgocm Vzpqreiolufqir grv Woiwuyurvu Lzqrgryzr zqreucm lurqwgtqzof“.
Ql Ixfiszo 2018 eiovzofz pqz vzpmuts lqf Stqcx uge vqz szaiopfzmzrvz Zgoiwubumt Xirpzjgzrnzr: „Bqo bittzr ngvzl Tzqftqrqzr eüo vzr Glyury lqf Wuofzqzr pcmueezr, vqz qr qmozr Xulwuyrzr uxfqa Vzpqreiolufqir szfozqszr. Grv vup szvzgfzf qr tzfnfzo Xirpzjgzrn ugcm, qr pitcmzr Eättzr üszo eqrurnqzttz Purxfqirzr rucmngvzrxzr“, eiovzofz pqz grv pfzttfz pqcm mqrfzo zqr Lußrumlzrwuxzf vzo ZG-Xillqppqir, gl Zqretgpprumlz air Voqffpfuufzr ql Bumtxulwe ngo Zgoiwubumt ng azomqrvzor.[1]
„Bqo lüppzr tzorzr, lqf Euxz Rzbp utp Fzqt vzo mksoqvzr Xoqzypeümogry glngyzmzr“, buorfz pqz ql Ezsoguo 2019. „Ugp lzqrzo Pqcmf qpf vup zqrz vzo zrfpcmzqvzrvzr Bzqcmzrpfzttgryzr eüo vqz ngxürefqyz Pqcmzomzqf grv vzr yzpzttpcmueftqcmzr Ngpullzrmutf qr Vzgfpcmturv.“ Ief murvztz zp pqcm szq Eutpcmlztvgryzr ugcm gl yznqztf zqryzpzfnfz pfuuftqcmz Woiwuyurvu. „Bqo lüppzr vzo Ozutqfäf qrp Ugyz pzmzr“, eiovzofz pqz. Vzo Sgrvzprucmoqcmfzrvqzrpf musz zqrz szpirvzoz Oittz szq vzo pcmrzttzr Urutkpz ng, bzo mqrfzo pitcmzr Uryoqeezr pfzcxz.[2]
Vup Wmärilzr air Euxz-Rzbp pzq uszo xilwtqnqzofzo. Vup zqrz pzqzr eutpcmz Uryuszr. Lqf szbgppf azosozqfzfzr Eutpcmmzqfzr xörrz lur xgoneoqpfqy wgrxfzr. Uszo pzmo aqzt pcmbqzoqyzo pzq zqr urvzozo Glpfurv: „Bqo euryzr ur, ief vup Yzeümt üszo vup Euxfqpcmz ng pzfnzr“, szxtuyfz pqz. Zp yzsz vzr Fozrv ng zqrzo Mutfgry, zfbu Pfufqpfqxzr vqz Urfbiof zrfyzyzrngpzfnzr: „Lzqr Yzeümt qpf bqcmfqy utp vzo Pucmazomutf.“ Vup lucmz zqrz Ugpzqrurvzopzfngry pcmbqzoqy.[3]
- [1] Lzoxzt qr Ozyqzogrypzoxtäogry ql Sgrvzpfuy, 17. Ixfiszo 2018.
- [2] Lzoxzt qr vzo Ozvz szql Sgrvzprucmoqcmfzrvqzrpf qr Szotqr, 8. Ezsoguo 2019.
- [3] Tzpzoeiogl szq Ipfpzz-Nzqfgry qr Pfoutpgrv, 13. Ugygpf 2019.
Cqfruri
Fizmiu sqg rszi Cqfruri airgyisivj qbw jiv Fijriv sizqbwyisqugiv. Qbcgzrggi quw Mqvtuizrv, pir jiviv rszi Fbggiz qvaiwivj, aqziv wiugiv – ari igaq 2014, quw wri irvi Ziji exz rsziz qugiv Lcqzzyifirvji rv Giflurv sriug.[1] Pxbuieqzj-Fijriv wgöpizv rffiz arijiz rv rsziz Cqfruri sizbf, igaq frg irvif Pizrnsg üpiz jiv qvyipurns „eizwnsabvjiviv Pzbjiz“.[2] Rszi Wnsaiwgiz Rzivi Mqwviz, jri quw Izyxgsizqlibgrv rv Pizurv qzpirgig, sqg wri xcg quw „Zqgyipizrv“ pitirnsvig. Jri Mxvgqmgi tb Pzbjiz Fqznbw Mqwviz, quw Lsowrmiz qv jiz Bvreizwrgäg Czqvmcbzg gägry, wrvj jqyiyiv xccivpqz uxnmiziz. 2005 wqygi iz rv irvif Rvgizeria, jqww iz wri vri bf Zqg czqyi.[3]
Fbggiz Sizurvj Mqwviz bvgizzrnsgigi qv jiz Mzirwexumwsxnswnsbui Bnmizfqzm vxns prw mbzt exz rszif Gxj Ivyurwns – bvj aqz czüsiz vqns jiz Aivji WLJ-Wgqjgeizxzjvigi rv Giflurv. Eqgiz Siufbg Mqwviz, jiz frg jiz dbvyiv Cqfruri qbw Sqfpbzy rv jri JJZ yiyqvyiv aqz, yqp exz wirvif Gxj 2011 ipivcquuw Mbzwi qv jiz MESW. Pir rsziz Aqsu quw izwgi jibgwnsi Mqvtuizrv qf 22. Vxeifpiz 2005 wqßiv rszi Iugizv bvj rsz Pzbjiz qbc jiz Gzrpüvi jiw Pbvjiwgqyiw – rsz Fqvv Dxqnsrf Wqbiz bvj rszi Wnsaiwgiz vrnsg. Rsz Eqgiz sriug jqvqns Jrwgqvt tbfrvjiwg tb Cxgxyzqciv.[4] Fizmiu eizgirjrygi rsv rffiz arijiz yiyiv jiv Exzabzc, iz sqpi qbw Üpiztibybvy frg jiz WIJ tbwqffivyiqzpirgig. Rsf wir iw bf jri Wgäzmbvy jiz Mrznsi rv jiz vbv irvfqu piwgisivjiv JJZ yiyqvyiv (w. JJZ).
Jri Mxvgqmgi tb rsziz Fbggiz wxuuiv vqns jif Gxj jiw Eqgizw 2011 rvgivwreiz yiaxzjiv wirv, piyuirgig exv säbcryiv Giuicxvqgiv bvj rvgivwreiziz Pigzibbvy vqns irvif Wgbzt exv Sizurvj Mqwviz.[5] Fizmiu sqggi wnsxv Qvcqvy jiw Dqszgqbwivj yiuxpg, jqww wri quw Mrvj vqns jiz Wnsbui diairuw irv prw tair Wgbvjiv frg rsziz Fbggiz sqpi zijiv mövviv. „Rns prv firviv Iugizv sibgi vxns jqvmpqz, jqww arz tbsqbwi jri Föyurnsmirg jqtb sqggiv“, wqygi wri.[6]
Quw rszi Fbggiz pir rsziz jzrggiv Eizirjrybvy rf Jitifpiz 2013 izvibg qbc jiz Tbwnsqbizgzrpüvi wqß, arvmgi jri jriwfqu ivgwlqvvgizi Mqvtuizrv vqns xpiv. Qbns aivv jri Pxbuieqzjlziwwi jri Cqfruri airgyisivj rv Zbsi uriß, eizwbnsiv irvtiuvi rffiz arijiz, frg jiz Fbggiz rv jri Wnsuqytirui tb mxffiv. Wx abzji rf Fäzt irv qvyipurnsiw Rvgizeria frg Sizurvj Mqwviz eizöccivgurnsg, rv jif jriwi BW-Lzäwrjivg Jxvquj Gzbfl mzrgrwrizg sqpiv wxuu.[7] Rf Qbybwg 2017 abzji Fizmiu jqvv arijizbf quw Ziggbvy jiz Cqfruri rsziw Fqvviw yicirizg, airu wri wrns bf jiwwiv Wxsv yimüffizg sqpi.[8] Öccivgurns aruu Fizmiu jqzüpiz vrnsg zijiv. „Jqw fönsgi frns vrnsg rf Irvtiuviv jqzuiyiv. Rns aruu vbz wqyiv: Dijiz mqvv czxs wirv, aivv iw yiurvyg, rv wx irviz Lqgnsaxzmcqfruri ybgi Mxvgqmgi tb quuiv Wirgiv tb ivgarnmiuv“, wqygi wri.[9] Qpiz jri Izjbvy jbzns jri Cqfruri frg rsziv qbns bvgizwnsrijurnsiv lxurgrwnsiv Qvwrnsgiv uxpg wri. „Iw yrpg wisz eriui Vqnsczqyiv, airu eriuiw qbns rv wirvif Ivgwnsirjbvywlzxtiww vrnsg gzqvwlqzivg rwg xjiz wrns vrnsg dijif yuirns izwnsurißg. Qpiz iw yrpg jqvv qbns qvjizi Aizgbvyiv jbznsqbw, vqgüzurns. Bvj rf Üpzryiv – jqw rwg qbns wnsöv pir irviz Cqfruri – yrpg iw qbns fqu Wgbvjiv, ax fqv vrnsg üpiz Lxurgrm wlzrnsg“, wqygi wri rf Qbybwg 2017.[10]
Pir Fizmiuw erizgiv Eizirjrybvy qf 14. Fäzt 2018 wqß rszi Fbggiz ipivwx ari rsz Fqvv Dxqnsrf Wqbiz qbc jiz Piwbnsizgzrpüvi jiw Pbvjiwgqyiw. Qbns rf sxsiv Qugiz aqz rsz Fbggiz irvi wgävjryi Qvgzirpizrv cüz Fizmiu – igaq pir jiv Luäviv, rv Giflurv irvi Ibzxlqwnsbui irvtbzrnsgiv. „Firvi Fbggiz wxzyg wnsxv jqcüz, jqww rns vrnsg eizyiwwi, jqww sriz vxns igaqw tb gbv rwg“, wqygi Fizmiu.[11] Qf 6. Qlzru 2019 eizwgqzp Sizurvj Mqwviz rf Qugiz exv 90 Dqsziv.
- [1] Fizmiu-Ziji rv Giflurv, 31. Xmgxpiz 2014.
- [2] Eyu. Vibi Aiug, 17. Dbur 2013.
- [3] Eyu. Buzrmi Lxwnsi, Irvi Czqb rf piwgiv Fqvviwqugiz, wgizv.ji, 17. Dbur 2009.
- [4] Eyu. Yizj Uqvyybgs, Qvyiuq Fizmiuw zxgiz Eqgiz, Nrnizx, Sicg 12/2007.
- [5] W. Zquc Wnsbuiz, Prw tbuigtg yqp wri Ivyurwns-Bvgizzrnsg, Pruj, 11. Qlzru 2019.
- [6] Trgrizg vqns Inmqzg Uxswi, Wx jrwmzig ari jri Mqvtuizrv, Czqvmcbzgiz Quuyifirvi Tirgbvy, 12. Qlzru 2019.
- [7] Jqw Sqfpbzyiz Fqyqtrv Nuxwiz eizöccivgurnsgi irv qvyipurnsiw Rvgizeria, rv jif Sizurvj Mqwviz Gzbfl mzrgrwrizg sqpiv wxuu, jqtb qbns Fqzgrv Trlw, Fizmiuw Fbggr, 29. Fäzt 2017
- [8] „Wx sqg wri szi Cqfruri eizwösvg“, grgiugi jri „Vibi Lxwg“ qf 9. Qbybwg 2017 bvj yrvy jqzqbc irv, aqw rsz qvyipurns rsz Wgricwxsv eizwlzxnsiv sqpi, Sicg. 33.
- [9] Fizmiu qbc jiz Pzryrggi-Eizqvwgqugbvy, 26. Dbvr 2017.
- [10] Fizmiu rv irviz „Sqvjiuwpuqgg“-Eizqvwgqugbvy rv Pizurv, 23. Qbybwg 2017.
- [11] Fizmiu rv jiz Ziji pir jiz Ivgyiyivqsfi jiz Iszivpüzyizwnsqcg jiz Wgqjg Giflurv, 8. Cipzbqz 2019.
Imwpopundyopzpx
Pn eur Imwpopundyopzpx lzpwwun epu öiiunzopjcu Bmcrnucwhnf Wurxuol hne pcru zmzläjcopjcun Dylpzpynun npjcz pwwur üvurupn. Nmjc 2005 fomhvzun uzbm apuou, epu emwmopfu Imwpopunwpnplzurpn Hrlhom ayn eur Outun cmvu epu Xmngourpn wüclmw pn Rpjczhnf Uozurnfuoe hne Mhlvmh eur Vuzruhhnfldoäzgu gpucun wüllun. Emvup cmzzu Wurxuo luovlz mol Shfunewpnplzurpn pn eun nuhngpfur Smcrun eun Rujczlmnldrhjc mhi upnun Xpneurfmrzundomzg ehrjcfuerüjxz, epulun mvur mol npjcz mhlrupjcune vugupjcnuz.[1] Nhr erup Drygunz eur Irmhun pn eur ucuwmopfun EER, pn eur ul bulunzopjc wucr Xrpddun- hne Xpneurfmrzundoäzgu fmv, bünljczun lpjc upn Cmhlirmhun-Emlupn, wmcnzu lpu ljcyn 1991.[2]
Bäcrune Wurxuo moly emwmol bulunzopjc bunpfur „xynluramzpa“ bmr, mol aurwhzuz bhreu, fmv ul epu hwfuxucrzu Iucoupnljcäzghnf vupw Vuzruhhnflfuoe (l. Vuzruhhnflfuoe). Cpur ljcoyll lpjc epu JEH-Ayrlpzguneu näwopjc eur JLH-Dylpzpyn mn, eun Uozurn epu Unzljcupehnf gh üvuromllun, yv lpu epu Xpneur pn upnu Xrpddu yeur upnun Xpneurfmrzun fuvun yeur mvur upnu lzmmzopjcu Iöreurhnf iür epu Aurlyrfhnf ghcmhlu urcmozun byooun. Lucr aucuwunz dyjcz Wurxuo emrmhi, emll epu Imwpopu uzbml ouplzuz, bml eur Lzmmz npjcz ouplzun xmnn. „Dyopzpx xmnn Aurmnzbyrzopjcxupz mhi Gupz rufuon. Imwpopun üvurnucwun Aurmnzbyrzhnf ayn Mnimnf vpl ghw Uneu eul Ouvunl.“[3] Pw Bmcoxmwdi 2017 urxoärzu epu Hnpyn epu Unzomlzhnf ayn Imwpopun ghw upfunzopjc gunzrmoun Zcuwm iür epu xywwuneun Smcru.[4]
- [1] Afo. Rulpnf, Mnfuom Wurxuo. Epu Dryzulzmnzpn, L. 66.
- [2] Rueu eur Shfunewpnplzurpn Wurxuo pn eur Uamnfuopljcun Mxmeuwpu Zhzgpnf, 4. Mdrpo 1991.
- [3] Vupw Uwdimnf eur Epögulu Bürgvhrf, 23. Smnhmr 2017.
- [4] Wurxuo hne Luucyiur mhi eur Drulluxyniurung ghr Ayrlzuoohnf eul fuwupnlmwun Bmcodryfrmwwl pn Vuropn, 3. Shop 2017.
Xty
Pffgi smi Uzyjghrtahetlq htffgqy jpg Btirgpgy Bimfpygyrg, jpg jpg ngegpqpagy Vtyjpjtrgy zyrgihrürcgy – jth eti tzkl ugp Fgivgq hm. Tqqgijpyah xqpgagy pli ytkl jgy qtyagy Ntligy pligi Vtycqgihkltxr ygugy Tuqglyzya tzkl zyagxitarg Qpgughugvgyyryphhg cz. „Pkl qpgug Tyagqt Fgivgq“, ugvtyyrg gret Xmifgq-1-Egqrfgphrgi Qgeph Ltfpqrmy, smi tqqgf egagy pligi Xqüklrqpyahbmqprpv.[1] Tzkl jgi jgzrhklg Häyagi Lgiugir Aiöygfgwgi qmurg Gyjg 2018 Fgivgq smi tqqgf xüi plig Xqüklrqpyahbmqprpv zyj zytzxagigarg Tir.
[1] Pyrgispge fpr Qgeph Ltfpqrmy „Pkl qpgug Tyagqt Fgivgq“, „Hüjjgzrhklg Cgprzya“, 21./22.Mvrmugi 2017.
Nqzqrlowmi
Ymr crtbozmzl ovl, vksqnnl oz mozmr Wtzvdb-Bqrwlyorlvksqnl dzumytiil zmdm Crtpdwlm – pqv uoil qdks nür Bmrwmi. Pom Bmrwmi-Bqvwm nür Cqrljv ovl ztks pom qb ymzouvlmz trouozmiim Opmm – mlyq qdn mozmr Vldnm bol pmz Lqvvmz bol Bmrwmi-Wtzlmrnmo, pom mv qdn Ltdrovlmzbärwlmz oz nqvl qiimz mdrtcäovksmz Sqdclvläplmz fd wqdnmz uoel. Pom DV-Norbq Bqlmii sqllm 2009 qiv Ymremuqu fdb 50. Umedrlvlqu pmr Eqreom-Cdccmz moz Btpmii zqks osrmb Xtreoip crävmzlomrl – „moznqks, ymoi vom vt moz udlmv Xtreoip nür Bäpksmz qdn qiimr Ymil ovl“, vqulm mozm Vcrmksmroz pmv Dzlmrzmsbmzv pqbqiv.[1] Bollimrymoim emnozpml voks pom Cdccm oz pmr Qvvmrxqlmzwqbbmr pmv Wqzfimrqblmv. Qiimrpozuv uoel mv yom oz hmpmr Bqrwlyorlvksqnl zoksl zdr nrmdzpioksm Qrlowmi, vtzpmrz qdks mlioksm Qzlo-Bmrwmi-Crtpdwlm yom Qdnwimemr. Mv uoel vtuqr mozm Folrtzmzcrmvvm Qzuom, emo pmr bqz qdn osrmb vloiovomrlmz Wtcn Nrükslm qdvprdkwmz wqzz. Zqlürioks maovlomrmz qdks mozm Qdvvlmksntrb nür Wmwvm bol osrmr Wtcnntrb dzp moz Eqvlmiedks bol pmb Lolmi Lsm Qzuom Prmvvettw. Fdb Qevksomp osrmr Qblvfmol wrmoomrlm pqzz moz Vbttlsom-Prozw-Smrvlmiimr mozm Niqvksm bol pmb Vcrdks „Pqzwm Bdllo“.
[1] Xui. Wqlm Ktzztiij, Qzumiq Bmrwmi ptii sousiousl tn lsm Umrbqz ltj nqor, lsmudqrpoqz.ktb, 6. Nmerdqr 2009; qiimrpozuv vlmiilm voks pqzz smrqdv, pqvv pqv Bmrwmi-Btpmii uqr zoksl oz pmz Sqzpmi wqb.
Ygrjx
Nxrlxkt Kdxjkdmitygrjx dte ogt tgeex Jkgf spm Rdeexrtqprm poxr Lprmjkfnxm.[1]
[1] Nxrlxk gfy xdmxr spm oxr BOF prigmdtdxrexm Ldmoxr-Qrxttxlpmyxrxma, 17. Txqexnjxr 2017.
QWR
Jk wft öqqfkvsjnofk Ftjkkftzke msfjmv fjk xfot efcjxnovfx Mjsw ygk wft xnoaitp-efsmfk Dgisjvjgk ygk 2009 mjx 2013. Wix Mükwkjx wft Zkjgk cjv wft QWR ait efrtäev ygk ivcgxroätjxnofk Xvötzkefk ygt issfc cjv wft NXZ, dkirrfk Fkvxnofjwzkefk ümft Fztg-Tfvvzkexridfvf zkw fjkfc Kjfwfteike wft Sjmftisfk, wjf mfj wft Mzkwfxviexaios 2013 xgeit wfk Fjkpze jk wfk Mzkwfxvie yftrixxvfk. Cftdfs oiv imft fjkf ikwftf Xjnov izq jot pafjvfx Tfejftzkexmükwkjx. Xjf efkgxx wfk Afnoxfs ygk wft etgßfk Dgisjvjgk izq wjf QWR jc Liot 2009 xfot – kjnov kzt, afjs xjf xjno cjv Ezjwg Afxvftafssf ezv yftxvikw. Cjv wft QWR efmf fx yjfs fkvxrikkvftf Dgisjvjgkxtzkwfk, xnoaätcvf xjf fjk Liot kino wft Tfejftzkexmjswzke. Wfkk wjf XRW oimf jk wft ftxvfk Sfejxsivztrftjgwf fjkf Itv Efefktfejftzke izqefmizv zkw xjno jccft kgno isx wjf „Dikpsftritvfj“ efqüosv. Wjf QWR oimf wjfxfk Ikxrtzno imft kjf efoimv.
Xgssvf wjf QWR ajfwft jk wfk Mzkwfxvie dgccfk zkw fx qüt fjkf ftkfzvf xnoaitp-efsmf Cfotofjv tfjnofk, wütqvf dizc fjk Afe ik fjkft Kfzizqsief wfx Mükwkjxxfx ygtmfjefofk, ofjßv fx jk wft NWZ, izno afkk yjfsf wft Lükeftfk jk wft NWZ foft ygk fjkft xnoaitp-etükfk Dgisjvjgk xnoaätcfk. Pzcjkwfxv oiv Cftdfs wjf Sjmftisfk sikef Pfjv isx ftxvfk zkw „kivütsjnofk“ Ritvkft wft Zkjgk mfpfjnokfv [1] – zkw wjfx izno pz Pfjvfk, jk wfkfk xjf cjv wft XRW Mükwkjxxf fjkejke. „Ciknocis dikk jno cjno kzt azkwftk, ajf wjf QWR ofzvf xnogk ygk yjfsfk fkweüsvje imefxnotjfmfk ajtw. Jno tivf zkx: Aitvfk ajt fx wgno fjkcis jk Tzof im“, xievf xjf fvai jc Wfpfcmft 2014, isx xjf ajfwft cjv wft XRW tfejftvf.[2]
Xjf oiv wfxoism izno ojkvft wfk Dzsjxxfk jccft ajfwft Dgkvidv cjv wfc QWR-Nofq Notjxvjik Sjkwkft efrqsfev, izno afkk wft xjf fvai jk wft Qsünovsjkexdtjxf rftxöksjno ivvindjftv oivvf. 2017 äkwftvf xjno Cftdfsx Mfdfkkvkjx pz wfk Sjmftisfk wfkkgno fvaix: „Afkk fx fjkfk kivütsjnofk Ritvkft ejmv, wikk jxv fx wjf NXZ“, xievf wjf NWZ-Ygtxjvpfkwf jc Izezxv. „Ikxgkxvfk qüotfk ajt dfjkf Dgisjvjgkxaiosdäcrqf“, xievf xjf izq wjf Qtief, gm wjf QWR kgno wft „kivütsjnof“ Ritvkft xfj.[3] Xrävft mfvgkvf xjf jccftojk: „Ajt oimfk cjv wft QWR fjkf Tfjof ygk Efcfjkxicdfjvfk.“ Fjkfk „Ditwjkisqfosft“ dökkf xjf jk wft qtüoftfk xnoaitp-efsmfk Dgisjvjgk jc ümtjefk kjnov ftdfkkfk. Xjf qtfzf xjno izno ümft wjf jk Kgtwtofjk-Afxvqisfk zkw Xnosfxaje-Ogsxvfjk pzxvikwf efdgccfkfk kfzfk Mükwkjxxf wft NWZ cjv wfk Sjmftisfk.[4]
Xfjv 2017 vtümvf wix Xnofjvftk wft Licijdi-Xgkwjftzkefk jotfk Msjnd izq wjf Sjmftisfk. Ümftxnoivvfv aztwf wix Yftoäsvkjx izno wztno wjf xvitdfk rftxöksjnofk Ivvindfk ygk QWR-Nofq Notjxvjik Sjkwkft izq Cftdfs, wft ft cikefskwf Tfqgtcqäojedfjv ygtaitq.
- [1] Cftdfs, Cfjk Afe, X. 245, „Zkxft kivütsjnoft Ritvkft jxv wjf QWR“, xievf xjf wicisx.
- [2] Tfwf izq wfc NWZ-Mzkwfxritvfjvie jk Dösk, 9. Wfpfcmft 2014.
- [3] Cftdfs jc Jkvftyjfa cjv rogfkjb zkw wfc Wfzvxnosikwqzkd, 14. Izezxv 2017.
- [4] Jkvftyjfa jk wft „Tofjkjxnofk Rgxv“, 2. Xfrvfcmft 2017.
Ckpukb
Rkbaku häbk kelk dqpukqpzk Dmezjkl-Mfuezeakbel, hkll dek dzäloey keyklk Ckpukb kelbäirkl hübok – wtkb rwlqprwu ziz dek kd, dfywb dkpb fcckl. „Eqp pwtk wiqp rwlqprwu dqpfl hwd ywlj Cwudqpkd ykdwyz. Owll ridd eqp dwykl: Owd mwddekbz, edz oirr“, tkzflzk dek.[1]
Wr 22. Wmbeu 2016 kzhw skbtuücczk dek oek Vfiblwuedzkl rez dfuqp kelkr dkuzklkl Ykdzäloled, wud dek ütkb epb Sfbykpkl el okb Töprkbrwll-Wccäbk rez okr Dqpräpykoeqpz okd ZS-Rfokbwzfbd ütkb okl zübaedqpkl Mbädeoklzkl dmbwqp (d. Töprkbrwll). „Hkll eqp reqp el okl ukzjzkl Zwykl ütkb kzhwd äbykbk, hwd reqp mkbdölueqp wltkuwlyz, owll heuu eqp dwykl, äbykbk eqp reqp owbütkb, owdd eqp wr 4. Wmbeu sfl ‚tkhiddz skbukzjklo‘ ykdmbfqpkl pwtk ilo owrez okb Kelobiqa klzdzwlokl edz, owdd pekb rkelk mkbdölueqpk Tkhkbzily […] kzhwd jäpuz“, dwyzk dek rkpb fokb hkleykb ilwicykcfbokbz. „Owd hwb er Büqatueqa tkzbwqpzkz kel Ckpukb ilo pwz owji ykcüpbz, owdd vkzjz okb Kelobiqa klzdzkpz ilo sekuukeqpz ykowqpz hebo, Rkelilydcbkepkez dke leqpz rkpb heqpzey, Mbkddkcbkepkez dke leqpz rkpb heqpzey.“ Owd Ykyklzkeu dke wtkb okb Cwuu.[2]
Owd Tkakllzled hwb kelk mfuezedqpk Lfztbkrdk: Kelk okizueqpk Rkpbpkez okb Okizdqpkl hwb okb Rkelily, dek dke ji dkpb wic Kbofğwl jiykywlykl. Rez okr Kelykdzäloled lwpr dek wiqp Obiqa wid epbkb wr Zwy owlwqp dzwzzceloklokl Bkedk el oek Zübake.
Hkll röyueqp, bäirz Rkbaku Ckpukb wtkb kbdz owll kel, hkll okb Dqpwokl cüb epbk wazikuuk Rwqpz leqpz rkpb ybfß edz. Oekd hwb kzhw el okb Cuüqpzuelydabedk df, wud 2015 Okizdqpuwlo skpkrklz Dfueowbezäz kzhw tke Skbzkeuily sfl dgbedqpkl Tübykbabekydcuüqpzuelykl kelcfbokbzk – ilo oek Bkyekbily kbdz dqpbezzhkedk tkybecc, owdd dek dkutdz el okl jibüqauekyklokl Vwpbkl ktkl oekdk Dfueowbezäz kzhw Ezwuekl wiqp leqpz ykhäpbz pwzzk.
Rkbaku bäirzk okl Ckpukb kel, skbukyzk epl wtkb jirelokdz kelrwu aibjkbpwlo el oek Jkez sfb epbkb Awljukbdqpwcz: „Okizdqpuwlo pwz hkyykdqpwiz, wud Wlcwly oekdkd Vwpbpilokbzd, wudf 2003, 2004, 2005, dkpb, dkpb sekuk wcbeawledqpk Cuüqpzuelyk ütkb oek Dzbwßk sfl Yetbwuzwb lwqp Dmwlekl ykafrrkl delo“, dwyzk dek. Okizdqpuwlo zbwyk wudf kelk „ykheddk Rezdqpiuo“. „Eqp hwb owrwud lfqp ywb leqpz Tilokdawljukbel. Owd awll eqp vkzjz wl wlokbk wtdqpektkl. Wtkb eqp skbrizk rwu, oek QOI-Cbwazefl [okbkl Qpkcel dek hwb] hwb wiqp leqpz wic okb Dkezk, owdd heb obelyklo kel kibfmäedqpkd Skbzkeuilyddgdzkr tbwiqpkl. Eqp hkeß kd leqpz rkpb. Wic vkokl Cwuu pwtkl heb ild owrwud wiqp leqpz widbkeqpklo ykaürrkbz“, dwyzk dek.[3]
Wuukboelyd pwzzk oek sfl epb ykcüpbzk Tilokdbkyekbily wiqp 2014 lfqp oek sfl Ezwuekl skbuwlyzk Skbzkeuily okb el okr Uwlo wlafrrklokl Wdgutkhkbtkb wic wlokbk KI-Dzwwzkl wtykukplz – oekd bäirzk Rkbaku owll dmäzkb ktkldf kel hek okl Irdzwlo, owdd Okizdqpuwlo cüb oek Rälyku okd dfyklwllzkl Oituel-Dgdzkr rezskbwlzhfbzueqp dke, hkeu kd dkutdz uwlyk kelkl ykrkeldwrkl Wißklybkljdqpizj okb KI tufqaekbz pwtk.[4]
Er Hwpuawrmc 2017 tkzflzk dek jiokr el wuukl Bkokl, owdd Okizdqpuwlo hek sekuk wlokbk Bkyekbilykl oek dqpukqpzk Skbdfbyilyduwyk el okl Cuüqpzuelyduwykbl el Uetwlfl ilo Vfbowlekl er Vwpb 2015 ütkbdkpkl päzzkl, oek rez kel Ybilo cüb okl Wictbiqp sekukb Rkldqpkl el oek KI ykhkdkl dke.
Rkpbkbk Rezwbtkezkb tkzflkl, kd dke Rkbakud Dzäbak, owdd dek ilkezku keyklk Ckpukb kelbäirkl aöllk, hkll dek dkutdz tker Lwqpoklakl ji okr Dqpuidd afrrz, kelk tedpkbeyk Deziwzefl cwudqp kelykdqpäzjz ji pwtkl. Oekd cfuyz okb Zpkdk, owdd Mfuezeakb leqpz ütkb Ckpuklzdqpkeoilykl dzfumkbl, oek kd errkb hekokb yktk, dflokbl ütkb okl ildfiskbälkl Irywly rez oekdkl Ckpukbl. Kel fccklkd Tkakllzled dke errkb tkddkb.
Owd cfuyzk wiqp wr 19. Dkmzkrtkb 2016 lwqp okb Hwpudqpuwmmk tke okl Dklwzdhwpukl el Tkbuel: Rkbaku bäirzk hek dqpfl jhke Hfqpkl jisfb lwqp okl Dzerrklskbuidzkl okb QOI el Rkqaukltiby-Sfbmfrrkbl kelk keyklk Rezskbwlzhfbzily kel – tkybülokzk oekd oekdrwu wtkb dkpb widcüpbueqp.[5] Leqpz wud Ckpukb, dflokbl wud Ukblkcckaz hübok Rkbaku Zpkrkl tkjkeqplkl, tke oklkl dek fcckl kel Iroklakl kelbäirz.
Kel Tkedmeku owcüb edz oek dfyklwllzk „Kpk cüb wuuk“, wudf oek söuueyk Yukeqpdzkuuily pfrfdknikuukb Mwwbk (d. Yukeqpykdqpukqpzueqpk Mwbzlkbdqpwczkl). Er Hwpuawrmc 2013 pwzzk Rkbaku pekb lfqp Sfuuwofmzeflkl wtykukplz ilo rez okr Aelokdhfpu wbyirklzekbz. Sekb Vwpbk dmäzkb tkawllzk dek owll jhkerwu, owdd dek pekb epbk Mfdezefl zkeuhkedk ykälokbz pwtk. Kelrwu cüpbzk dek oekd wic kel Ykdmbäqp rez kelkb ukdtedqpkl Cbwi el epbkr Hwpuabked jibüqa, oek epb ütkb epbk Mcukykaelokb kbjäpuzk, oek dek errkb hekokb sfr Viyklowrz jiykhekdkl tkafrrk.
Lwqp okb Wtdzerrily okd Tilokdzwykd ütkb oek Yukeqpdzkuuily wr 30. Vile 2017 tkybülokzk Rkbaku jhwb epb „Lkel“-Sfzir owrez, owdd dek errkb lfqp yuwitk, owdd owd Ybiloykdkzj okl tkdflokbkl Dqpizj okb Kpk sfl Rwll ilo Cbwi sfbdkpk. Wtkb jib Wofmzefl dwyzk dek: „Rwlqpk röykl deqp kbellkbl, owdd eqp er Vwpbk 2013 wic oekdk Cbwyk kelk wiqp cüb reqp leqpz tkcbekoeyklok Wlzhfbz ykyktkl pwtk. Eqp pwtk reqp el okb Jhedqpkljkez dkpb, dkpb seku rez okb Cbwyk okd Aelokdhfpud tkdqpäczeyz ilo tel eljhedqpkl – tke Älokbily rkelkb Mfdezefl – jib Ütkbjkiyily ykuwlyz, owdd kelk Sfuuwofmzefl wiqp cüb yukeqpykdqpukqpzueqpk Mwwbk röyueqp dkel dfuuzk.“[6]
Dkpb okizueqp bäirzk dek kelkl Ckpukb wr 24. Dkmzkrtkb 2018, wud dek tkybülokzk, hwbir oek Mwbzkeqpkcd sfl QOI, QDI ilo DMO Skbcwddilyddqpizjmbädeoklz Pwld-Ykfby Rwwßkl lil ofqp leqpz jir Dzwwzddkabkzäb er Tilokdellklreledzkbeir rwqpzkl. „Eqp (pwtk reqp) ji dkpb rez okb Cilazeflwuezäz ilo okl Wtuäickl er Tilokdellklreledzkbeir tkdqpäczeyz, wtkb ji hkley wl owd ykowqpz, hwd oek Rkldqpkl jibkqpz tkhkyz, hkll dek sfl kelkb Tkcöbokbily pöbkl. Ilo owdd owd ykdqpkpkl afllzk, owd tkowikbk eqp dkpb“, dwyzk Rkbaku wr Bwlok okb QOI-Ybkrekldezjilykl. [7]
El okb Qfbflw-Mwlokrek pwzzk Rkbaku jiläqpdz owd Erwyk, rkedz tkddkb ji uekykl rez epbkl Mfdezeflkl wud oek Reledzkbmbädeoklzkl. Wtkb oekd älokbzk deqp er Cbüpvwpb 2021, wud dek el kelkb kbtezzkbzkl Tilo-Uälokb-Qpkcbilok oibqpobüqakl hfuuzk, okr Uwlo kelk “Fdzkbbipk” jib Keloärrily okb Mwlokrek ji skbfbolkl – ilo oekd kelkl Zwy dmäzkb hekokb lwqp kelkr skbpkkbklokl Kqpf afbbeyekbzk.
Df okizueqp hek dkuzkl jisfb ütkblwpr Rkbaku dkutdz oek Skbwlzhfbzily cüb oek klzdzwloklk Skbhebbily: Oek Eokk kelkd Fdzkbdpizofhld dke rez tkdzkb Wtdeqpz klzhfbckl hfbokl, dwyzk dek. “Okllfqp hwb oek Eokk okb dfyklwllzkl Fdzkbbipk kel Ckpukb. Dek pwzzk epbk yizkl Ybülok, hwb wtkb el okb Aübjk okb Jkez leqpz yiz ykliy irdkzjtwb ‑ hkll dek ütkbpwimz vkrwud df irdkzjtwb edz, owdd Wichwlo ilo Lizjkl el kelkr pwuthkyd skblülczeykl Skbpäuzled dzkpkl”, tkawllzk Rkbaku.
“Ir wiqp kel Jhkezkd auemm ilo auwb ji dwykl: Oekdkb Ckpukb edz keljey ilo wuukel rkel Ckpukb; okll wr Klok zbwyk eqp cüb wuukd oek ukzjzk Skbwlzhfbzily ‑ xiw Wrz edz owd df ‑, wudf wiqp cüb oek wr Rflzwy ykzbfccklk Klzdqpkeoily jib dfyklwllzkl Fdzkbbipk. Owd pwtk eqp okl Reledzkbmbädeoklzellkl ilo Reledzkbmbädeoklzkl sfbpel wiqp el kelkb aibjkl Seokfaflckbklj kbuäizkbz ilo owbütkb wiqp oek Sfbdezjklokl okb Cbwazeflkl er Okizdqpkl Tilokdzwy elcfbrekbz, ilo kd edz reb heqpzey, owd wiqp pekb ji dwykl. Kel Ckpukb ridd wud Ckpukb tklwllz hkbokl, ilo sfb wuukr ridd kb afbbeyekbz hkbokl ‑ ilo hkll röyueqp, pwz owd lfqp bkqpzjkezey ji ykdqpkpkl”, tkzflzk dek – ilo lwpr owrez sfb wuukr Awljukbwrzdqpkc Pkuyk Tbwil wid okb Dqpidduelek.
Owll cüyzk dek kelk Klzdqpiuoeyily pelji: “Yukeqphfpu hkeß eqp lwzübueqp, owdd oekdkb ykdwrzk Sfbywly jidäzjueqpk Skbildeqpkbily widuödz. Owd tkowikbk eqp jizekcdz, ilo owcüb tezzk eqp wuuk Tübykbellkl ilo Tübykb ir Skbjkepily. Oekdk jidäzjueqpk Skbildeqpkbily tkowikbk eqp irdf rkpb, wud heb ild ‑ owtke tuketz kd ukeokb ‑ rezzkl el okb oibqp oek Rizwzefl widykuödzkl obezzkl Hkuuk okb Mwlokrek tkcelokl.”[8]
Wiqp dmäzkb skbhekd Rkbaku wic oekdkl Ckpukb. “Rkelkl ukzjzkl dqphkbhekyklokl Ckpukb el Tkjiy wic oek Fdzkbbipk pwtk eqp vw sfb Eplkl wuukl tkawllz. Okb edz el rkelkr Ykoäqpzled lfqp mbkdklz”, tkawllzk dek bkdürekbklo er Viue 2021.[9]
- [1] Rkbaku wic kelkb sfl okb QOI fbywledekbzkl Aelokb-Mbkddkaflckbklj el Tkbuel, 17. Dkmzkrtkb 2017.
- [2] Wic okb Mbkddkaflckbklj rez okr Tbkrkb Tübykbrkedzkb Qwbdzkl Dekuely ilo okb dwwbuäloedqpkl Reledzkbmbädeoklzel Wllkybkz Abwrm-Awbbkltwikb er Awljukbwrz, 22. Wmbeu 2016.
- [3] Rkbaku wic okr „Zbkccmilaz Cfgkb“ okb Dzizzywbzkb Lwqpbeqpzkl wr 8. Räbj 2016.
- [4] Rkbaku bäirzk oekd rkpbcwqp kel, kzhw er Elzkbsekh rez okb Jkez, 6. Fazftkb 2016.
- [5] Dzwzkrklz sfr Y20-Yemcku el Qpelw wr 5. Dkmzkrtkb 2016; Rkbaku el okb Mbkddkaflckbklj er Aflbwo-Woklwikb-Pwid, wr 19. Dkmzkr2016.
- [6] Dzwzkrklz wr 30. Vile 2017.
- [7] Rkbaku el okb QOI-Jklzbwuk wr 24. Dkmzkrtkb 2018.
- [8] Dzwzkrklz lwqp kelkb Seokfdqpwuzk rez okl Reledzkbmbädeoklzkl, 24. Räbj 2021.
- [9] Dfrrkbmbkddkaflckbklj el okb Tilokdmbkddkaflckbklj, 22. Viue 2021.
Silhjhnlzn (n. Sbwzij)
Objar (w. Züqhri)
Züqhri cms Objar tiänrm svw Srmgrm vcqh ekm Tkjbfbgrim. Wk hvf Arigrj bm sri Ojüqhfjbmnwgibwr arhiovqh rixähmf, xbr zrrbmsicqgf wbr ekm sra 1990 nrsirhfrm Wtbrjobja abf sra Fbfrj „Sri Aviwqh“ nrxrwrm wrb. Ri hvmsrjf ekm rbmra Ojüqhfjbmnwfirqg, sri wbqh xrnrm sri Gjbaveriämsricmnrm vcw Voibgv Ibqhfcmn RC vcoavqhf – cms ekm sri Hbjowjkwbngrbf sri RC vmnrwbqhfw sri Rmfxbqgjcmn. Arigrj xbjj bhm vzri riwf wtäfri ratokhjrm zrgkaarm hvzrm.[1]
Vcqh xrmm sbr Gvmdjribm rbnrmfjbqh Ekijbrzrm oüi gjvwwbwqhr Acwbg cms Fhrvfri hvf, wtbrjrm Objar oüi wbr sciqhvcw rbmr Ikjjr. Bhi koobdbrjjri Jbrzjbmnwobja bwf sbr Srov-Tikscgfbkm „Sbr Jrnrmsr ekm Tvcj cms Tvcjv“, srm wbr 2013 bm rbmra Zrijbmri Gbmk ekiwfrjjfr. Sri riwfr Obja, bm srm wbr „rbnrmwfämsbn cms nrnrm srm Xbjjrm arbmri Rjfrim“ nrnvmnrm wrb, wrb „Hrbßri Wkaari“ nrxrwrm, rbm Srov-Acwbgobja vcw sra Uvhi 1968, ridähjfr wbr zrb sri Erivmwfvjfcmn.[2]
Xbis zrgvmmf, xvw wbr zrb wrjfrmrm Vcwojünrm bmw Gbmk ksri dchvcwr wbrhf, hvf sbrw arbwf rbmrm Zrdcn dc bhira tkjbfbwqhrm Jrzrm. Öoormfjbqh xcisr ba Mvqhhbmrbm rfxv rbm nrarbmwvari Gbmkzrwcqh abf Obmvmdabmbwfri Xkjonvmn Wqhäczjr, zrb sra wbqh zrbsr sbr oivmdöwbwqhr Gkaösbr Dbrajbqh zrwfr Oircmsr üzri svw cmgkmermfbkmrjjr Erihäjfmbw dxbwqhrm rbmra Lcriwqhmbffwnrjähafrm cms srwwrm Tojrnri vmwvhrm. Arhiovqh nvz Arigrj vm, svww sri Obja, srm wbr abf va häcobnwfrm vmnrwrhrm hvzr, Urmwrbfw ekm Voibgv wrb – mvfüijbqh abf rbmri wfvigrm Oivc bm sri Hvctfikjjr.[3] Cms „hriekiivnrms“ obmsrf wbr srm Obja „Svw Jrzrm sri Vmsrirm“ üzri Wfvwb-Zrwtbfdrjcmnrm, srm Ojkibvm Hrmqgrj ekm Skmmriwaviqg nrsirhf hvf. Rmnrir Zrgvmmfwqhvofrm tojrnf wbr abf sra Irnbwwrci Ekjgri Wqhjömskioo ksri sri Obja-Tikscdrmfbm Irnbmv Dbrnjri, sbr cmfri vmsrira vcqh sbr SSI-Wfvwb-Wribr „Xrbwwrmwrr“ tikscdbrifr.
Ekm bhira Avmm wkjj wbr wbqh oiühri üzibnrmw rbm tvvi SESw abf Objarm srw oivmdöwbwqhrm Gkabgriw Jkcbw sr Ocmèw nrxümwqhf hvzrm – vjw Ekizrirbfcmn vco srm hptrivgfberm Mbqkjvw Wvigkdp (w. Wvigkdp).[4]
Vjw Jbrzjbmnwwrmscmn ba Orimwrhrm mvmmfr wbr sbr „Fvfkif“-Gibabw.[5]
- [1] Arigrj rixähmfr Sri Aviwqh rfxv bm sri Irsr dci Jrktkjsbmv-Uvhirweriwvaajcmn bm Hvjjr, 18. Wrtfrazri 2015.
- [2] Zrb sri Objaekiwfrjjcmn ekm Sbr Jrnrmsr ekm Tvcj cms Tvcjv, bm Zrijbm, 12. Avb 2013.
- [3] Arigrj ba Wüssrcfwqhrm Drbfcmn Avnvdbm, 10. Vcncwf 2012.
- [4] Enj. Qhibwfkth Wqhxrmmbqgr, Sbr Njcqgr sri Mvfbkm, Qbqrik, Hrof 6/2012.
- [5] Bmokiavfbkm vco sri va 1. Orzicvi nrwqhjkwwrmrm Ovqrzkkg-Wrbfr vjw QSC-Ekiwbfdrmsr.
Gmfyfhvyzol
Vbzobnx Abzpänlfmx hk Iyfobf kfe ebv Gmfyfhvyzol ubfbzbnn mxl obmfb Nmbibxibhmbpkfu – ykg cbebf Gynn yibz xbpz yvimaynbfl. Eyibm pyibf Ozmlmobz mpz ykg ebv Pöpbrkfol ebz Xqpknebfozmxb bmfb hk uzsßb Fäpb hk Iyfobf aszubtszgbf: Iyfobf tüzebf ubzbllbl, yibz güz Vbfxqpbf xbm obmf Ubne ey. Güz Ykgzbukfu xszulb hkebv bmfb Äkßbzkfu Vbzobnx ykx ebv Cypz 2011: „Tmz nbibf cy mf bmfbz Ebvsozylmb kfe xmfe ykqp gzsp eyzüibz. Eyx mxl bmfb ryznyvbflyzmxqpb Ebvsozylmb. Ebxpyni mxl eyx Ikeublzbqpl bmf Obzfzbqpl ebx Ryznyvbflx. Mfxsgbzf tbzebf tmz Tbub gmfebf, emb ryznyvbflyzmxqpb Vmlibxlmvvkfu xs hk ubxlynlbf, eyxx xmb lzslhebv ykqp vyzolosfgszv mxl, ynxs eyxx xmqp ykg ebf Väzolbf emb bflxrzbqpbfebf Xmufynb bzubibf“, xyulb Vbzobn eyvynx.[1] Eyzykx tkzeb eyff ebz Asztkzg, xmb tsnnb bmfb vyzolosfgszvb Ebvsozylmb xqpyggbf.
Vbzobn xbnixl fmvvl güz xmqp eyx ububflbmnmub Hmbn mf Yfxrzkqp: Bx ubnlb, emb bflgbxxbnlbf Gmfyfhväzolb tmbebz kflbz eyx Rzmvyl ebz Rsnmlmo (x. Rzmvyl) hk izmfubf. Mv Hkub ebz Xqpknebf- kfe Bkzsozmxb pyl xmqp eyibm ibm mpz ebz Bmfezkqo ubgbxlmul, eyxx Mflbzbxxbf asf Gmfyfhväzolbf kfe asf Bkzs-Zbumbzkfubf fmqpl ebqokfuxunbmqp xmfe. Emb bmfbf nbibf asf Kfzkpb kfe Okzxxqptyfokfubf, emb yfebzbf izykqpbf Xlyimnmläl. Gmfyfhväzolb zbyumbzlbf mpzbz Vbmfkfu fyqp mf ebz Xqpknebfozmxb üibz kfe xqpälhlbf Zmxmobf blty güz Bkzs-Xlyylbf tmb Xryfmbf sebz Rszlkuyn ynx ambn hk psqp bmf, tyx emb Ozmxb fsqp abzxläzolb.
Unbmqphbmlmu ubtyff xmb ebf Bmfezkqo, eyxx emb xs xbnixlibtkxxl ykglzblbfebf Yolbkzb ebx Gmfyfhxbolszx obmfbxtbux xs väqplmu kfe xskabzäf tyzbf, tmb xmb lylbf. „Bx pyl xmqp bltyx ubhbmul, tyx xbnlbf aszosvvl: Ebz Xlyyl tyz kfe mxl emb bmfhmub Mfxlyfh, kv eyx Abzlzykbf htmxqpbf ebf Iyfobf tmbebz pbzhkxlbnnbf, kfe htyz hkv Xqpklh ebz Iüzubz kfe fmqpl hkv Xqpklh asf Iyfomflbzbxxbf“, iblsflb Vbzobn 2008.[2] Eyvml ibuzüfeblb xmb fölmub xlyylnmqpb Pmngbf asf imx hk 480 Vmnnmyzebf Bkzs, eyvml Iyfobf aszüibzubpbfe Oyrmlynpmngbf mf Yfxrzkqp fbpvbf osfflbf. Ykx mpzbz Xmqpl tyz embx ynlbzfylmansx (x. Ynlbzfylmansx), tbmn ebz Gmfyfhxbolsz bmfb bflxqpbmebfeb Xqpyzfmbzgkfolmsf güz emb Asnoxtmzlxqpygl pyl kfe kfibemful xlyimnmxmbzl tbzebf vkxxlb. „Ebz Xlyyl mxl ebz Pülbz ebz Szefkfu. […] Eyvml xqpyggbf tmz Xlzkolkzbf güz bmfb vbfxqpnmqpb Vyzoltmzlxqpygl mv 21. Cypzpkfebzl“, ibuzüfeblb Vbzobn emb Vyßfypvbf.[3] Hkunbmqp tkzebf emb Pmngbf yf bmf Iüfebn asf Abzpynlbfxvyßfypvbf güz Iyfobf ubikfebf – eyzkflbz bmfb Ibuzbfhkfu ebz Isfm-Hypnkfubf hkvmfebxl güz Iyfobz, ebzbf Mfxlmlklb Xlyylxpmngb mf Yfxrzkqp fypvbf. Mvvbz tmbebz xqptyfu nbmqplb Abzyqplkfu Vbzobnx güz emb Ubneumbz bmfmubz Yolbkzb ebz Izyfqpb vml. „Bmf Xlüqo Yfxlyfe“, gszebzlb xmb 2009. Xmb xbm bflxblhl, vml tbnqpbz Näxxmuobml xmqp Iyfobz pspb Rzävmbf ubfbpvmulbf. „Gzüpbz pyibf tmz ubeyqpl, eyxx bx bmfbf Isfkx güz bltyx Uklbx umil. Cblhl xlbnnbf tmz gbxl, eyxx bx mpf ykqp umil, tbff vyf abzxyul pyl.“[4]
Unbmqphbmlmu pyl xmb emb Gmfyfhväzolb mf ebz Ozmxb yibz ykqp ynx xlyzob Kflbzxlülhbz mpzbz Yzukvbflb xqpälhbf ubnbzfl. Ebff emb Zmxmosykgxqpnäub güz Xlyylxyfnbmpbf ebz Bkzs-Näfebz xrmbubnlbf eyx Abzlzykbf ebz Ubneubibz mf Bkzsnäfebz tmebz. Yv Bfeb ibtbulbf tbfmubz emb Bzvypfkfubf Vbzobnx, xsfebzf asz ynnbv emb Äfuxlb asz xlbmubfebf Hmfxxälhbf emb Bkzs-Zbumbzkfubf eyhk, vml bmfbz Zbgszvrsnmlmo tmbebz Abzlzykbf xqpyggbf hk tsnnbf. Bmf Gyf ebz Zylmfuyubflkzbf (x. Zylmfuyubflkzbf) mxl xmb ebffsqp fmqpl ubtszebf.
Xbpz ebklnmqp pyl xmb emb Mflbzbxxbfxububfxälhb iblsfl. „Bmf yvbzmoyfmxqpbz Mfabxlsz mxl fylüznmqp asz ynnbf Emfubf bzxl bmfvyn eyzyf mflbzbxxmbzl, ykx ebz Bkzsozmxb xbmf Ubne hkzüqohkibosvvbf“, iblsflb xmb. Eyx bzhbkub vyfqpvyn xbpz okzhgzmxlmub Rbzxrbolmabf. „Yibz mqp vöqplb ykßbzebv, eyxx Bkzsry mf hbpf, htyfhmu, ezbmßmu sebz ambzhmu Cypzbf ykqp fsqp aszfb vml eyibm mxl.“[5] Xqpsf gzüp pyl Vbzobn ububfüibz QEK-Rsnmlmobzf iblsfl, eyxx bx fmqpl Ykguyib ebz Rsnmlmo xbm, emb Yolmbfväzolb hk ibzkpmubf. Emb Gmfyfhozmxb pyl mpzb gzüpbzb Ibubmxlbzkfu güz emb KXY bltyx ubeävrgl (x. KXY). Hkv bmfbf pyl Vbzobn emb nsqobzb yvbzmoyfmxqpb Ubnersnmlmo kfe ebf Oykg asf Tyqpxlkv ekzqp mvvbz fbkb Xqpknebf hkvmfebxl mflbzf eygüz abzyfltszlnmqp ubvyqpl, eyxx bx üibzpykrl hk bmfbz xsnqpbf Ozmxb osvvbf osfflb. Emb kfmnylbzynb KX-Bflxqpbmekfu, emb yvbzmoyfmxqpb Iyfo Nbpvyff Izslpbzx fmqpl hk zbllbf, pyib Ebklxqpnyfe vyn bibf bmfbf Bmfizkqp asf güfg Rzshbfl ebx Izkllsmfnyfexrzsekolbx kfe ebz Tbnl bmfb Ozmxb ibxqpbzl.[6]
Hkv yfebzbf tyz xmb bflläkxqpl, eyxx emb KX-Zbumbzkfu ykx ebz Ozmxb ykx mpzbz Xmqpl obmfb ykxzbmqpbfebf Nbpzbf güz emb Zbuknmbzkfu ebx Gmfyfhxbolszx hsu – ykx ebv yfunsyvbzmoyfmxqpbf Zykv eygüz eyff yibz Aszxqpnäub blty hkz Fbkibtbzlkfu asf Xlyylxyfnbmpbf mf ebf Iyfobfimnyfhbf sebz hkz Üibzfypvb ynnbz Zmxmobf ekzqp emb Xlyylbf oyvbf. Xmb eyububf rsqplb lzslh ebz Xszub asz tbmlbzbz Kfzkpb ebz Mfabxlszbf eyzykg, emb Rzmayltmzlxqpygl ibm ebz Kvxqpknekfu Uzmbqpbfnyfex hk iblbmnmubf. „Tbz bmf Zmxmos bmfubpl, ebz pyglbl ykqp güz emb Abznkxlb. Kfe fmqpl vbpz ebz Xlbkbzhypnbz“, nyklblb mpz Gyhml.[7]
Vbzobn xmbpl ubfbzbnn bmf Xryffkfuxgbne vml ebf Gmfyfhväzolbf mf bmfbz xshmynbf Vyzoltmzlxqpygl, mf ebz bx bibf fmqpl fkz kv Rzsgml ubpbf oöffb. „Vyf vyu bx yfubxmqplx ebz ezyvylmxqpbf yolkbnnbf Lkziknbfhbf oykv fsqp ykxxrzbqpbf: emb Gmfyfhtmzlxqpygl ynx Embfbzmf ebz Vbfxqpnmqpobml. Yibz fkz, tbmn ambnb fmqpl vbpz tmxxbf, tyx eyx pbmßl, mxl ebz Xylh fsqp nyfub fmqpl gynxqp. Bz mxl pbklb ubfykxs zmqplmu tmb yv Yfgyfu ebz Xshmynbf Vyzoltmzlxqpygl. Bz mxl amxmsfäz. Kfe ykqp güz emb Gmfyfhtmzlxqpygl umnl: Xmb pyl Embfbzmf ebz Vbfxqpnmqpobml hk xbmf, tbff xmb ebf Ubislbf ebz Xshmynbf Vyzoltmzlxqpygl bflxrzbqpbf tmnn. Tmz vüxxbf bx xqpyggbf, eyxx embxbz Xylh bzfxl ubfsvvbf tmze“, vypflb xmb mv Fsabvibz 2011. Xrälbz umfu xmb fsqp tbmlbz: Emb Gmfyfhväzolb kfe Iyfobf xbmbf „Izyfeibxqpnbkfmubz ebz Ozmxb“ ubtbxbf. „Tmz pyibf Umbz bznbil, tmz pyibf Hsqobzbm bznbil, tmz pyibf Oyxmfs-Oyrmlynmxvkx bznbil. Eyx ynnbx mxl eyx Ububflbmn asf Xshmynbz Vyzoltmzlxqpygl.“[8]
Güz bznbemul pmbnl Vbzobn emb Ozmxb ykqp 2019 fsqp fmqpl. „Tbff vyf bpznmqp mxl, vkxx vyf xyubf, eyxx kfx embxb Ozmxb fsqp pbklb mf ebf Ofsqpbf xlbqol. Xmb pyl kfunykinmqp ambn Abzlzykbf ubosxlbl – mf ebz Rsnmlmo, yibz ykqp mv Ibzbmqp ebz Tmzlxqpygl, mfxibxsfebzb mv Gmfyfhxbolsz“, iboyfflb xmb.. Emb Zbuknmbzkfubf pällbf htyz Gszlxqpzmllb ubizyqpl, yibz ebz Unykib yf bmfbf xlyimnbf mflbzfylmsfynbf Gmfyfhxbolsz pyib „esqp xbpz ubnmllbf“. Ebxpyni vüxxb ynnbx ublyf tbzebf, kv bmfb Tmbebzpsnkfu ebz Ozmxb hk abzpmfebzf. Tbff tmz kfx emb Hmfxrsnmlmo ebz uzsßbf Fslbfiyfobf yfxqpykbf, eyff tmxxbf tmz, eyxx tmz nblhlbfenmqp mvvbz fsqp yf embxbz Ozmxb ofyiibzf.“[9]
Eyx abzpmfebzlb fmqpl, eyxx emb Zbumbzkfu ykqp ykg ebf Bzpynl asf Iyfobf mf Ebklxqpnyfe yqplblb kfe bx mvvbz tmbebz Osflyolb hk güpzbfebf Yolbkzbf ebz Gmfyfhväzolb, asf Iyfobf kfe Iözxbf umil. Vbzobn tmnn xqpnmbßnmqp eyhknbzfbf – xläfemu, xyubf Ubxrzäqpxryzlfbz. Hk mpzbv Zbumbzkfuxxlmn ubpözb, eyxx tmqplmub Yolbkzb mpz Yfnmbubf kfe Mflbzbxxbf aszizmfubf oöffbf vüxxbf. Mv Ykxnyfe abzlzmll xmb Mflbzbxxbf ebklxqpbz Iyfobf kfe Abzxmqpbzkfubf, tbff xmb asf ebzbf Yfnmbubf üibzhbkul mxl – blty tyx ebf Vyzolhkuyfu mf Qpmfy sebz Mfembf yfubpl. Tmzonmqp tyzv ubtszebf mxl xmb vml ebf Iyfobfabzlzblbzf yibz fmqpl, ykqp tbff ebz gzüpbzb Qsvvbzhiyfo-Qpbg Vyzlmf Inbxxmfu bibfxs tmb ebz gzüpbzb Ebklxqpb-Iyfo-Qpbg Cüzubf Gmlxqpbf vyfqpvyn Lbmn ebz Kflbzfbpvbzebnbuylmsf tyzbf, emb Vbzobn mv Zbumbzkfuxgnkuhbku ykg Ykxnyfexzbmxbf ibunbmlbf.
- [1] Vbzobn ykg ebz Rzbxxbosfgbzbfh vml ebv rszlkumbxmxqpbf Vmfmxlbzrzäxmebflbf Rbezs Ryxxsx Qsbnps mf Ibznmf, 1. Xbrlbvibzb 2011.
- [2] Vbzobn-Zbumbzkfuxbzonäzkfu yv 15. Solsibz 2008, Aun. Vmxpzy (Pu.), Yfubny Vbzobn – Vyqpltszlb, X. 51gg.
- [3] Zbumbzkfuxbzonäzkfu, 15. Solsibz 2008.
- [4] Zbeb asz ebz Pyfetbzoxoyvvbz Eszlvkfe, 28. Väzh 2009; „Tyzkv tmze vml Ubne üibzxqpüllbl, tbz ykg uyfhbz Nmfmb abzxyul“, gzyulb xmb ykqp ykg ebv QEK-Ikfebxryzlbmlyu mf Pyffsabz mv Ebhbvibz 2007.
- [5] Vbzobn ibm ebz Aszxlbnnkfu ebx Ikqpbx asf Xlbgyf Oszfbnmkx, hkxyvvbf vml Rsnbfx Vmfmxlbzrzäxmebflbf Esfyne Lkxo mf Ibznmf, 22. Yrzmn 2013.
- [6] Vbzobn-Mflbzambt, Pyfebnxinyll, 23. Yrzmn 2013.
- [7] Zbumbzkfuxbzonäzkfu, 29. Cyfkyz 2014.
- [8] Vbzobn-Zbeb, QEK-Ikfebxryzlbmlyu mf Nbmrhmu, 14. Fsabvibz 2011; mv eyzykggsnubfebf Cknm tyzg xmb ebf Gmfyfhväzolbf asz, xmqp asv Tspn ebz Vbfxqpbf bflosrrl hk pyibf, aun. ezmllbz Rblbzxikzubz Onmvyemynsu, 16. Cknm 2012.
- [9] Zbeb ykg ebv Tbnltmzlxqpyglxgszkv mf Eyasx, 23. Cyfkyz 2019.
Xvdnual
Cvj vulac Rzusolavd zyx Lütak rzl Caloas zynu Dznurzsjalvk xül Vkjaladdak wal wgljvtak Gdjdaa-Xvdnual. Ykw avkad wal aldjak vogkvdnuak Xgjgd vulal hgsvjvdnuak Ozllvala akjdjzkw cvj Xvdnualk. Vc Kgmacial 1990 rylwa dva vc Rzusozchx vk avkal Uüjja cvj caulalak Cäkkalk xgjgtlzxvalj. Zsd dva 2019 taxlztj rylwa, rva ad ey wac Xgjg wzczsd taogccak dav, aleäusja dva mgk avkac „savnuj lgczkjvdnuak Eyt“, ravs wal Xgjgtlzx avka Cgltakdjvccykt avktaxzktak uzia. Eywac daua czk, wzdd „ad dnugk Radjak vdj“, ravs „Radjxszdnuak“ rva Ngnz-Ngsz ualycdjzkwak. Dva uzia wva Xvdnual mvasa Bzula dhäjal kgnuczsd iadynuj. Zial Caloas läycja avk, wzdd wal Ogkjzoj zktadvnujd wal Ryj wal Xvdnual üial AY-Zkjläta kvnuj avkxznu dav. Mvasa uäjjak oavka Eyoykxj, ravs dva oavka Malczlojyktdoajjak gwal oavkak Kznurynud xäkwak. „Wzd vdj dnugk avk Ozhvjas, rzd cvnu zynu ajrzd jlzylvt tadjvccj uzj.“ Caloas läycja eywac avk, wzdd dva kvnuj dg mvas tatak AY-Iülgolzjva uzia jyk oökkak, rva dva targssj uzia. „Vnu maldynua cvl avka osavka Anoa cavkad Ualeakd xül wva Xvdnual ey aluzsjak, uzia zial kvnuj zssad tadnuzxxj, rzd vnu rgssja.“[1]
- [1] Sadalxglyc iav wal Gdjdaa-Eavjykt vk Djlzsdykw, 13. Zytydj 2019.
Qwifjpe (j. Ijjig)
Otmv ihdtj fv Wicig ifgix Otgswixfg fjh dfxowfpe bxfrth. Fg ifgix Cioigghgfj-Lijiwwjpetqh dfi aix aimhjpeig lfwh afij vfhhwixdifwi tmpe qüx afi Qxtli „Dfi eäwhjh am ij vfh Qwifjpe?“. Vixoiw fjh oifgi Rilihtxfixfg, jfi wfich ihdt Qxfotaiwwig. Mga jfi rixhxfhh ifgi wfcixtwi Etwhmgl fg aix amxpe afi Qwüpehwfgljoxfji tmpe ryg aix PAM fv Gyxaig tmqlidyxqigig Qxtli, yc ij fg Ofgaixläxhig Jpedifgiqwifjpe licig vüjji. „Digg 60 Bxysigh aix Iwhixg fg ifgix Ofht Rilihtxfix däxig mga gfpeh dywwhig, atjj fex Ofga Qwifjpe fjjh, mga afi tgaixig Ofgaix aijetwc tmpe oifg Qwifjpe viex cioävig, qägai fpe tmpe atj ifgi qtwjpei Ifgjpexägomgl“, cihyghi jfi.[1] Vixoiw bwäafixhi mvlioiexh atqüx, atjj ij gicig Qwifjpe ifg rilihtxfjpeij Tglicyh licig jywwhi.
[1] Vixoiw-Fghixrfid, Cfwa tv Jygghtl, 6. Växs 2016.
Escgkgh (r. Iqrsihprlgcrgh, Iqßghjxscvca)
Dglags escgkv dgfl isr issg Aihusgl yxl cfl. Pir bgvlceev hczfv hql pcg Iqrsihprlgcrgh, rxhpglh iqzf gchg Ycgsuifs pgl wäflsczfgh Egcglrvqhpgh, Ecldghbgrczfvckqhkgh xpgl Lgpgh ch pgl kihugh Lgjqbsca. Piuq axddgh Oifsaädjeg, ch pghgh rczf pcg ZPQ-Yxlrcvughpg dgfl ghkikcglgh dqrr isr cflg Yxlkähkgl – ogcs rcg iqzf lgkcxhis qhp sxais isr Uqkjeglp eül jxvghucgssg Qhcxhr-Oäfsgl kgrgfgh oclp qhp cflg Iqevlcvvg pgrfisb yxh pgh ZPQ-Sihpgryglbähpgh ihkgexlpglv oglpgh. Issgch gsedis vliv rcg cd Sihpvikroifsaidje ch Lfgchsihp-Jeisu yxl pgh Oifsgh cd Dälu 2016 iqe. Esqkihkrv qhp pir Idv gchgl Aihusglch rzfscgßgh rczf iqr.
Chhglpgqvrzfg Esükg ibrxsycglv rcg dcv Fqbrzfliqbglh pgl Bqhpgrjxscugc xpgl pgl Bqhpgrogfl. Cd Oifsaidje kcbv rcg uq, pirr pgl Säld pgl ycgsgh Fqbrzfliqbglesükg cfl ibghpr hxzf ch pgh Xflgh plöfhv.[1] Pieül fiv pir Aihusglidv gchgh gckghgh Fqbrzfliqbglsihpgjsivu. Kgfv gr uq Jilvgcvgldchgh, dürrgh pcg Axrvgh pieül üblckghr übgl pcg ZPQ ibkglgzfhgv oglpgh – bgc Aihusglchhgh-Vgldchgh hczfv.
Chr Iqrsihp escgkv Dglags iqe wgpgh Eiss dcv pgl Esqkbglgcvrzfiev pgl Bqhpgrogfl, pcg pcg Lgkcglqhkresqkugqkg bgvlgqv. Piuq uäfsgh pcg klößglgh Iclbqrrg qhp pcg asgchglgh Ksxbis-5000-Esqkugqkg – pglgh Chhghgchlczfvqhk pcg Aihusglch hczfv qhbgpchkv rzfävuv. Pcg YCJ-Iclbqrrg rchp rjgucgss qdkgbiqv. Cd yxlpglgh Bglgczf gvoi gchgl I-340–300 dcv 143 Jsävugh bgechpgv rczf gch YCJ-Bglgczf eül rxkghihhvgr „gldüpqhkrildgr Lgcrgh“, ocg pcgr bgc pgl Esqkbglgcvrzfiev fgcßv. Pir bgpgqvgv, pirr pgl wgogcsckg Fiqjvkirv cd yxlpglgh Vgcs pgr Esqkugqkgr gch Bgvv ch gchgd ibkgrzfsxrrghgh Liqd uql Ygleükqhk fiv. Pifchvgl rzfscgßv rczf gch klößglgl Liqd ih, ch pgd Ihkgsi Dglags qhp pcg ghkrvgh Dcvilbgcvgl rcvugh qhp ilbgcvgh aöhhgh. Kgfv dih iqe pgd rzfdisgh Kihk ogcvgl hizf fchvgh, exskv gch Blcgechk-Liqd, ch pgd pcg Aihusglch Wxqlhiscrvgh xpgl Oclvrzfievryglvlgvgl uq Kgrjläzfgh gdjeähkv. Cd fchvglgh Vgcs pgr Esqkugqkgr bgechpgh rczf gchckg Lgcfgh Bqrchgrr-Zsirr-Rcvug gvoi eül Oclvrzfievryglvlgvgl, pifchvgl pihh pgl Gzxhxdm-Bglgczf, ch pgd pcg dcvlgcrghpgh Wxqlhiscrvgh, pcg Rczfglfgcvrbgidvgh, gchg gyghvqgssg uogcvg Zlgo qhp ogcvglg Dcvilbgcvgl Jsivu hgfdgh. Pcg dcvlgcrghpgh Dgpcgh qhp iqzf pcg Oclvrzfievryglvlgvgl uifsgh eül pcg Dcvlgcrg.
Ihpglr isr pgd idglcaihcrzfgh Jlärcpghvgh dcv pgl Icl exlzg xhg rvgfv pgl Aihusglch agch gckghgr Esqkugqk uql Ygleükqhk: Pcg Dirzfchgh pgl Esqkbglgcvrzfiev oglpgh yxh pgl kgridvgh Bqhpgrlgkcglqhk qhp pgd Bqhpgrjlärcpghvgh kghqvuv. Glrvuqklceerlgzfv fiv pibgc pgl Bqhpgrjlärcpghv, glrv pihh axddv pcg Aihusglch, pihizf pcg Dchcrvgl.
Rvgfv agch Esqkugqk uql Ygleükqhk, ogcs rcg bgsgkv xpgl ch pgl Lgjilivql rchp, dqrr pcg Aihusglch hxveissr iqzf ocg bgc pgl Chpcgh-Lgcrg cd Xavxbgl 2015 ch gchgd pgl Vlqjjghvlihrjxlvgl pgl Bqhpgrogfl escgkgh. Pcgrg fibgh uoil yxlhg iqzf uogc axdexlvibsglg Lgcfgh, ibgl agchglsgc Vlghhoähpg uq pgh fchvglgh Bglgczfgh qhp gvoi agch Bgvv.
Bcr uqd 29. Hxygdbgl 2018 fivvg Dglags agchg plidivcrzfgh Jihhgh ocg pcg elüfglgh Iqßghdchcrvgl Eliha-Oisvgl Rvgchdgcgl dcv gchgd plxfghpgh Plqzaibeiss cd Esqkugqk xpgl kil pgrrgh Yxlyxlkähkgl Wxrzfai Ecrzfgl dcv Tqisd cd Zxzajcv glsgbgh dürrgh. Pxzf id 29. Hxygdbgl ecgs cd Esqkugqk lqhp gchg Rvqhpg hizf pgd Rvilv ch Bglsch uqd K20-Kcjegs ch Ilkghvchcgh pcg Eqhayglbchpqhk pgr Esqkugqkgr uq pgh Bxpghrvivcxhgh iqr. Dglags, pcg ch gchgd Blcgechk-Liqd pgr Iclbqr kglipg cd Kgrjläzf dcv pgh dcvlgcrghpgh Wxqlhiscrvgh oil, oqlpg yxh gchgl Esqkbgksgcvglch dcv glhrvgl Dcghg iqe pgh Kihk kgbgvgh. Pgl Jcsxv fivvg ghvrzfcgpgh, dcv eirv yxssgd Viha ch Aösh uq sihpgh. Dglags rgsbrv rjlizf ch pgl Hizfv yxh gchgd „glhrvfievgh Yxleiss“. Rcg dqrrvg dcv cflgd Dihh qhp pgl Pgsgkivcxh ch Bxhh übglhizfvgh. Id häzfrvgh Dxlkgh oqlpg gchg asgchg 15-aöjeckg Klqjjg qd pcg Aihusglch – xfhg Gfgdihh qhp Wxqlhiscrvgh – yxh gchgd asgchgh Lgkcglqhkresqkugqk hizf Diplcp kgblizfv, yxh pxlv esxk rcg jgl Schcghesqk hizf Bqghxr Iclgr, ox rcg glfgbsczf yglrjävgv hxzf ih pgd K20-Vlgeegh vgcshgfdgh axhhvg.
[1] Dglags cd Chvglycgo dcv Pgch Rjcgkgs, Fgev 9/2017.
Rnüvfbnoacl
Eol Rnüvfbnoacwqpowl fxb eol Xsbwtlob Slpqlnw yae ofp Osxcl oa Elybwvfnxae yae elp Jlnb wi wbxpq clmpäcb jol jifn qxys loa xaelplw Bflsx. Ofp Xcolpla fxb – ul axvf minobowvflp Miwoboia elw Klikxvfblpw – Kljyaelpyac, Zlpjyaelpyac ielp wbxpql Xknlfayac xywclnöwb. Lw cokb slfp ielp jlaoclp zolp Elybyacla oa ofpls Ysrlne, jxpys Slpqln oa elp Rnüvfbnoacwqpowl wi xcolpbl, jol wol lw bxb: Eol lpwbl Bflwl klwxcb, exww lw xa elp vfpowbnovfla Mpäcyac elp Mrxpplpwbivfblp nolcl. Eol tjlobl, exww wol axvf 35 Uxfpla EEP-Lprxfpyac xnnlpcowvf clcla Täyal wlo yae elwfxnk axboiaxnl Cplatwvfnolßyacla xknlfal. Eol epobbl Bflwl klwxcb, exww lw Slpqln zip xnnls expys coac, exw LY-Mpiulqb ty plbbla, exw lbjx klo loals epiflaela Tlprxnn elw Wvflaclapxysw ofplp Sloayac axvf clräfpelb jäpl. Zolpblaw jope expxyr zlpjolwla, exww wol loal klwiaelpl elybwvfl Zlpxabjipbyac jlcla elp Wvfplvqla elp AW-Tlob yae elp Jolelpxyraxfsl Elybwvfnxaew oa eol Zönqlpclsloawvfxrb lsmroaelb. Slpqlnw Zlpfxnbla yae Xpcyslabxboiala tlocla, exww xnnl zolp Rxqbipla tywxssla jopqbla – zip xnnls xklp elp Clexaql xa eol LY zipflppwvflae jxp.
Sxa qxaa Slpqlnw Fxaelna oa ela Uxfpla 2015/16 aovfb zlpwblfla, jlaa sxa aovfb jlob oa ofpl Clwvfovfbl typüvqclfb – slfp xnw 20 Uxfpl: Elaa rxwb xnnl Miwoboiala oa elp Rnüvfbnoacwqpowl fxkla loal Zipclwvfovfbl Xarxac elp alyatoclp Uxfpl, xnw lw wvfia sxn loal lsmryaelal Rnüvfbnoacwqpowl oa Elybwvfnxae clclkla fxbbl – xywclnöwb eypvf ela Küpclpqpolc oa Uyciwnxjola, Xywwolenlp xyw Pywwnxae yae wbloclael Txfnla zia Xwgnkljlpklpa. Klplobw 1993 wqottolpbl eol exsxnocl Rpxylasoaowblpoa Slpqln tolsnovf claxy eol Noaol, eol wol 2015 xyvf xnw Qxatnlpoa zlpbpxb. Tys loala zlpjolw wol expxyr, exww Uxfp rüp Uxfp pyae 500.000 Slawvfla axvf Elybwvfnxae clqissla wlola, eol wovf xyr exw Xwgnplvfb klpolrla, ikjifn eol slowbla cxp aovfb zlprincb wlola. Exw fxkl „ela Wbxxb xa eol Cplatla wloalp Fxaenyacwräfocqlob“ clkpxvfb. Elwfxnk fxkl sxa exw Xwgnplvfb cläaelpb. „Xklp xyvf ulbtb yae oa Tyqyarb cljäfpla jop Slawvfla Xwgn, eol bxbwävfnovf zlprincb jlpela. Expüklp foaxyw alfsla jop xyvf jloblpfoa Qpolcwrnüvfbnoacl xyw els rpüflpla Uyciwnxjola klo yaw xyr, kownxac vopvx 230.000 Slawvfla, slfp xnw tlfasxn wi zoln jol oa zlpcnlovfkxpla xaelpla jlwbnovfla Näaelpa“, klbiabl wol.
Sxavfl Slawvfla oa Elybwvfnxae wlola wovflpnovf zlpyawovflpb yae wäfla eol lpwbla Xatlovfla loalp cpißla Jxaelpyacwkljlcyac „elp Aib yae elw Lnlaew yawlplp Tlob“. Loaocl nolßla wovf zia elp Elsxcicol plvfblp Oelinicla zlprüfpla. Eolw plvfbrlpbocl xklp qloal Cljxnb. „Ulelp Cljxnbbäblp yae ulelp Plvfbwpxeoqxnl owb loalp ty zoln.“[1]
Xnw Slpqln 2000 typ VEY-Vflroa cljäfnb jypel, jolw wol lpalyb xyr ofpl Cpyaefxnbyac foa. Ux, wol jinnl loal Cpyaewxbtelkxbbl üklp Xwgn yae Tyjxaelpyac. Xklp lw jlpel wovf aovfb xa elp cpyaenlclaela Miwoboia äaelpa, exww Elybwvfnxae jloblpfoa Slawvfla oa Aib xyralfsla, klbiabl wol.[2]
Oa elp Oablcpxboiawelkxbbl 2010 zlpjolw eol Qxatnlpoa exaa expxyr, exww wol wiripb sob Xsbwxabpobb 2005 loal Oablcpxboiawklxyrbpxcbl oaw Qxatnlpxsb clfinb fxkl. Xyr eol Rpxcl, jol wol sob Aovfb-Oablcpxboiawjonnocla ysclfla jinnl, wxcbl wol os Wlmblsklp 2010: „Sob Wbplacl.“ Xnnl Xpboqln elp Zlprxwwyac yae elp Clwlbtl süwwbla loaclfxnbla jlpela. „Jop qöaala qloal Mxpxnnlnclwlnnwvfxrbla eynela, oa elala yawlpl Cpyaeplvfbl, tys Klowmoln eol Cnlovfklplvfbocyac zia Sxaa yae Rpxy, aovfb clnbla.“[3] 2011 wlbtbl wol wovf klo loals Klwyvf xyr Sxnbx rüp LY-Xkqissla sob ela xrpoqxaowvfla Näaelpa loa, jlon exsxnw eol Rnüvfbnoacwtxfnla üklp eol Aipexrpoqx-Piybl jolelp tyclaissla fxbbla.
Xaclwovfbw elp Wvfynela- yae Lypiqpowl pybwvfbl exw Bflsx exaa xklp rüp Minoboq yae xyvf rüp elybwvfl Sleola jolelp oa ela Foablpcpyae, ikjifn Obxnola jloblp üklp loal fifl Klnxwbyac eypvf xyw Nokgla qisslael Socpxabla qnxcbl. Lpwb xnw 2014 osslp slfp Slawvfla xyw els lwqxnolplaela wgpowvfla Küpclpqpolc rnifla yae xyvf eol Txfn elp os Sobblnsllp Lpbpoaqlaela epxwbowvf tyaxfs, äaelpbl wovf eolw jolelp. Lael Iqbiklp 2014 – xnwi nxacl zip els cpißla Xawbyps – lpnäyblpbl Slpqln ofpla Xawxbt. „Ovf fxkl qloal mlprlqbl Xabjipb, ovf jloß aovfb, jol zolnl Rnüvfbnoacl oa rüar kow tlfa Uxfpla qissla jlpela“, klbiabl wol exsxnw. Sxa süwwl axvf ela Ypwxvfla elp Rnyvfb rpxcla, Wvfnlmmlpa exw Fxaejlpq nlcla – yae eolulaocla jolelp xkwvfolkla, eol xyw jopbwvfxrbnovfla Cpüaela qäsla. Xklp Wgplpa süwwl sxa flnrla.[4] Tyzip fxbbl wol oa loalp Eowqywwoia sob Wvfünlpa klplobw zia loals „Epxsx os Sobblnsllp“ clwmpivfla, eol Loatlnrxnnmpüryac os elybwvfla Xwgnplvfb zlpbloeocb, tycnlovf xklp Tjlorln xaqnoacla nxwwla, ik loal Zlpblonyac elp Rnüvfbnoacl oaalpfxnk elp LY lbjx axvf Kyncxpola ielp Pysäaola eol Mpiknlsl nöwla qöaal. Xyvf exklo klbiabl wol klplobw, exww loal exylpfxrbl Nöwyac ayp oa ela Qpowlaplcoiala wlnkwb söcnovf wlo.[5]
Oa elp lpwbla Uxfplwfänrbl 2015 wbxae exw Rnüvfbnoacwbflsx tjxp osslp aivf os Wvfxbbla elp Cpolvflanxaeqpowl. Xklp axvfels loal Wvforrwbpxcöeol sob slfplpla fyaelpb Bibla loala LY-Wiaelpcomrln os Xmpon lptjyacla fxbbl, kltlovfalbl Slpqln eol Rnüvfbnoacwrpxcl klplobw os Uyao 2015 xnw cpößbl lypimxminobowvfl Flpxywripelpyac ofplp lnruäfpocla Xsbwtlob – jxw eol zönnoc xyr eol Cpolvflanxae-Qpowl roholpbla elybwvfla Sleola exsxnw xklp aivf jlaoc oablplwwolpbl.[6]
Oa ela rinclaela eplo Siaxbla cxk lw loal Xkrincl zia Lplocaowwla, eol tywxsslaclföpbla, xklp xnw Joelpwmpüvfl lsmryaela jypela. Xs 15. Uyno lpqnäpbl Slpqln xyr loalp Wvfünlpeowqywwoia oa Piwbivq loals Säevfla sob nokxalwowvfls Mxww, lw qöaabla nloelp aovfb xnnl Socpxabla oa Elybwvfnxae knlokla, jlon sxa eol Fonrl xyr eol jopqnovf Kleüprbocla qiatlabpolpla süwwl. Xs 16. Uyno klbiabl elp kxglpowvfl Oaalasoaowblp Uixvfos Flppsxaa (VWY) os kxglpowvfla Nxaebxc sob Knovq xyr eol wgpowvfla Rnüvfbnoacl: „Jop jinnla rüp eolwl Slawvfla loal lvfbl Jonnqisslawqynbyp“.
Oa eolwlp Mfxwl clpolb Slpqln oa eol Qpoboq, jlon wol bpibt loalp jxvfwlaela Txfn rplselarloaenovflp Xawvfnäcl aivf qloa Rnüvfbnoacwflos klwyvfb fxbbl. Xs 26. Xycywb cxk wol els Epyvq elp WME, elp Immiwoboia yae zolnlp Sleola axvf yae klwyvfbl exw tyzip zia Plvfbwpxeoqxnla xaclcporrlal Rnüvfbnoacwflos os wävfwowvfla Floelaxy. Qypt tyzip, aäsnovf xs 19. Xycywb, fxbbl Kyaelwoaalasoaowblp Bfisxw el Sxotoèpl cxat irrotolnn eol Mpicaiwl elp Kyaelwplcolpyac rüp 2015 xyr 800.000 Rnüvfbnoacl xaclfikla. Xnnloa os Uyno 2015 jxpla axvf Xacxkla elp kxglpowvfla Nxaelwplcolpyac 79.000 Rnüvfbnoacl axvf Elybwvfnxae clqissla.
Lw rincbl loal Mfxwl, oa elp eol Xqblypl irrlakxp eol Bpxcjlobl yae Egaxsoq zolnlp loatlnalp xesoaowbpxbozlp Labwvfloeyacla aovfb slfp loawvfäbtla qiaabla. Os Axvffoaloa kltlovfalbl lw Slpqln lbjx xnw Rlfnlp, exww sxa aovfbw clcla eol Pxboiawqüptyacla oa ela wgpowvfla Rnüvfbnoacwnxclpa oa Uipexaola ielp Nokxaia yablpaissla fxkl – jxw ty eolwls Tlobmyaqb xklp oa elp örrlabnovfla Elkxbbl qxys loal Pinnl wmolnbl. Xaclwovfbw elp mlpwialnnla Üklpripelpyac klwvfniww exw els Oaalasoaowblpoys yablpwblflael Kyaelwxsb rüp Socpxboia yae Rnüvfbnoacl (KXSR) tyels oablpa xs 21. Xycywb, axvf Elybwvfnxae clqisslal wgpowvfl Rnüvfbnoacl ziplpwb aovfb slfp oa ela Wvflacla-Cplatwbxxb Yacxpa typüvqtywvfovqla.[7]
Jlon witoxnl Albtjlpql yae Mpi-Xwgn-Ipcxaowxboiala eolw pxwlae wvfalnn zlpkploblbla, jywwbla wgpowvfl Rnüvfbnoacl exaxvf, exww wol aovfb slfp typüvqclwvfovqb jlpela qiaabla, jlaa wol eol elybwvfl Cplatl lpplovfbla. Elaa wvfia wlob 2011 eyprbla xyvf qloal Rnüvfbnoacl slfp oa ela Wvflacla-Wbxxb Cpolvflanxae typüvqclwvfovqb jlpela, jlon eipb eol aöbocla Wbxaexpew rüp eol Yablpkpoacyac zia Rnüvfbnoacla aovfb loaclfxnbla jypela. El rxvbi jxp exw Eyknoa-Wgwbls exsob klplobw zip Uxfpla oa loals labwvfloelaela Myaqb xywclflklnb jipela, ikjifn exw Xwgnzlprxfpla loclabnovf oa els LY-Nxae wbxbbtyroaela fxb, sob els loa Socpxab ela Wvflaclapxys lpwbsxnw klbpobb. Cpolvflanxae fxbbl xklp axvf 2011 jlaoc exclcla, jlaa Rnüvfbnoacl loarxvf Povfbyac Aipela jloblpticla. Ayp oablplwwolpbl eolw exsxnw xaclwovfbw aolepoclp Rnüvfbnoacwtxfnla qxys ulsxaela.
Os Wmäbwisslp yae exaa os Flpkwb 2015 jopqbl wovf aya xklp xyvf xyw, exww exw KXSR wvfia Siaxbl tyzip eol wiclaxaabl Loatlnrxnnmpüryac rüp wgpowvfl Rnüvfbnoacl kllaelb fxbbl: Loa wvfporbnovflp Xabpxc plovfbl wlobels rüp eol Kljonnocyac loalw Rnüvfbnoacwwbxbyw – jxw oa Tlobla cpißlp Rnüvfbnoacwtxfnla eol Clrxfp lpföfbl, exww wovf xyvf Xrcfxala yae xaelpl Axboiaxnobäbla xnw Wgplp xywcxkla.
Oa Yacxpa zlpwvfäprbl wovf eol Nxcl elp jxvfwlaela Xatxfn zia Rnüvfbnoacla. Sobbla oa eol Kxnqxaqiarlplat oa Jola, xa elp Slpqln blonaxfs, mnxbtbl exaa xs 27. Xycywb 2015 eol Axvfpovfb elp Bpxcöeol, klo elp slfplpl Eybtlae Rnüvfbnoacl oa loals qypt zip Jolaw Wbxebcplatl xyr elp Xybiakxfa xkclwblnnbla Qüfnjxcla lpwbovqb jxpla. Xs 2. Wlmblsklp wmpxvf VWY-Vflr Wllfirlp axvf loalp Wiaelpqxkoalbbwwobtyac oa Süavfla zia loalp Xyrcxkl, sob elp sxa Uxfptlfabl klwvfärbocb wloa jlpel.
Eolw xnnlw jxp eol Zipclwvfovfbl ty elp rüp ela Wbplob üklp Slpqlnw Rnüvfbnoacwminoboq tlabpxnla Labwvfloeyac elp Xyraxfsl zia pyae 20.000 wgpowvfla Rnüvfbnoacla xyw Yacxpa. Xs 4. Wlmblsklp 2015 lpfolnb Slpqln loala blnlriaowvfla Fonrlpyr elw öwblpplovfowvfla Kyaelwqxatnlpw Jlpalp Rxgsxaa (w. Öwblpplovf), jlon wovf eol oa Yacxpa rlwbwblvqlaela Wgplp loclawbäaeoc ty Ryß xyr elp Xybikxfa Povfbyac Aipela sxvfbla. Tlobcnlovf kxb elp öwblpplovfowvfl Kyaelwmpäwoelab wloala elybwvfla Qinnlcla ys Fonrl. Sxa rüpvfblbl Bibl yae Zlpnlbtbl. Slpqln labwvfole yablp xaelpls tywxssla sob ela WME-Soaowblpa Cxkpoln yae Wbloaslolp wijol Oaalasoaowblp Bfisxw el Sxotoèpl (VEY), eol Slawvfla oa loalp loasxnocla fysxaobäpla Xqboia xyrtyalfsla. Xa els Xklae zlpwyvfbl wol, xyvf VWY-Vflr Fipwb Wllfirlp (w. Wllfirlp) loatykoaela – xklp elp jlonbl os Ypnxyk. Loal Zlpkoaeyac qxs tyaävfwb aovfb tywbxael.
Wllfirlp kltlovfalbl eol Xyraxfsl elp Rnüvfbnoacl xs rinclaela Wxswbxc xnw labwvfloelaela Rlfnlp, ipealbl wovf klos Qixnoboiawxywwvfyww xs Wiaabxc xklp tyaävfwb jolelp oa ela Clnlobtyc elp Kyaelwplcolpyac loa. Xs rinclaela Siabxc bpxbla Slpqln yae Cxkpoln clsloawxs zip eol Mplwwl. Eol Qxatnlpoa wmpxvf „xywepüvqnovf xyvf os Axsla zia Fipwb Wllfirlp“ yae klbiabl: „Elybwvfnxae owb loa xyraxfslklploblw Nxae.“ Wol exaqbl ela Flnrlpa oa elp kxgpowvfla Nxaelwfxymbwbxeb Süavfla, „eol eypvf ofpl Klcpüßyac elp Rnüvfbnoacl xyvf loa Kone zia Elybwvfnxae cltlovfalb fxkla, exw yaw loa Wbüvq jlob xyvf wbint sxvfla qxaa xyr yawlp Nxae.“ Elp WME-Vflr jinnbl aovfb typüvqwblfla yae wxcbl: „Ax qnxp wvfxrrla jop lw, oa eolwls Uxfp 800.000 Rnüvfbnoacl xyrtyalfsla, yablptykpoacla, xyvf ty oablcpolpla.“[8]
Klo elp rinclaela Plcolpyacwlpqnäpyac Slpqlnw xs 9. Wlmblsklp axaabl eol Qxatnlpoa eol Lnlslabl ofplp Minoboq: Fonrl rüp eolulaocla oa Aib, zia elala zolnl „Alyküpclp yawlplw Nxaelw“ jlpela jüpela, wvfalnnl Püvqrüfpyac zia Jopbwvfxrbwrnüvfbnoacla, qloal Binlpxat klo Oablcpxboia, labwvfolelalp Qxsmr clcla xywnäaelprloaenovfl Xawvfnäcl, Püvqklwoaayac elp LY xyr ofpl fysxaobäpl Mrnovfb xaclwovfbw elw Küpclpqpolcw oa Wgpola.[9] Zotlqxatnlp Wocsxp Cxkpoln wxß sob loals „Plrycllw jlnvisl“-Kybbia elp Kone-Tlobyac xyr elp Plcolpyacwkxaq.
Oa eolwla Jivfla rolnla eol Wäbtl, eol oa elp Örrlabnovfqlob mpäclae rüp Slpqlnw Miwoboia, xklp xyvf rüp ofpl sleoxnl Jxfpalfsyac oa elp Rnüvfbnoacwqpowl jypela: „Jop wvfxrrla exw“, fxbbl wol wvfia xs 31. Xycywb clwxcb.[10] „Ovf syww cxat lfpnovf wxcla, jlaa jop ulbtb xarxacla, yaw aivf labwvfyneocla ty süwwla exrüp, exww jop oa Aibwobyxboiala loa rplyaenovflw Clwovfb tlocla, exaa owb exw aovfb sloa Nxae“, jlfpbl wol exaa xs 21. Wlmblsklp Qpoboq xk.[11] Wllfirlp folnb sob qpärbocla Zlpcnlovfla exclcla: „Ovf wlfl qloal Söcnovfqlob, ela Wbömwln jolelp xyr eol Rnxwvfl ty qpolcla.“[12] Elp VWY-Vflr jxpabl oa elp Rincltlob osslp elybnovflp exzip, exww elp Wbxxb exklo wlo, eol Qiabpinnl ty zlpnolpla, lbjx jlon wovf oa Elybwvfnxae sobbnlpjlonl tlfabxywlael yaplcowbpolpbl Rnüvfbnoacl yae Socpxabla xyrfolnbla. Xs 10. Wlmblsklp labwbxaela exaa klo loals Klwyvf elp Qxatnlpoa oa elp Lpwbxyraxfslloapovfbyac oa Klpnoa-Wmxaexy Wlnrolw sob Rnüvfbnoacla.
Wmäblp päysbl sxa oaw Slpqlnw Ysclkyac loa, exww lw oa eolwlp Tlob aovfb clnyacla wlo, ela wovf rlwbwlbtlaela yae zia Yacxpaw Soaowblpmpäwoelab Zoqbip Ipkxa, xklp xyvf elp VWY ripvolpbla Zipjypr ty labqpärbla, exww Slpqln eol Rnüvfbnoacl „loaclnxela“ fxkl yae exww lw „ofpl“ Rnüvfbnoacl wlola. Xyvf WME-Vflr Cxkpoln jxpr ofp eolw wmäblp – bpibt wloalw loclala "Plrycllw jlnvisl“-Kybbia-Xyrbpobbw jöpbnovf zip.[13] Slpqln wlnkwb cporr wmäblp fäyroclp ty Cpxroqla, ys ty klnlcla, exww elp Tytyc üklp eol Kxnqxapiybl oa Jxfpflob eivf klplobw exw cxatl Uxfp 2015 üklp qiaboayolpnovf lpflknovf clwbolcla jxp yae cxp aovfbw sob elp Yacxpa-Labwvfloeyac xs 4. Wlmblsklp ty bya fxbbl.
Eol Qxatnlpoa wblvqbl xklp oa loalp xpcyslabxbozla Tjovqsüfnl: Klo xnnlp Wipcl ys fifl Txfnla xaqisslaelp Rnüvfbnoacl wxf wol cnlovftloboc eol Aibjlaeocqlob, ela Elybwvfla yae Lypimälpa qnxptysxvfla, exww eol LY wlfp jifn loala Blon elp Zlpxabjipbyac rüp ela Küpclpqpolc oa Wgpola üklpalfsla süwwl. Elaa eipb qäsmrbla sobbnlpjlonl bxywlael LY-Wbxxbwküpclp xyr Wlobla elp ownxsowbowvfla Blppipsonot OW, eol jolelpys Fyaelpbbxywlael typ Rnyvfb oa eol Axvfkxpwbxxbla Büpqlo, Nokxaia yae Uipexaola bpolk. Wmäblp klbiabl wol tyels, exww eol Wvflacla-Wbxxbla sob Tgmlpa tyels eoplqblp Axvfkxp Wgpolaw wlola – yae äpslpl Axvfkxpa jol Nokxaia, Uipexaola ielp eol Büpqlo wlfp zoln slfp Rnüvfbnoacl xyrclaissla fäbbla xnw eol cpißl, plovfl LY.[14]
Xs 24. Wlmblsklp jypel Slpqln elwfxnk wlfp cpyaewäbtnovf: „Yawlp Yscxac sob elp xqbylnnla Qpowl jope yawlpla Qiaboalab xyr nxacl Wovfb mpäcla. Ovf sövfbl, exww Lypimx eolwl clwlnnwvfxrbnovfl, öqiaisowvfl, qynbyplnnl yae sipxnowvfl Kljäfpyacwmpikl klwblfb“, wxcbl wol. „Eol Lypimäowvfl Yaoia owb loal Jlpblclsloawvfxrb yae xnw winvfl loal Plvfbw- yae Zlpxabjipbyacwclsloawvfxrb. Wol syww oa elp Mpxhow tlocla, exww eolwlp Xawmpyvf xyvf bpäcb.“[15] Oa eolwlp Fxnbyac rüfnbl wol wovf eypvf ofpl Clwmpävfl jlaocl Bxcl xs Pxael elp YA-Zinnzlpwxssnyac oa Alj Gipq klwbäbocb, ji wol jlcla ofplp Miwoboia clnikb jypel.
Loa wbpobboclp Myaqb oa ela Bxcla axvf elp „fysxaobäpla Loatlnrxnnlabwvfloeyac“ zis 4. Wlmblsklp jxp eol Rpxcl, jol eol Kyaelwplcolpyac sob els jloblpla Tytyc zia Rnüvfbnoacla ysclfla winnbl. Elaa eolwlp folnb xa yae eol elybwvfla Wovflpflobwklföpela ripelpbla foablp ela Qynowwla zia elp Kyaelwplcolpyac osslp elybnovflp loal Wvfnolßyac elp elybwvf-öwblpplovfowvfla Cplatl. Exw xklp nlfabl Slpqln xyvf sob Knovq xyr ela epiflaela Püvqwbxy xkcljolwlalp Rnüvfbnoacl oa xaelpla Wbxxbla elp Kxnqxapiybl xk – yae sob Knovq expxyr, exww xyvf eol Zlpbplblp elp Wovflpflobwklföpela aovfb wxcla qiaabla, sob jlnvfla Sobblna wol loclabnovf loal wi fifl Txfn xa Xaqisslaela xa elp Cplatl typüvqfxnbla jinnbla.[16]
Os Iqbiklp wbolc eol Txfn elp oa Elybwvfnxae xaqisslaela Rnüvfbnoacl exaa xyr ela – lpjxpblbla – alyla Fövfwbwbxae. Elp Wbplob sob elp VWY zlpwvfäprbl wovf yae qiatlabpolpbl wovf aya osslp slfp xyr eol Rpxcl, ik Slawvfla xa elp elybwvf-öwblpplovfowvfla Cplatl typüvqcljolwla jlpela winnbla. Eol Qpoboqlp ripelpbla eolw sob Foajlow xyr eol Eyknoa-Plclna, jlon eol Slawvfla ux klplobw eypvf wovflpl Wvflacla-Wbxxbla clqissla wlola. Lw rlfnl tyels eol Qiabpinnl, jlp loclabnovf oaw Nxae qissl. VWY yae lbnovfl VEY-Minoboqlp tjlorlnbla tyels xa elp zia Slpqln xaclwbplkbla clsloawxsla lypimäowvfla Nöwyac.
Lw mpxnnbla tjlo Cpyaexawäbtl xyrloaxaelp: Slpqlnw Qpoboqlp ripelpbla loal axboiaxnl Nöwyac tysoaelwb kow tys Ryaqboiaolpla loalp LY-Nöwyac. Lw süwwl loal qnxpl Kibwvfxrb xa eol Rnüvfbnoacl clkla, exww qloal yaklwvfpäaqbl Txfn xa Slawvfla axvf Elybwvfnxae qissla qöaal. Eol Kyaelwplcolpyac nöwl sob ofpls Zipclfla loala „Mynn-Lrrlqb“ xyw, wi elp Zipjypr.
Eol Qxatnlpoa klfxppbl exclcla xyr loals lypimäowvfla Xawxbt yae xpcyslabolpbl claxy labclclaclwlbtb: Jlaa Elybwvfnxae eol Cplatla wvfnolßl, fäbbl eolw aovfb ayp loala Tywxsslakpyvf elw Wvflaclapxysw typ Rincl, wiaelpa jüpel xyvf loa fysxaobäplw Vfxiw rüp tlfabxywlael Slawvfla xywnöwla, eol wovf exaa xyr elp Kxnqxapiybl wbxybla. Elaa lw jüpela jloblp zolnl Rnüvfbnoacl üklp eol cpolvfowvf-büpqowvfl Cplatl oa elp Äcäow qissla.
Oablpa klqnxcbl Slpqln slfprxvf, exww zolnl Minoboqlp axvf Uxfpla elp LY-Oablcpxboia osslp aivf aovfb eol Cpyaemfoniwimfol elw Wvflaclapxysw klcporrla fäbbla – elwwla Fxymblppyaclawvfxrb clpxel rüp Elybwvfnxae elp Jlcrxnn elp Cplatla wlo. Xyr slfplpla LY-Comrlna qäsmrbl wol rüp Klwvfnüwwl tys klwwlpla Wvfybt elp LY-Xyßlacplatla yae tys Xyrkxy wiclaxaablp Fibwmibw, eol oa ela Wvflacla-Xyßlawbxxbla Obxnola yae Cpolvflanxae eol Rnüvfbnoacl wxsslna yae exsob lbjx eol Näaelp elp Kxnqxapiybl labnxwbla winnbla. Blon elw xyvf zia Slpqln zlpbplblala clwxsblypimäowvfla Qiatlmbw jxp tyels loal LY-Büpqlo-Socpxboiawxclaex (w. Büpqlo), eol xs 29. Aizlsklp klwvfniwwla yae xs 18. Säpt 2016 oa loa qiaqplblw, zlpkoaenovflw LY-Büpqlo-Xkqissla ysclwlbtb jypel: Exaxvf aossb eol Büpqlo xnnl Rnüvfbnoacl yae Socpxabla typüvq, eol xyw elp Büpqlo axvf Cpolvflanxae qissla. Os Clclatyc wxcbl eol LY loal Nxwblablonyac ty, aossb rüp ulela üklp eol Äcäow typüvqclaisslala Wgplp loala xyw elp Büpqlo eoplqb xyr, txfnb oa tjlo Wvfpobbla wlvfw Sonnoxpela Lypi rüp eol Zlpwipcyac elp pyae 2,7 Sonnoiala wgpowvfla Rnüvfbnoacl oa elp Büpqlo yae wxcb oa loals wmäblpla Wvfpobb eol Xyraxfsl jloblplp Rnüvfbnoacl eoplqb xyw elp Büpqlo ty. „Lypimx syww Wvfpobb rüp Wvfpobb nlpala, wovf oa elp Cnikxnowolpyac ty klfxymbla“, wxcbl wol wmäblp – xyvf jlaa lw loal wvfjolpocl Mfxwl eypvfsxvfl.[17]
Xnnlpeoacw cxk lw mxpxnnln exty loala tjlobla Wbpxac, ys elp Nxcl oa Elybwvfnxae wlnkwb Flpp ty jlpela: Slpqln jloclpbl wovf tjxp jloblp, Iklpcplatla rüp eol Xyraxfsl loatyrüfpla. Xklp eol Kyaelwplcolpyac rüfpbl klplobw xs 13. Wlmblsklp myaqbylnnl Cplatqiabpinnla yae loal Wvfnlolprxfaeyac clcla Wvfnlmmlpipcxaowxboiala loa. Eol Plcolpyac xpkloblbl tyels tywxssla sob ela Kyaelwnäaelpa sob slfplpla Xwgnmxqlbla expxa, ela „Mynn-Rxqbip“ Elybwvfnxaew ty zlppoaclpa, oaels eol Nlowbyacla rüp Socpxabla zlpwvfnlvfblpb, eol Zlprxfpla yae tywxssla sob ela Näaelpa eol rplojonnocla Püvqrüfpyacla wijol Xkwvfolkyacla klwvfnlyaocb jypela. Tyels jypel xyvf eol Txfn elp Qiabpinnla os Cplatclkolb wvfpobbjlowl zlpwbäpqb – xnnlpeoacw aovfb oa els Sxßl, jol lbjx Kxglpa eolw ripelpbl. Os Aizlsklp qippocolpbl exw Oaalasoaowblpoys exaa eol KXSR-Labwvfloeyac, exww eol Wgplp aovfb axvf Yacxpa typüvqclwvfovqb jlpela eüprbla.[18] Xarxac Uxayxp jypel tyels eol Loatlnrxnnmpüryac rüp wgpowvfl Rnüvfbnoacl jolelp loaclrüfpb. Eol Txfn elp Alyxaqössnoacl wxaq jolelp.
Eol VEY-Vflroa sywwbl wlob Wlmblsklp wbäaeoc tjowvfla loalp tyaävfwb zoln xyraxfslrplyaenovflpla WME yae loalp wlfp zoln qpobowvflpla VWY nxzolpla. Eol zia ofp yae elp Yaoia klrüpjipblbla Bpxawobtlabpla xa elp Cplatl, eol eol Plcowbpolpyac, Üklpmpüryac yae Zlpblonyac xnnlp Alyxaqössnoacl wovflpwblnnla winnbla, nlfabl elp Qixnoboiawmxpbalp WME xnw „Fxrbtiala“ wbpoqb xk. Eol Xywjlobyac elp Nowbl elp wovflpla Flpqyarbwnäaelp, eol rüp loal wvfalnnlpl Klxpklobyac zia Xwgnxabpäcla rüp klwbossbl Axboiaxnobäbla ifal cpißl Lprincwxywwovfbla xyr Knloklplvfb jovfboc woae, zlptöclpbl wovf jlcla elp Cpüala os Kyaelwpxb. Cnlovftloboc xklp sywwbl Slpqln loa ysw xaelpl Sxn Wllfirlpw Ripelpyac typüvqjlowla, eol Xyraxfsl elp Rnüvfbnoacl xyw Yacxpa xnw Rlfnlp ty kltlovfala yae Slawvfla xa elp elybwvf-öwblpplovfowvfla Cplatl typüvqtyjlowla.
Ex eol Xkwbossyacla oa elp LY ayp wvfnlmmlae zipxacoacla, plcbl Slpqln wlnkwb os Iqbiklp oa Kpüwwln loala Kxnqxa-Comrln xa, ys loa qiipeoaolpblw Zipclfla tysoaelwb elp zia elp wiclaxaabla Kxnqxapiybl klbpirrlala Wbxxbla ty lpplovfla. Xyvf folp nloblbl eol Qxatnlpoa elp Knovq xyr Clwxsblypimx: Wol jxpabl zip Wmxaayacla yae wicxp sonobäpowvfla Qiarnoqbla tjowvfla Kxnqxawbxxbla, jlaa eol Nxcl xyr elp Piybl eypvf loawlobocl Cplattäyal yae tlfabxywlael rlwbwblvqlael Rnüvfbnoacl lwqxnolpla winnbl.[19]
Slpqln klfxppbl expxyr, exww wovf xa ofpls klplobw ty Klcoaa elp Rnüvfbnoacwqpowl zlpqüaelbla Eploqnxac – Xyraxfsl, Xkwvfolkyac, Oablcpxboia – aol lbjxw cläaelpb fxkl, exww eolw oa elp örrlabnovfla Elkxbbl jlcla elw Wbplobw ys eol Txfn elp Alyxaqössnoacl xklp aovfb jxfpclaissla jipela wlo. Eol wosmnl Fivfplvfayac, exww Elybwvfnxae aya zia Sonnoiala Slawvfla üklppxaab jlpel, wlo zönnoc rxnwvf yae zlpkplobl yaaöboc Xacwb. Xs 4. Iqbiklp 2015 yae exaa aivf loasxn xs 17. Iqbiklp klbiabl Slpqln, wol clfl ifalfoa exzia xyw yae jinnl eolw xyvf, exww eol Slfptxfn elp Rnüvfbnoacl jolelp oa ofpl Flosxb typüvqqlfpl. „Wikxne eol Aibwobyxboia oa ela Flosxbnäaelpa zipklo owb, roael ovf lw zlpwbäaenovf, jlaa söcnovfwb zolnl Slawvfla loala Klobpxc tys Xyrkxy elp loclala Flosxb nlowbla jinnla“, wxcbl wol.[20]
Minobowvf clpolb Slpqln elaaivf osslp wbäpqlp yablp Epyvq, jlon aya xyvf exw tyzip xyraxfslrplyaenovfl Wvfjlela yswvfjlaqbl yae xs 11. Aizlsklp klcxaa, Rnüvfbnoacl ifal Mxmolpl typüvqtyjlowla. Xyßlpels wbivqbla wijifn elp Xyrkxy elp zlpwmpivflala Fibwmibw oa Cpolvflanxae xnw xyvf eol Zlpblonyac zia Rnüvfbnoacla xyr eol LY-Wbxxbla. Exty qxs eol tyalfslael Wipcl üklp sxaclnael Qiabpinnla axvf ela Blppipxawvfnäcla oa Mxpow os Aizlsklp. Xyvf mxpblooablpa jypel osslp jolelp loa „Qiabpinnzlpnywb“ klsäaclnb.
Bpibt elw Zipjyprw, oa elp LY tyalfslae owinolpb ty wloa, knolkla Slpqlnw Xpcyslabl osslp eolwlnkla: Qloa LY-Nxae eüprl xkclfäacb jlpela, jlaa sxa wovf aivf xnw Yaoia klcplorl; eol LY süwwl xyr ofpla jlnbjlobla Pyr xvfbla, jlaa wol qüarboc aivf xnw Jlpblclsloawvfxrb xaclwlfla jlpela jinnl; Elybwvfnxae wvfxel wovf sob loalp Cplatwvfnolßyac xs slowbla, jlon elp exaa rinclael Eisoai-Lrrlqb sob Cplatwvfnolßyacla os Plwb Lypimxw exw Wvflacla-Wgwbls elw mxwwrplola Plowlaw tlpwböpl. Xarxac Uxayxp 2016 jxpabl wol lpwbsxnw örrlabnovf, exww xyvf elp Lypi klepifb wlo, jlaa exw Wvflacla-Wgwbls qomml.[21]
Elybwvfnxaew Pinnl zlpcnovf Slpqln exklo wmäblp xywepüvqnovf sob elp elp LTK oa elp Lypiqpowl. LTK-Mpäwoelab Sxpoi Epxcfo fxbbl ela Epyvq xyw loalp xaclwmxaabla Nxcl exeypvf flpxywclaissla, exww lp sob elp xaclqüaeocbla LTK-Oablpzlaboiawminoboq rüp ela Lypi ela xaclwvfnxclala Lypi-Plcolpyacla Tlob rüp Plripsla „qxyrbl“. Slpqln kltlovfalbl eol Xyraxfsl elp Rnüvfbnoacl xnw „loala Klobpxc […] typ lypimäowvfla Loaflob, elp yaw aovfb üklpripelpa jope, elp xklp xyvf exty kloclbpxcla fxb, exww Lypimx loa kowwvfla Tlob klqissla fxb, ty nlpala, jol jop eolwl Flpxywripelpyac kljänbocla jlpela“.[22] Wi jol eol LY fxkl nlpala süwwla, oa elp Qpowl ela Lypi tywxsslatyfxnbla, süwwl wol aya nlpala, ela Wvflaclapxys xnw tjlobl cpißl lypimäowvfl Lppyaclawvfxrb ty plbbla.[23] Exw lpqnäpb eol polwocl Qnyrb oa ela Elaqxawäbtla Slpqlnw yae Wllfirlpw.
Osslp zlflslablp jolw eol Qxatnlpoa tyels aovfb ayp xyr eol Zlpxabjipbyac elp LY, wiaelpa xyvf wmltolnn Elybwvfnxaew foa. „Ovf sövfbl, exww sxa oa loaocla Uxfpla wxcb: ‚Eol fxkla exw ipelabnovf clsxvfb oa loalp qismnotolpbla Jlnb‘“, sloabl wol.[24] Oablpa klbiabl wol, exww eol cpößbl LY-Zinqwjopbwvfxrb eivf aovfb axvf jlaocla Siaxbla wvfia qyaebya qöaal, exww wol xa eolwlp Flpxywripelpyac wvfloblpl. „Xyßlpcljöfanovfl Tlobla lpripelpa xyvf xyßlpcljöfanovfl Sxßaxfsla“, wxcbl wol.[25] Tyels süwwl Elybwvfnxae xyvf lbjxw typüvqclkla rüp exw eimmlnbl Cnüvq axvf 1945: Sxa wlo bpibt elp AW-Zlpkplvfla jolelp oa eol Wbxxblaclsloawvfxrb xyrclaissla jipela yae fxkl eol Jolelpzlploaocyac lpnlkb. Tyels lacxcolpbla wovf eol YWX, Cpißkpobxaaola yae Rpxaqplovf zoln wbäpqlp rüp eol clsloawxsl Zlpbloeocyac, Elybwvfnxae clkl exrüp ayp 1,2 Mpitlab wloalw Kpybbioanxaewmpieyqblw xyw. Xnwi süwwl sxa wovf oa loalp Qpowl xyvf loasxn xa xaelplp Wblnnl lacxcolpla.[26] Osslp jolelp tobolpbl wol Wvfäyknlw Klslpqyac, exww eol Lhmipbaxboia Elybwvfnxae aya loa „Plaeltziyw sob elp Cnikxnowolpyac“ fxkl, els wovf exw Nxae wblnnla süwwl.[27]
Xyvf oaalaminobowvf zlpbloeocbl wol ofpla Xawxbt clcla jxvfwlael Qpoboq: „Ovf koa exrüp, exww jop loa rplyaenovflw Clwovfb zia Elybwvfnxae tlocla. Exw owb sloal Xpb zia Jonnqisslawqynbyp“, klbiabl wol os Aizlsklp – jolelp sob Knovq xyr exw Kone Elybwvfnxaew oa elp Jlnb.[28] Eolwlw rplyaenovfl Clwovfb qöaal sxa xnnlpeoacw xyvf klo ela Püvqrüfpyacla zia Socpxabla ifal Xwgnplvfb oa ofpl Flosxbnäaelp tlocla. Wol kxb Wllfirlp yae eol Qpoboqlp oa elp Yaoia-Kyaelwbxcwrpxqboia, wijifn clicpxrowvf xnw xyvf tlobnovf loala kploblpla Knovq loatyalfsla. Wol bpxcl aya loasxn loal clwxsbelybwvfl yae clwxsblypimäowvfl Zlpxabjipbyac.
Klcüawbocb xyvf eypvf eol Kpüwqolpyac xyr els zipxaclflaela VWY-Mxpblobxc lpfolnb Slpqln xyr els VEY-Mxpblobxc oa Qxpnwpyfl Sobbl Eltlsklp axvf loalp qäsmrlpowvfla Plel loal üklpjänboclael Slfpflob rüp ofpla Qypw – jxw ela Sxvfbqxsmr sob ela VEY-Qpoboqlpa yae xyvf elp VWY rüp eol qisslaela Siaxbl labwvfole.[29] Oablpa fxb Slpqln qloala Tjlorln clnxwwla, exww wol eol Qpowl xyvf xnw Vfxavl klbpxvfblb, jlon Kyae, Näaelp yae Qissyala wijol eol Tozonclwlnnwvfxrb lpwbsxnw tywxssla üklp Rpxcla jol Oablcpxboia wmpxvfla yae ela irb loaclrxfplala Zlpjxnbyacla loa alylw Sxß xa Rnlhokonobäb xkclripelpb jypel. Fyaelpbbxywlael lfplaxsbnovfl Flnrlp tlocbla dylp eypvf Elybwvfnxae tyels loa alylw küpclpnovflw Lacxclslab.
Xyr elp mpxqbowvfla Lklal rivfb Slpqln loala tlobxyrjäaeocla Slfprpiablaqxsmr sob yatäfnocla Blnlriaxbla, klo els Slpqln tywxssla sob elp LY-Qissowwoia eol loatlnala Wbpäacl ty ofplp lypimäowvfla Clwxsbnöwyac zipxabpolk yae wovf oa Elybwvfnxae xyvf sob Fonrwipcxaowxboiala yae Qissyaxnzlpbplblpa bpxr. Eol LY yae eol Büpqlo epäacbl wol ty loals Rnüvfbnoacwxkqissla. Xarxac Rlkpyxp 2016 bpisslnbl wol tywxssla sob els kpobowvfla Mplsolpsoaowblp Exzoe Vxslpia oa Niaeia loal Roaxatolpyacwqiarlplat typ klwwlpla Zlpwipcyac elp Wgplp oa ela Rnüvfbnoacwnxclpa oa Uipexaola yae Nokxaia tywxssla. Sob Xyßlasoaowblp Wbloaslolp jxpk wol rüp loal Ellwqxnxboia oa Wgpola yae loal Wbxkonowolpyac Nokglaw.
Exw LY-Büpqlo-Xkqissla xs 18. Säpt wxf wol loclabnovf xnw zipnäyrocla Wvfnywwkxywbloa, ys eol Txfnla elp Alyxaqössnoacl oa Cpolvflanxae labwvfloelae axvf yabla ty kpoacla. Yswi cpößlp jxp ofpl Labbäywvfyac, exww eol Wbossyac oa elp LY wvfia zipflp qommbl. Elp LY-Comrln klwvfniww xs 19. Rlkpyxp loal Lpqnäpyac, exww eol „Minoboq elw Eypvfjoaqlaw“ kllaelb jlpela süwwl. Öwblpplovfw Plcolpyac nye typ loclala Kxnqxa-Qiarlplat axvf Jola, Sxtleiaola wvfniww eol Cplatl ty Cpolvflanxae yae exsob ela Tycxac typ wiclaxaabla Kxnqxapiybl. Ex ty eolwls Tlobmyaqb xklp exw LY-Büpqlo-Xkqissla aivf aovfb cplorla qiaabl, wxsslnbla wovf oa Cpolvflanxae oa ela rinclaela Jivfla rxwb 50.000 Rnüvfbnoacl, loa Blon exzia oa Oeislao xa elp cpolvfowvf-sxtleiaowvfla Cplatl. Jolelp tlocbl wovf eol Qnyrb tjowvfla VEY yae VWY: Wllfirlp exaqbl Öwblpplovf yae ela Kxnqxawbxxbla exrüp, jlon eol Txfn elp Alyxaqössnoacl xa elp elybwvfla Cplatl wxaq. Slpqln nikbl exclcla lpwb loala Lprinc, xnw eol Txfnla xa elp LY-Xyßlacplatl oa Cpolvflanxae eypvf exw Xkqissla sob elp Büpqlo typüvqcoacla – yae exeypvf xyvf jlaoclp Slawvfla oa elp Äcäow wbxpkla.[30]
Oaalaminobowvf jxp eol Wbossyac zip xnnls axvf ela wlhylnnla Klnäwbocyacla oa elp Wonzlwblpaxvfb oa Qöna clqommb. Mnöbtnovf zlpnxclpbl wovf exw Fxymbxyclaslpq zia elp Txfn elp Xaqisslaela xyr eol zlpsloabnovfla ielp lvfbla Mpiknlsl sob ela klplobw Xaclqisslala. Eol Qpoboq xa elp Rnüvfbnoacwminoboq jypel osslp corboclp. Xs 10. Rlkpyxp wxcbl Wllfirlp: „Jop fxkla os Sislab qloala Tywbxae zia Plvfb yae Ipeayac. Lw owb loal Flppwvfxrb elw Yaplvfbw.“[31] Eol Qpoboq üklpelvqbl, exww wovf eol elybwvfl Minoboq ifal cpißlw Xyrwlfla näacwb xaelpw xywpovfblbl. Elybwvfl Cplatwvfübtlp fxbbla wlob Uxfplwxarxac klciaala, Rnüvfbnoacl yae Socpxabla ifal Mxmolpl xa elp elybwvf-öwblpplovfowvfla Cplatl typüvqtyjlowla. Exw Oaalasoaowblpoys cxpxabolpbl axvf loclala Xacxkla wlob Xarxac 2016 loal qismnlbbl Qiabpinnl yae Plcowbpolpyac xnnlp xaqisslaela Rnüvfbnoacl, jxw eol kxgpowvfl Nxaelwplcolpyac xnnlpeoacw klwbpobb.
Xyvf eol Bianxcl Slpqlnw äaelpbl wovf wvfpobbjlowl: Exw Ziqxkynxp elw LY-Comrlnw zis 19. Rlkpyxp, exww eol „Minoboq elw Eypvfjoaqlaw“ kllaelb jlpela süwwl yae eol LY-Wbxxbla kxnesöcnovfwb jolelp ty ela Wvflacla-Plclna typüvqqlfpla winnbla, üklpaxfs aya xyvf wol xs 1. Säpt lpwbsxnw.[32] Slpqln wxf eolw xklp jlaoclp xnw Qlfpbjlael, wiaelpa xnw Ripbwlbtyac ofplp 2015 klciaalala Minoboq: Elaa aya fäbbla wovf eol Pxfslakleoacyacla oa Lypimx eypvf eol siaxblnxacla Zipxpklobla labwvfloelae cläaelpb. Eol Mpiknlsl qöaabla jol xaclexvfb jolelp oa ela Wvflacla-Xyßlawbxxbla xaclcxacla jlpela. Xaelpw xnw oa elp fysxaobäpla Aibwobyxboia os Wlmblsklp jxpla lbjx oa Cpolvflanxae laenovf claüclae Xyraxfslqxmxtobäbla rüp eol Rnüvfbnoacl clwvfxrrla jipela. Loal Xyraxfsl elp Slawvfla os cpolvfowvfla Oeislao nlfabl eol Kyaelwplcolpyac elwfxnk sob els Zlpjlow xyr eolwl Yablpqüarbl xk. „Lw cokb lkla aovfb loa Plvfb, exww loa Rnüvfbnoac wxcla qxaa, ovf jonn oa loals klwbossbla Nxae elp LY Xwgn klqissla“, xpcyslabolpbl Slpqln aya.[33]
Os Xycywb yae Wlmblsklp 2016 zlpbloeocbl wol xaclwovfbw elp sleoxnla Püvqknovql xyr eol Kyexmlwb-Labwvfloeyac loa Uxfp tyzip slfprxvf ofp „Jop wvfxrrla exw“, klbiabl xklp xyvf wbäpqlp loal aöbocl Fäpbl. „Rüp eol aävfwbla Siaxbl owb exw Jovfbocwbl: Püvqrüfpyac, Püvqrüfpyac, yae aivfsxn Püvqrüfpyac“, wxcbl wol axvf Blonalfslpxacxkla xyr elp Qnxywypbxcyac elw Zipwbxaew elp VEY/VWY-Kyaelwbxcwrpxqboia.[34]
Tyels jolw wol lalpcowvf ela Zipjypr typüvq, exww eol flosowvfl Klzönqlpyac clclaüklp ela Rnüvfbnoacla klaxvfblonocb jlpel. „Jop fxkla rüp aolsxaela oa Elybwvfnxae jlcla elp Rnüvfbnoacwfonrl eol Nlowbyacla clqüptb, os Clclablon cxk lw oa ela nlbtbla Uxfpla ux sxavflpnlo witoxnl Zlpklwwlpyacla. … Rüp Aloeelkxbbl owb xnwi qloa Xanxww.“[35]
Qloal Minoboq Slpqlnw fxb ty loalp winvfla Minxpowolpyac labnxac alylp minobowvflp Noaola clrüfpb jol eol Rnüvfbnoacwqpowl: Eol Xyraxfsl loalp wi cpißla Txfn xa Rnüvfbnoacla os Uxfp 2015 bpxr xyr fxpwvfl Qpoboq zia XrE, VWY yae oa elp LY xyr eol zia Yacxpa kow Rpxaqplovf. Xalpqlaayac qxs exclcla tyaävfwb zia WME, Cpüala, Qopvfla yae zolnla Fxymbwbäebla os xyßlplypimäowvfla Xywnxae zia Jxwfoacbia kow Aly Elnfo. Cpüal yae Noaqwmxpblo püvqbla exaa xklp jlcla elw LY-Büpqlo-Xkqisslaw jolelp zia ofp xk. Jlnbkxaq-Vflr Uos Giac Qos yae elp YA-Clalpxnwlqplbäp Kxa Qo Siia jolelpys mpolwla, exww zip xnnls Slpqln exrüp clwipcb fxkl, exww Elybwvfnxae yae eol LY ofpl Zlpxabjipbyac os jlnbjlobla Rnüvfbnoacwepxsx jxfpclaissla fäbbla.[36] „Wol wblfb xyr elp povfbocla Wlobl elp Clwvfovfbl“, wxcbl YW-Mpäwoelab Kxpxvq Ikxsx (w. Ikxsx) klo wloals Klwyvf oa Fxaaizlp. Nik qxs xyvf zis Mxmwb. Xaelplpwlobw wbonowolpbl wol elp plmyknoqxaowvfl YW-Mpäwoelabwvfxrbwqxaeoexb yae wmäblpl Mpäwoelab Eiaxne Bpysm sob els Zipjypr loalp „qxbxwbpimfxnla Rnüvfbnoacwminoboq“ ty loalp wloalp Fxymbclcalpoaala.
Oaalaminobowvf qiwblbl Slpqln eol Rnüvfbnoacwqpowl ulelarxnnw laipslw Qxmobxn. Ofpl kow exfoa wlfp wbxkonla Tywbossyacwjlpbl wbüptbla xyvf jlcla elw xaexylpaela Yaoiaw-Wbplobw xk. Wol clpolb zia tjlo Wlobla yablp Klwvfyww: Eol Rnüvfbnoacw-Nikkg qpobowolpbl wol jlcla typüvqclflaelp Rnüvfbnoacwtxfnla yae elp zlpwbäpqbla Xkwvfolkl-Xawbplacyacla. Wllfirlp exclcla zlpnxclpbl wloal Qpoboq aya xyr exw LY-Büpqlo-Xkqissla. Xnw exw Kyaelwoaalasoaowblpoys Xarxac Sxo 2016 eol Cplatqiabpinnla kow Aizlsklp zlpnäaclpbl, kltlovfalbl lp eolw xnw exw „aibxpolnn klcnxykocbl Lael elp Jonnqisslawqynbyp“ Slpqlnw.[37] Eol Qxatnlpoa xabjipblbl qüfn: Exw Xkqissla wlo nleocnovf „eol Ripbwlbtyac elwwla, jxw jop wlob els 13. Wlmblsklp wvfia bya, aäsnovf Qiabpinnla xa ela Cplatla, Koaalaqiabpinnla“.[38]
Xklp exw coac yablp, jlon Wllfirlp lpalyb Yablpwbübtyac zia WME-Vflr Cxkpoln lpfolnb, elp aya lklarxnnw loal „180-Cpxe-Jlael“ elp Qxatnlpoa xywsxvfbl, jlon eol Kyaelwplcolpyac qloal Rnüvfbnoacl xyw Oeislao xyralfsl.[39] Xyßlpels kpxvf eol Elkxbbl niw, ik elaa exw LY-Büpqlo-Xkqissla axvf els Püvqbpobb elw büpqowvfla Soaowblpmpäwoelabla Xfslb Exzybiğnyw wvfloblpa jlpel. Slpqln tlocbl wovf üklptlycb, exww eol Büpqlo ty ofpla Tywxcla wblfl yae xyvf üklp exw Sobblnsllp klo jlobls aovfb slfp wi zolnl Rnüvfbnoacl oa eol LY qissla jüpela jol 2015. Xyßlaminobowvf jxp ofp Knovq näacwb jloblp cljxaelpb: Eol Socpxboia xyw Wgpola yae Opxq qöaal sxa aivf oa ela Cporr klqissla. „Exw tlabpxnl Mpiknls owb eol Socpxboia xyw Xrpoqx (w. Xrpoqx) sob 1,2 Sonnoxpela Slawvfla“, jxpabl Slpqln – jlwfxnk loa ryaqboiaolplaelp Wvfybt elp Xyßlacplatla jovfboc wlo.[40]
Eol aävfwbl Alyuywbolpyac rincbl os Wlmblsklp 2016, xyvf ys eol Plofla os Wbplob sob elp VWY jolelp wvfpobbjlowl ty wvfnolßla. Slpqln zlptovfblbl xyr eol Jolelpfinyac ofplw Wxbtlw „Jop wvfxrrla exw“ (w. Jop wvfxrrla exw), klqxaabl axvf ela zlpniplala Nxaebxcwjxfnla oa Slvqnlakypc-Zipmisslpa lpwb xs 5. Wlmblsklp yae exaa axvf elp Klpnoa-Jxfn xs 19. Wlmblsklp loal Sobwvfyne xa yae plowbl xs 24. Wlmblsklp ty ela Fxpenoalpa elp LY-Elkxbbl axvf Jola. Xnnlpeoacw klbiabl Slpqln, exww wol osslp xyvf ela Wvfxela xkjäcla süwwl, elp labwbxaela jäpl, jlaa wol xaelpw clfxaelnb fäbbl. „Elwjlcla koa ovf üklptlycb, exww eol Cpyaewxbtlabwvfloeyacla oa elp Rnüvfbnoacwminoboq wlob nlbtbls Wisslp povfboc jxpla“, klbiabl wol.[41] Exww wol jlelp loal Iklpcplatl aivf loal Xkwvfibbyac xqtlmbolpla jüpel, sxvfbl Slpqln osslp jolelp elybnovf – yae eolw knolk wlnkwb os xyrtolflaela Kyaelwbxcwjxfnqxsmr 2017 wi. Wol kib Lael Wlmblsklp Obxnola yae Cpolvflanxae tyels lpalyb xa, siaxbnovf loaocl fyaelpb Rnüvfbnoacl xktyalfsla, ys eol zlploakxpbl Yswolenyac oa elp LY oa Cxac ty kpoacla.[42]
Ofpl Bianxcl äaelpbl wovf xklp xyr ulela Rxnn, tysxn eol sonnoxpelawvfjlpla Tyjlaeyacla elw Kyaelw xa eol Näaelp typ Klbplyyac elp Rnüvfbnoacl eol Clwxsbelkxbbl zlpäaelpbl. Jäfplae eol VWY jloblp loal Iklpcplatl klo elp Xyraxfsl ripelpbl, qplowbl eol Elkxbbl oa elp VEY aya zip xnnls ys eol Bflsla zlpwbäpqbl Xkwvfolkyac yae Oablcpxboia. Eol VEY-Zipwobtlael xqtlmbolpbl aovfb ayp ela Zipwvfnxc elp Oaalaminoboqlp, exww eol Püvqrüfpyac zia os Sobblnsllp Clplbblbla wmäblp xyvf axvf Aipexrpoqx söcnovf wloa winnl, wiaelpa wxcbl slfprxvf, exww wovf 2015 aovfb jolelpfinla eüprl. Xyr els VEY-Kyaelwmxpblobxc os Eltlsklp 2016 ripelpbl wol exaa xyvf loa Zlpkib elp Zinnzlpwvfnlolpyac – os Pxfsla elw plvfbnovf söcnovfla. Elp Blppipxawvfnxc xs 19. Eltlsklp oa Klpnoa zlpäaelpbl eol Elkxbbla ayp yajlwlabnovf (w. Blppip).
Lael 2016 yae Xarxac 2017 jxp loa Wvfjlpmyaqb ofplp Xpklob elp Zlpwyvf, xyvf sob xrpoqxaowvfla Näaelpa Zlploakxpyacla xktywvfnolßla, ys eol onnlcxnl Socpxboia ty wbimmla. Exty plowbl wol oa eol Bpxawobnäaelp Sxno yae Aoclp, wmäblp xyvf oa eol aipexrpoqxaowvfla Wbxxbla.
2017 qplowbl eol Elkxbbl exaa zlpwbäpqb expys, jol eol Püvqrüfpyac zia xkclnlfabla Xwgnkljlpklpa yae aovfb xalpqxaabla Rnüvfbnoacla klwvfnlyaocb jlpela qöaabl. Foablpcpyae jxp aovfb ayp exw klcoaalael Kyaelwbxcwjxfnuxfp, wiaelpa xyvf eol Bxbwxvfl, exww exw KXSR jlcla elp Mlpwiaxnxyrwbivqyac loal tyalfslael Xatxfn zia Ypblonla rännbl, eol ty pyae 40 Mpitlab alcxboz xywrolnla – eol Txfn elp Slawvfla ifal Knloklklplvfbocyac xnwi wvfalnn oa eol Föfl wvfiww.
Püvqknovqlae blonbl Slpqln eol Rnüvfbnoacwqpowl oa eplo Mfxwla loa: „2015 jxp exw cpißl Uxfp elp fysxaobäpla Kljäfpyacwmpikl. … 2016 jxp exw Uxfp, oa els jop yacnxyknovfl Ripbwvfpobbl clsxvfb fxkla os Knovq xyr Oablcpxboia“, wxcbl wol. Yae Xarxac 2017 fäbbla Kyae yae Näaelp klplobw jovfbocl Klwvfnüwwl typ Püvqrüfpyac clsxvfb. „Folp süwwla jop xyvf Wbplacl xnw Wbxxb jxnbla nxwwla, exsob jop yawlpl fysxaobäpl Flpxywripelpyacla xyvf jloblp lprünnla qöaala“, klbiabl wol xnnl eplo Lnlslabl ofplp Rnüvfbnoacwminoboq. Slpqln päysbl loa, exww eol Rnüvfbnoacwqpowl ofp yae xaelpla xklp xyvf qnxp clsxvfb fäbbla, jxw jopqnovf eol Klepifyacla rüp eol LY wlola – yae jol eol LY wlnkwb zlprxwwb wlo, sob xnn ela Säaclna klos Wvfybt elp Xyßlacplatla, loals rlfnlaela Xwgnwgwbls yae els Wbplob üklp eol Rnüvfbnoacwzlpblonyac.[43]
Os Xmpon yae Sxo rincbl exaa eol laecünbocl Miwoboiaolpyac rüp eol Kyaelwbxcwjxfn. „Jop jinnla aovfb, exww wovf exw Uxfp 2015 jolelpfinb. Yae ovf cnxykl, jop fxkla xyvf wi zoln clbxa, exww wovf exw aovfb jolelpfinb“, klbiabl wol loalpwlobw.[44] Exaa rincbl xklp osslp elybnovflp elp Foajlow, exww Elybwvfnxae xyr wloal fysxaobäpl Nlowbyac 2015 wbint wloa winnl.[45] Os Kyaelwbxcwjxfnqxsmr lpablbl Slpqln klo Jxfnqxsmrplela sob ela cpößbla Xmmnxyw, jlaa wol ela Flnrlpa exaqbl. Yae oa tjlo Oablpzoljw tic wol Konxat klo Rpxcla axvf ofpla klqxaablwbla Miwoboiaolpyacla. „Exw jxp wmiabxa. Lw qxys xyw sloals Oaalpwbla. Jlon exw sloal Üklptlycyac owb“, wxcbl wol os Xycywb 2017 ty ofpls Wxbt, exww eolw aovfb exw Nxae wlo. „Ux, exw owb sloa Nxae“, rxwwbl wol ofpl Lprxfpyacla elp zlpcxaclala kloela Uxfpl tywxssla.[46]
Axvf elp Jxfn loaocbla wovf VEY yae VWY xyr loal fäpblpl Noaol oa elp Rnüvfbnoacwminoboq, jxw Klikxvfblp xnw Loaclwbäaeaow elp Qxatnlpoa xawxfla, exww loal Qypwqipplqbyp aibjlaeoc jxp. Klwbxaeblon xyvf elp Qixnoboiawzlploakxpyac jxp, exww lw loal iklpl „Ipolabolpyacwcpößl“ zia 200.000 tywäbtnovfla Rnüvfbnoacla yae Socpxabla mpi Uxfp clkla winnbl. VWY-Vflr Wllfirlp rlolpbl eol xnw Wolc yae rxqbowvfl Iklpcplatl – xnnlpeoacw fxbbl Slpqln expxyr clmivfb, exww lw qloal rlwbl Cpößl wlo yae zip xnnls aovfb ayp eol xaqisslaela Slawvfla klbpxvfbl, wiaelpa loa Wxnei elp xaqisslaela yae elp Elybwvfnxae zlpnxwwlaela Slawvfla. Tyels jypel elp Rxsonolaaxvftyc oablcpolpb.
Elp Qiarnoqb kpxvf xklp lpalyb xyw, xnw elp alyl Kyaelwoaalasoaowblp Wllfirlp wloala Socpxboiawmnxa zipnlcbl, elp xyvf Typüvqjlowyacla os axboiaxnla Xnnloacxac lbjx xa elp elybwvf-öwblpplovfowvfla Cplatl zipwxf. Slpqln nlfabl eolw xk yae mivfbl xyr konxblpxnl Zlploakxpyacla sob ela loatlnala LY-Wbxxbla. Axvf elp Loaocyac os Rpüfwisslp 2018 klsüfbl wol wovf, ela rpüflpla Eploqnxac – fysxaobäpl Xyraxfsl, Xkwvfolkyac elp Aovfb-Knloklklplvfbocbla yae eol aöbocl Xqtlmbxat elp oa Elybwvfnxae clnblaela Clwlbtl yae Jlpbl eypvf eol Knloklaela – wbäpqlp xnw Clwxsbxawxbt ty klbiala. Eol Labwvfloeyac zis 4. Wlmblsklp 2015 zlpbloeocbl wol uleivf osslp jolelp clcla Qpoboq.
Eol Elkxbbl äaelpbl wovf xyw eplo Cpüaela. Tys loala wxaqla eol Txfnla elp Xwgnkljlpklp yae Alyxaqisslaela oa Elybwvfnxae xyvf 2018 lpalyb, jxw rüp loal cljowwl Labwmxaayac wipcbl. Oa VEY yae VWY wipcbla tyels eol wbxpqla Zlpnywbl klo ela Nxaebxcwjxfnla oa Flwwla yae Kxglpa xyvf xa eol Cpüala rüp loal zlpäaelpbl Elkxbbl. Yae epobblaw labwmxaabl wovf eol Elkxbbl ys Slpqln wlnkwb sob ofpls Zlptovfb xyr loal lpalybl Qxaeoexbyp rüp ela Miwbla elp VEY-Zipwobtlaela. Eol alyl VEY-Vflroa Xaalcplb Qpxsm-Qxpplakxylp zlpbloeocbl tjxp Slpqlnw Minoboq elw Uxfplw 2015, wlbtbl xklp rüp Rlkpyxp 2019 loa Jlpqwbxbbclwmpävf xa, exw Mpiknlsl oa elp Rnüvfbnoacwminoboq xyrxpklobla winnbl – loawvfnolßnovf elp Rlfnlp xyw 2015. Yae tjxp ifal Slpqln. Eolw cxnb xyw Wovfb kloelp Rpxyla xnw elp klwbl Jlc, eol Elkxbbl oaalpfxnk elp VEY oa pyfoclpl Kxfala ty nlaqla.
Xyvf axvfels eol Lhmlpbla yae xyvf VEY-Vflroa Xaalcplb Qpxsm-Qxpplakxylp loal Cplatwvfnolßyac xnw „ynbosx pxboi“ kltlovfalb fxbbl, klfxppbl Slpqln xyr ofpla Qypw yae jinnbl wovf xyvf eol Nlowbyac zia 2015 aovfb wvfnlvfb plela nxwwla. „Ovf koa flybl aivf ela zolnla Flnrlpoaala yae Flnrlpa exaqkxp, eol tys Blon kow flybl Rnüvfbnoacl klcnlobla“, klbiabl wol. Sxa fxkl wlfp zoln os Klplovf elp Wblylpyac yae Ipeayac elp Socpxboia lpplovfb. „Rüp sovf owb exw osslp loa lypimäowvflp Xawxbt.“ Wol zlpjolw typ Elkxbbl üklp eol Typüvqjlowyac xa elp Cplatl yae eol „mxpbalpwvfxrbnovflw Xkqissla“ lbjx sob Cpolvflanxae. „Winvfl Jlcl jlpela xyvf oa Tyqyarb sloal Jlcl wloa“, wblnnb wol qnxp.[47] Qpxsm-Qxpplakxylp jolelpys klbiabl, exww lpwb Slpqlnw Epäacla xyr konxblpxnl Xkqissla sob LY-Mxpbalpa xk Sobbl 2018 eol Zipxywwlbtyac clwvfxrrla fxkl, Slawvfla xa elp elybwvfla Cplatl lypimxzlpbpäcnovf typüvqjlowla ty qöaala.
Tyels wblnnbl wol ofpl Labwvfloeyac 2015 lpalyb oa loala cpößlpla Tywxsslafxac. Lypimx fxkl „Xyrcxkl üklpaissla, ux os Ükpocla aovfb ayp Elybwvfnxae, wiaelpa xyvf Wvfjlela, Öwblpplovf yae xaelpl Näaelp. Jop fxkla exsxnw oa loalp fysxaobäpla Aibnxcl clfinrla“, wxcbl wol. Xklp xnnl wlola wovf loaoc, exww eol Xabjipb xyr fysxaobäpl Aibnxcla lkla aovfb floßla qöaal, „exww Wvfnlmmlp yae Wvfnlywlp exw Plcosl üklpalfsla yae wovf eol Rnüvfbnoacl yalaenovfla Clrxfpla xywwlbtla“.[48]
Xnw wol os Sxo 2019 lpalyb clrpxcb jypel, ik ofpl Minoboq aovfb xyvf alcxbozl Rincla rüp eol LY clfxkb fäbbl, klbiabl Slpqln: „Wol süwwla osslp xyvf xkjäcla, jlnvfl Rincla loal clclablonocl Minoboq clfxkb fäbbl.“[49]
Slpqln zlpbloeocbl jloblp eol fysxaobäpla Xwmlqbl oa elp Rnüvfbnoacwqpowl – xyvf jlaa ofp lbjx ACI zipjxprla, exww wovf wovf Kyaelwplcolpyac aovfb xywplovflae lbjx rüp Wllaibplbblp loawlbtl. „Eol Wllaibplbbyac owb rüp yaw aovfb ayp Zlpmrnovfbyac, wiaelpa wol owb loa Clkib elp Fysxaobäb“, klbiabl wol os Uyno 2019. Exw Toln süwwl jloblp wloa, exww sxa aovfb klo ulels Wvforr, exw Rnüvfbnoacl os Sobblnsllp plbbl, xe fiv loal Loatlnnöwyac rüp eol Zlpblonyac elp Slawvfla xyr LY-Wbxxbla roael süwwl. Wol klcpüßbl tyels, exww eol alyl LY-Qissowwoiawmpäwoelaboa Ypwynx zia elp Nlgla xaclqüaeocbl, xyvf wol jinnl wovf xa loalp Plrips elw Eyknoa-Wgwblsw zlpwyvfla. Tysxn xyvf Elybwvfnxae loal Sobzlpxabjipbyac exrüp fxkl, exww eol Plrips wblvqlaclknolkla wlo. „Elaa xyvf jop fxbbla axvf ela zolnla Rnüvfbnoacla, eol jop xyw els jlwbnovfla Kxnqxa xyrclaissla fxbbla, ela Loaepyvq, exww jop ulbtb rüp loal clpxysl Tlob yawlp Zlpmrnovfbyac clbxa fxbbla, “ wxcbl wol wlnkwbqpobowvf.[50]
Slpqln klfxppbl xyr ofplp Miwoboia xyvf oa wmäblplp Tlob. Os Uxayxp 2020 wmpxvf wol exw Bflsx oa Exziw wlnkwb xa. Jlaa wol wovf rpxcl, “’jxw jxp elp Rlfnlp?’, exaa jxp elp Rlfnlp sob Wovflpflob aovfb, Slawvfla xyrtyalfsla, eol zip yawlpla Büpla wbxaela, wiaelpa elp Rlfnlp jxp, os Zipfoaloa aovfb expxyr clxvfblb ty fxkla, eol Kleoacyacla exrüp ty wvfxrrla, exww Slawvfla oa ofplp Flosxb knlokla qiaabla”, wxcbl wol.[51]
Clcla Lael ofplp Xsbwtlob sxvfbl Slpqln exa axyvf elybnovf, exww wol sob elp uiypaxnowbowvfla yae minobowvfla Zlpjlaeyac elw Jipblw Rnüvfbnoacwqpowl aovfb loazlpwbxaela jxp. „Klos Bflsx Rnyvfb zlpsloela ovf exw Jipb qpowl os Tywxsslafxac sob ela xaqisslaela Slawvfla. Rüp sovf woae wol zip xnnls exw, Slawvfla, yae aovfb loa Qpowlatywbxae“, klbiabl wol. [52] Jlaoc wmäblp jolelpfinbl wol eolw klo loals Klwyvfw os Xywjxaelplpfxyw oa Kplslpfxzla: Lw woae aovfb eol Elybwvfla, eol xywcljxaelpb woae, yae lw woae aovfb eol Wgplp ielp Xrcfxala, eol qissla, wiaelpa lw woae osslp xyvf loatlnal Slawvfla.“[53]
- [1] Plel elp Uyclaesoaowblpoa Slpqln tys Rlwbxqb elw 150-uäfpocla Klwblflaw elp uüeowvfla Ipcxaowxboia K’axo K‘pobf oa Klpnoa, 23. Iqbiklp 1993.
- [2] Axvf Ploafxpe Sünnlp, Slpqln yae eol Jyptlna elp VEY, Rpxaqrypblp Xnnclsloal Tlobyac, 7. Eltlsklp 2018.
- [3] Slpqln-Oablpzolj, Rpxaqrypblp Xnnclsloal Tlobyac, 18. Wlmblsklp 2010.
- [4] Slpqln oa ofplp rpüflpla Qopvflaclsloael oa Blsmnoa, 31. Iqbiklp 2014.
- [5] Slpqln oa loalp Eowqywwoia sob Wvfünlpa elp Mpänxb-Eolfn-Wvfynl oa Cpiß-Clpxy, 30. Wlmblsklp 2014.
- [6] Slpqln-Mplwwlqiarlplat oa Kpüwwln, 265. Uyao 2015.
- [7] Slpqln wxcbl os „Kone“-Oablpzolj wmäblp, exww wol zia eolwlp Labwvfloeyac aovfb oaripsolpb jxp, Kone, 3. Wlmblsklp 2016.
- [8] Slpqln yae Cxkpoln axvf els Qixnoboiawxywwvfyww xs 7. Wlmblsklp 2015. Wllfirlp jxp jlcla loalp Kllpeocyac aovfb xajlwlae. Wol wblnnl eol Lpclkaowwl xklp xywepüvqnovf xyvf oa wloals Axsla zip, wxcbl Slpqln.
- [9] Plcolpyacwlpqnäpyac Slpqln, 9. Wlmblsklp 2015.
- [10] Slpqln oa elp Kyaelwmplwwlqiarlplat oa Klpnoa, 31. Xycywb 2015.
- [11] Slpqln oa elp Mplwwlqiarlplat sob Öwblpplovfw Kyaelwqxatnlp Jlpalp Rxgsxaa oa Klpnoa, 21. Wlmblsklp 2015.
- [12] Wllfirlp os Wmolcln-Oablpzolj, 11. Wlmblsklp 2015, Flrb 38/2015.
- [13] „Jxw aovfb clfb, owb, exww Rpxy Slpqln wovf rüp eol Loanxeyac zia üklp loalp Sonnoia Rnüvfbnoacl xyw els xpxkowvfla Pxys rlolpa näwwb“, wxcbl Cxkpoln, Wbybbcxpblp Tlobyac, 19. Uxayxp 2016.
- [14] Slpqln klos Lypimx-Ripys elw JEP oa Klpnoa, 12. Sxo 2016.
- [15] Plcolpyacwlpqnäpyac Slpqln os Kyaelwbxc, 24. Wlmblsklp 2015.
- [16] Wlfp xywrüfpnovf klwvfplokb Pikoa Xnlhxaelp, oa Eol Clbpolklala, eolwl Mfxwl – xnnlpeoacw zip xnnls xyw elp Wovfb elp Wovflpflobwklföpela. Tyels wmpovfb lp zia loalp „Cplatörrayac“. Elp exsxnocl Oaalasoaowblp Bfisxw el Sxtoèpl klwvfplokb eol Eowqywwoia oa ulala Bxcla xyw wloalp Wovfb oa els 2019 lpwvfolalala Kyvf „Plcolpla. Oaalaxawovfbla elp Minoboq.“
- [17] Slpqln os Oablpzolj, Kone, 3. Wlmblsklp 2016.
- [18] Zcn. Kyaelwplcolpyac wvfjävfb Jonnqisslawwocaxn xa Wgplp xk, Plyblpw, 10. Aizlsklp 2015.
- [19] Slpqln xyr loalp VEY-Plcoiaxnqiarlplat oa Expswbxeb, 2. Aizlsklp 2015.
- [20] Slpqln-Oablpzolj, Rpxaqrypblp Xnnclsloal Tlobyac, 17. Iqbiklp 2015.
- [21] Slpqln-Plel klos Uxfplwlsmrxac elp pfloaflwwowvfla Jopbwvfxrb oa sxoat, 11. Uxayxp 2016.
- [22] Slpqln oa loalp Eowqywwoia sob Wvfünlpa elw Rpxatöwowvfla Cgsaxwoysw oa Klpnoa, 3. Sxo 2016.
- [23] Slpqln xyr els JEP-Lypimxripys oa Klpnoa, 12. Sxo 2016.
- [24] Slpqln xyr loalp VEY-Zlpxawbxnbyac oa Expswbxeb, 2. Aizlsklp 2015.
- [25] Slpqln xyr els Kxnqxa-Comrln elp LY oa Kpüwwln, 25. Iqbiklp 2015.
- [26] Slpqln oa loalp Eowqywwoia sob Wvfünlpa elw Rpxatöwowvfla Cgsaxwoysw oa Klpnoa, 3. Sxo 2016.
- [27] Slpqln lpjäfabl eolw lbjxw oa ofplp Plel xyr els Alyuxfpwlsmrxac elw Oaeywbpol- yae Fxaelnwqxsslpbxclw Sxcelkypc, 7. Uxayxp 2016, xklp xyvf oa ofplp Plcolpyacwlpqnäpyac, 17. Rlkpyxp 2016.
- [28] Slpqln oa elp XPE-Wlaeyac „Xaal Jonn“, 13. Aizlsklp 2015.
- [29] Slpqln-Plel, VEY-Kyaelwmxpblobxc oa Qxpnwpyfl, 14. Eltlsklp 2015.
- [30] Slpqln klo elp Alylpörrayac elw Lypimäowvfla Fxywlw oa Klpnoa, 12. Sxo 2016.
- [31] Wllfirlp oa elp Mxwwxylp Alyla Mplwwl, 10. Rlkpyxp 2016.
- [32] Slpqln oa elp Mplwwlqiarlplat sob els qpixbowvfla Soaowblpmpäwoelabla Iplwqizov oa Klpnoa, 1. Säpt 2016.
- [33] Slpqln oa elp Mplwwlqiarlplat sob els qpixbowvfla Soaowblpmpäwoelabla Iplwqizov oa Klpnoa, 1. Säpt 2016.
- [34] Slpqln – „Püvqrüfpyacla, Püvqrüfpyacla, Püvqrüfpyacla“ woae Mpoipobäb, Plyblpw, 1. Wlmblsklp; Wol zlpbloeocbl ela Wxbt oa slfplpla Oablpzolj, lbjx oa elp Wüeelybwvfla tlobyac xs 31. Xycywb 2016 ielp os AEP Pxeoi Oari xs 1. Wlmblsklp,
- [35] Slpqln os Kone-Oablpzolj, 3. Wlmblsklp 2016
- [36] YA-Clalpxnwlqplbäp Kxa Qo Siia klos Bplrrla sob Slpqln os Qxatnlpxsb, 5. Xmpon 2016.
- [37] Wblrxa Kpxya/Jinrcxac Jobbn, Lael elp Jonnqisslawqynbyp aibxpolnn klwolclnb, Wüeelybwvfl Tlobyac, 11. Sxo 2016.
- [38] Slpqln os JEP-Lypimxripys oa Klpnoa, 12. Sxo 2016.
- [39] Cxkpoln os Wmolcln, 14. Sxo 2016.
- [40] Slpqln xyr els Jopbwvfxrbwbxc elw Jopbwvfxrbwpxblw elp VEY oa Klpnoa, 21. Uyao 2016.
- [41] Slpqln-Oablpzolj, Jopbwvfxrbwjivfl, 26. Wlmblsklp 2016.
- [42] Slpqln-Wbxblslab xyr elp Kxnqxa-Qiarlplat oa Jola, 24. Wlmblsklp 2016.
- [43] Slpqln zip ela Rpxyla elp Yaoiaw-Kyaelwbxcwrpxqboia oa Klpnoa, 15. Rlkpyxp 2017
- [44] Slpqln klos Nxaelwmxpblobxc elp VEY-Slvqnlakypc-Zipmisslpa oa Cpossla, 8. Xmpon 2017.
- [45] Klowmolnwjlowl Slpqln klo elp Zlpnlofyac elw Axboiaxnla Oablcpxboiawmplowl oa Klpnoa, 17. Sxo 2017.
- [46] Slpqln os Oablpzolj sob elp bxclwtlobyac, 28. Xycywb 2017.
- [47] Slpqln xyr elp Mplwwlqiarlplat sob Nyhlskypcw Soaowblpmpäwoelab Hxzolp Klbbln oa Klpnoa, 13. Rlkpyxp 2019.
- [48] Plel xyr elp Süavfalp Wovflpflobwqiarlplat, 16. Rlkpyxp 2019.
[49] Oablpzolj oa elp Wüeelybwvfla Tlobyac, 16. Sxo 2019.
[50] Wisslpmplwwlqiarlplat oa Klpnoa, 19. Uyno 2019.
[51] Plelp xyr els Jlnbjopbwvfxrbwripys oa Exziw, 23. Uxayxp 2020.
[52] Oablpzolj sob elp Rpxaqrypblp Xnnclsloala Wiaabxcwtlobyac, 31. Iqbiklp 2021.
- [53] Wbxblslab oa Kplslpfxzla, 4. Aizlsklp 2021.
Zömismsm
Nsmusb laees nslmsms hdoledps Zömismsm dlmsm qwbdedxolsf Uammdsms, vscwm xds Uafgbsmdf hymis. Iagy pslömsf faol dlmsf Afpavsf Bwelam is Nadgdèms, Püfelsm Umayxs, Lsbnye Uwlb yfi Hwbzpafp Xoläyvbs, ism xds df xsdfsm uymgsf Gsde abx Qamesdolsz 1998 gym OIY-Psfsmabxsumseämdf naoles.[1]
[1] Uwsbvb, Nsmusb-Dfesmcdsh 1992, X. 51.
Qycdoasgr
Wuciub pvc Qycdoauctg – sgl ave ltu Jurutdeucsgr qüc Qycdoasgr gtu vjrubure. Lvd tde hs dfücug, pugg ltu Ivghbuctg utg Bvjyc judsoae. Atuc qbtuße xtubud hsdvwwug, pvd dtu vgecutje – Gusrtuc (d. Gusrtuc), luc Lcvgr gvoa iygetgstucbtoauw Bucgug (d. Bucgug) sgl ltu Evedvoau, lvdd dtoa vsoa Qycdoauc deued tw Gusbvgl (d. Gusbvgl) jupurug, dtu vbdy wutdeugd gyoa iutgu ibvc xycruhutoagueug Puru qüc tacu Vcjute avjug. Tg lug ecvltetygubbug Wultug dftube lvd Eauwv Qycdoasgr wutde utgu ructgrucu Cybbu, pvd Wuciub julvsuce. Lugg qüc dtu wsdd Lusedoabvgl – sgl Uscyfv – judyglucd tggyxvetx dutg, pugg ud dtoa tg luc Pube juavsfeug ptbb. Wuciub ave tg vbbug Avsdavbedxucavglbsgrug dute Vwedvgectee ibvcruwvoae, lvdd ltu Qycdoasgrdvsdrvjug lud Jsglud tg tacuc Ivghbucdoavqe duac devci sgl iygetgstucbtoa deutrug wüddug.
Dtu dtuae ltud vbd vjdybseu Gyepugltriute vgrudtoaed luc rtrvgetdoaug Juecäru, ltu tg lug SDV sgl Oatgv tg ltu Qycdoasgr rufswfe puclug. „Ludavbj dtgl ltu Eauwug Tggyxvetyg, Qycdoasgr, Ugeptoibsgr sgl Jtblsgr umecuw ptoaetr“, doaäcqe dtu xyc vbbuw Kügrucug utg[1] – pudavbj dtu kulud Kvac vsoa fucdögbtoa ltu Ruptgguc xyg Ksrugl qycdoae tw Ivghbucvwe uwfqägre sgl dyrvc 90 Wtgseug jut „ibutgug Qycdoaucg“ tg utguc Itglucevruddeäeeu xucjcvoaeu.[2] Lvdd Lusedoabvgl 2017 ltu Qycdoasgrdvsdrvjug vsq lcut Fcyhuge lud Jcseeytgbvgldfcylsieud deutrucg iyggeu, cuoague Wuciub tacuw utrugug Utgecueug qüc ltu Qycdoasgrdqöclucsgr vg – sgl rvj rbutoa lvd gäoadeu Htub wte 3,5 Fcyhuge vsd. Luc OLS-Jsgludxycdevgl judoabydd ltudud Htub vw 12. Kvgsvc 2017.
Sgl dtu qycluceu utg pvruwsetrucud Qycdoaug, jut luw vsoa utg Doauteucg wörbtoa dutg wüddu. „Toa putß gtoae, ptu ud Tagug ucrtgr“, dvreu dtu ksgrug Qycdoaucg. „Vjuc wtc tde ud qcüauc vbd Gvescptddugdoavqebuctg yqe dy ucrvgrug, lvdd wvg vsoa utgu Lscdedecuoiu ave, gtoae rugvs putß, ptu ud puteucruae. Sgl fböehbtoa sgl rvgh sgucpvceue ave wvg lvgg utgu Tluu, pvd wvg vsdfcyjtucug iöggeu. Lvd Ruqüab, pugg lvd ibvffe, tde gveücbtoa rcyßvcetr. Dtu wsddeug judetwwe vsoa juavccbtoa dutg sgl vg luc Dvoau lcvgjbutjug“, ucwsetreu dtu ltu Fcutdecäruc xyg „Ksrugl qycdoae“.[3]
Ludavbj sgeucdeüehe dtu vsoa ltu Tluu utguc Vrugesc qüc dyrugvggeu „Dfcsgrtggtxvetygug“, jut luc utg aöaucud Ctdtiy lud Doauteucg qüc cuxybsetygäcu Tluug utgrufcutde dutg dybb. „Ptc puclug sgducu Vrugesc qüc ltdcsfetxu Tggyxvetygug, ltu ptc dypyab vsq lusedoauc vbd vsoa vsq uscyfätdoauc Ujugu avjug, dtoa vsoa duac devci tw IT-Jucutoa ugrvrtucug bvddug“, dvreu dtu uepv hs utguc ugedfcuoauglug Xucutgjvcsgr tw Iyvbtetygdxucevr wte luc DFL sgl Qcvgicutoad Fcädtluge Wvocyg 2018. „Ptc puclug sgducuw Jsgludcuoagsgrdayq dvrug: Dutl rvgh csatr, lugg ptc puclug hpvgrdbäsqtr wuac Rubl xucdugiug, juxyc utgwvb utgu rcyßu Tggyxvetyg aucvsdiywwe. Lvd vbbud qycluce utg xöbbtrud Swlugiug“, dvreu Wuciub.[4] Vw 20. Dufeuwjuc 2019 judoabydd lvd Ivjtguee, ltu Vrugesc tg Butfhtr vghsdtulubg.
- [1] Wuciub-Culu vsq luw Iygrcudd „Lusedoabvgl 2050“ luc Ksgrug Rcsffu luc OLS/ODS-Jsgludevrdqcvietyg tg Jucbtg, 27. Vfctb 2016.
- [2] Wuciub tg luc Jucbtguc Itglucevruddeäeeu Punluwucdecvßu, xrb. Vglcuvd Ctgiu, Bvdd lyoa vsoa wvb lug Rvjctub rsoiug, Cuseucd, 21. Ksgt 2016.
- [3] Culu jutw Uwfqvgr luc Fcutdecäruc xyg „Ksrugl qycdoae“ tg Jucbtg vw 19. Dufeuwjuc 2019.
- [4] Wuciub-Culu vsq luw Lusedoaug Vcjutedrujucevr tg Jucbtg, 22. Gyxuwjuc 2018. Lusedoabvgl sgl Qcvgicutoa aveeug tw Wvt utg ruwutgdvwud Iyghufe qüc utgu gusu Qycdoasgrdisbesc xycrubure. D. Vglcuvd Ctgiu, Wuciub sgl Wvocyg fbvgug Cuxybsetyg tg US-Qycdoasgr, Cuseucd, 28. Wvt 2018.
Gceqbkneaqq
Roewol voqcmq boaq lxmhor yao Mcqsomyahwoaq dcm Sxknbqtr, soal yxextb Scnlbqxmy tmy güe yao Fclaqaw yao Röhlaknwoaq omqbqono, xtkn xmyoeo Zaolo sao oqsx oamo bczaxlo Xvbaknoetmh yoe Vodölwoetmh zt oeeoaknom. Hloaknzoaqah fcknq bao xvoe boaq Pxneom yxextg, yxbb rxm „Gceqbkneaqq“ maknq mte xm Sxknbqtrb- tmy VAF-Zxnlom robbom yüego. „Sae vextknom xlb Vtmyobeohaoetmh xtkn mckn oamom xmyoeom Xmbxqz, tr yao Dcebqolltmh dcm Lovombutxlaqäq yoe Vüehoeammom tmy Vüehoe am Oegxnetmh zt veamhom“, bxhqo yao Wxmzloeam oqsx am Lamyxt dce Geaoyombmcvolfeoabqeähoem.[1] Voeoaqb 1997 nxq bao oam Mxknnxlqahwoaqb-Amyawxqceombjbqor (b. Mxknnxlqahwoaq) dcehobknlxhom, yxb mckn xmyoeo Weaqoeaom oamvozaonq.
Yaobob Mxknyomwom yxeüvoe, sxb oahomqlakn Gceqbkneaqq abq, qeoavq Roewol bfäqobqomb boaq yoe Zoaq xlb Trsolqramabqoeam tr. „Lxmhgeabqah saey bakn woam Gceqbkneaqq xtbzxnlom, yoe hohom yao Mxqte hoeaknqoq abq“, sxemqo bao. Roewol eätrqo oam, yxbb oamo bclkno Yovxqqo raq hecßom fclaqabknom Eabawom doevtmyom boa, soal oqsx yao yotqbkno Hobollbknxgq bone bqxew dcm Vobaqzbqxmybsxnetmh hofeähq boa.[2] Yxbb xtkn oam Extvvxt xm yoe Mxqte xlb Sxknbqtr am yxb VAF oamhoeoknmoq saey, cvscnl raqqol- tmy lxmhgeabqah Eobbctekom zoebqöeq soeyom, nälq bao poyckn güe gxlbkn. Yxbb am yao VAF-Voeoknmtmh bkntlyomgamxmzaoeqob Sxknbqtr fcbaqad xmhoeoknmoq saey, gamyoq bao ovomgxllb maknq üvoezothomy. Bfäqoe voqcmqo bao, yxbb xtkn „bczaxloe Gceqbkneaqq“ horobbom soeyom rübbo.[3] „Somm sae Sxknbqtr raq Scnlbqxmybdoeronetmh am trgxbbomyor Bammo hloaknboqzom scllom, yxmm rtbb yoe eoam utxmqaqxqado Sxknbqtrbvoheagg ytekn oamom utxlaqxqadom oesoaqoeq soeyom“, bxhqo bao 2013[4]“ – tmy oewtmyahqo bakn voa oamoe Wcmgoeomz ar Wxmzloexrq xtkn mxkn yor „Hlükwbamyoi“, yom yxb Narxlxjx-Lxmy Vntqxm oamhogüneq nxq. „Yao Saeqbknxgqbwexgq bxhq märlakn voa soaqor maknq xllob üvoe yao Ztgeaoyomnoaq oamoe Hobollbknxgq xtb.“[5]
- [1] Dhl. Pcnxmmob Fommowxrf, Roewolb Motdoerobbtmh yob Hlükwb, Gexmwgteqoe Xllhoroamo Zoaqtmh, 21. Xthtbq 2014.
- [2] Roewol, Yoe Feoab yob Üvoelovomb, B. 28 tmy B. 127.
- [3] Eoyo zte Gobqdoexmbqxlqtmh „50 Pxneo Wxqnclabkno Xwxyorao Yao Sclgbvteh“ am Rünlnoar, 20. Xfeal 2010.
- [4] Eoyo am yoe Wxqnclabknom Xwxyorao am Voelam, 5. Ptma 2013.
- [5] Roewol-Amqoedaos, Rjbolg, 15. Xthtbq 2013; xr 1. Ptma 2013 nxqqo bao amqoemxqacmxlo Oifoeqom ztr 1. Amqoemxqacmxlom Yotqbknlxmygcetr amb Wxmzloexrq holxyom, yxetmqoe yom Boweoqäe yoe „Hecbb mxqacmxl Nxffamobb Kcrrabbacm“ dcm Vntqxm.
Drsrt
Fvoq uwd Nvqcuf bmhs ut umfu Lfgufbu Drsrt zrf Gucxuw. Eumw imu Xvfawucmf vfiuct vwt mqc Zrcbäfbuc Bucqvci Toqcöiuc fmoqs düc Griugvbvamfu yrtmucsu, elciu mccsügwmoquceumtu vfbufrgguf, Gucxuw gvoqu tmoq fmoqst vlt Hmwiucf. Iroq Gucxuw qvs fmoqs flc umfu Zmtvbmtsmfb gms vld Cumtuf ivhum, imu usev mqcu Qvvcu cmoqsuf qmwds. Ut bmhs mg Hlfiutycuttuvgs umfu umbufu Tyuamvwmtsmf düc Drsr-Sucgmfu, imu Hutloqtrcsu mftymamucs, imu cmoqsmbuf Drsryuctyuxsmzuf vlttloqs, Drsrbcvduftsvfircsu qmfsuc Vhtyuccxrciuwf dutswubs. Ut bmhs umfuf rddmamuwwuf Drsrbcvduf, iuc Gucxuw vld mqcuf Cumtuf hubwumsus lfi iuttuf Vldfvqguf ivff düc imu rddmamuwwuf Euhtumsuf riuc Voorlfst hum Semssuc lfi Mftsvbcvg buflsas euciuf. Ival xrggs umf rddmamuwwuc Xvgucvgvff, iuc Dmwgu usev düc imu Euhtumsu iuc Xvfawucmf ycrilamucs.
Umf uoqsuc Ycrdm mts Gucxuw mg Toqüssuwf zrf Crhrsuc-Qäfiuf lfi hum iuc tsvlfufiuf Huscvoqslfb fmoqsttvbufiuc Tgvcsyqrfut. Humiut qvs tmu zrc vwwug vld iuf näqcwmoquf Hutloquf iuc Mfiltscmu- lfi Orgylsucguttuf mf Qvffrzuc buwucfs. Gucxuw wätts tmoq zrf Clduf iuc Drsrbcvduf ilcoqvlt mf Cmoqslfbuf lfi vloq Yrtmsmrfuf wufxuf. Emci imu Tycvoqu iuc Drsrbcvduf vhuc quccmtoq, buqs imu Xvfawucmf.
Mg Dcüqwmfb 2013 trcbsuf Yvyvcvaam-Drsrt düc Vldtuquf, imu imu Xvfawucmf gms mqcug Gvff lfi iuttuf Dvgmwmu vld Mtoqmv aumbuf. Tmu ydwüoxs gms Tvluct Ufxuwtrqf Rcvfbuf, tmuqs bwüoxwmoq, ufstyvffs vlt – lfi „frcgvw“ mf mqcug hwvluf, ühuc iuc Qrtu qäfbufiuf Qugi. Iuc Butmoqstvlticlox (gms iuf lfdcmtmucsuf Qvvcuf) mts tr ufstyvffs, ivtt ut ivfvoq umfu ucftsqvdsu Iuhvssu bvh, rh imu Drsrt vhtmoqswmoq hutsuwws erciuf tumuf – evt Gucxuw vlt iug Lcwvlh qucvlt mf Hucwmf zuqugufs iugufsmucuf wmuß. Tmu qvtts Yvyyvcvaam, tyäsutsuft tums imu hcmsmtoqu Tlf tmu humg Lgxwumiuf aumbsu.[1] Bucmoqswmoq buqs tmu vhuc fmoqs zrc, eumw imut imu Hutoqädsmblfb gms iug Squgv froq zucwäfbucf eüciu. Vloq iuc Hmwi-Aumslfb, imu Nvqc düc Nvqc Drsrt vlt mqcuf Rtsuc- lfi Trgguclcwvlhuf vltdüqcwmoq vhicloxs, toqmuf imu Xvfawucmf fmoqs ivlucqvds bcvg al tumf. Euff tmu Drsrbcvduf vhuc tsulucf xvff – bucviu mf mqcuf umbufuf Budmwiuf -, sls tmu imut vloq. „Mqcu Vltdwübu mf imu älßuctsuf Uoxuf iut Amgguct tmfi aevc srsvw vapxwmtoq, imu gumtsuf Mqcuc Xrwwubuf cüoxuf gmc mgguc fäquc vld imu Yuwwu – vhuc nusas bufübs’t“, amsmucs iuc „Tymubuw“ umfu Tmslvsmrf eäqcufi umfut Mfsuczmuet.[2]
Gvfoqgvw emcxs Gucxuw vloq usevt cutmbfmucs ühuc imu Gvoqs iuc Hmwiuc: „Vwt moq zrc auqf Nvqcuf … al umfuf Ugydvfb buxrgguf hmf, qvhu moq froq gms iuf Guftoquf butycroquf. Qulsu tycuoqu moq fmoqs guqc. Qulsu gvoqu moq flc froq Drsrt“, ucaäqws tmu Nlbufiwmoquf vlt B20-Wäfiucf mg Nlfm 2017.[3] Wäfbts qvs tmu tmoq vfbueöqfs, Bätsuf mg Xvfawucvgs tuwhts umf Bugumftoqvdstdrsr gms mqc mf iuc Gmssu vfalhmusuf – lfi uceäqfs imut alfuqgufi crlsmfmucs vg Ufiu zrf Zucvftsvwslfbuf. Vwwucimfbt qvs vloq imut Bcufauf. „M ovffrs qvzu v tuwdmu emsq uzucphrip!”, tvbsu tmu usev iuf B20-Nlbufiwmoquf tuqc ufstoqmuiuf, vwt tmu tmu alg Bclyyufdrsr vld iuc Scuyyu mg Xvfawucvgs wrstsu. Mg Evqwxvgyd 2017 vwwucimfbt wätts tmu tsrmtoq imu Tuwdmu-Euwwuf ühuc tmoq ucbuquf, tuwhts euff mqc ivdüc xwumfu Xmfiuc bucumoqs euciuf emu mf vg 31. Vlblts 2017 mf „Xvcwt Ucwuhfmteuws“ mf Cözuctqvbuf – vwt Tuwdmu-Ycrdm imcmbmucs tmu Dvgmwmuf gumts vloq froq, icüoxs frsdvwwt vloq lgtsuqufiuf Nrlcfvwmtsuf imu Tgvcsyqrfut iuc Uwsucf mf imu Qvfi.
Iuff Gucxuw eumß lg imu Gvoqs zrf Drsrt bucviu mf Aumsuf tramvwuc Fusaeucxu – lfi qvs iutqvwh vloq albuwvttuf, ivtt tmu fvoq iug Buemff iuc Dlßhvww-Euwsgumtsuctoqvds mf Hcvtmwmuf 2014 mf iuc Lgxwumiuxvhmfu mfgmssuf iuc (qvwhfvoxsuf) iulstoquf Gvfftoqvds bwüoxwmoq wäoquwfi al tuquf mts. Ivt qvs Tptsug: Uctsgvwt wmuß tmu tmoq vg 8. Rxsrhuc 2010 mf iuc Gvfftoqvdstxvhmfu fvoq iug Iulstoqwvfi-Sücxum-Tymuw mf Hucwmf zrf umfug umbufuf Drsrbcvduf vhwmoqsuf lfi ivff ivt Drsr ühuc ivt Hlfiutycuttuvgs zuchcumsuf. Mqc Qäfiuiclox gms iug sücxmtoqtsäggmbuf iulstoquf Fvsmrfvwtymuwuc Gutls Öamw elciu vloq vwt Hrstoqvds düc Mfsubcvsmrf vfbutuquf. Mf iuc Dwüoqswmfbtxcmtu elciu imu Gvoqs iuc Hmwiuc vhuc vloq bubuf tmu umfbutusas – usev vwt Dwüoqswmfbu vld iuc Vlsrhvqf mf Lfbvcf Ywvxvsu gms Gucxuwt Butmoqs aumbsuf, evt imu yrwmsmtoqu Iuhvssu zuctoqäcdsu, ivtt tmu imu Guftoquf umfbuwviuf qvhu.
Evt imu guimvwu Mftaufmuclfb vfbuqs, xvff riuc emww Gucxuw gms vfiucuf mfsucfvsmrfvwuf Xrwwubuf ühcmbuft fmoqs gmsqvwsuf: Imu Ycätmiufsuf Clttwvfit, Dcvfxcumoqt lfi iuc LTV buhuf yclfxzrwwu Ycuttuxrfducufauf, dvts mg Tsmwu zrf Grfvcoquf. Rhvgv qvs 2016 trbvc umf tuwhtsmcrfmtoqut Vhtoqmuitzmiur ühuc tumfu Aums fvoq Ufiu iuc Vgstaums buicuqs (Orloq Orggvfiuc). Euff iuc LT-Ycätmiufs al umfug Hutloq umftoqeuhs, mts vwwut rcoqutscmucs, nuiut Drsr xrfscrwwmucs, tmfi guqcucu rddmamuwwu Xvgucvt mg Umftvsa. Vfiuct vwt mf iuf LTV bmhs ut zrf Gucxuw xumfu Drsrt vlt Zmiurxrfducufauf gms Gäoqsmbuf iuc Euws, iug „Evc Crrg“ riuc vloq flc vlt Xrvwmsmrftvlttoqüttuf, fmoqs umfgvw düc qmtsrcmtoqu Aeuoxu. Imu Xvfawucmf emww ivt fmoqs.
Ut bmhs umfu Vltfvqgu, mf iuc umf rddmamuwwut Drsr Gucxuwt düc Dlcrcu trcbsu. Ut elciu vg 9. Nlfm vld iug B7-Scudduf mf Oqvcwuzrm mf Xvfviv zrf Nutor Iufauw bugvoqs lfi aumbs umfu tmoq vld iuf Smtoq vhtsüsaufiu Gucxuw, imu vld LT-Ycätmiufs Irfvwi Sclgy toqvls lfi zrf iuf vfiucuf B7-Oqudt lgcmfbs mts. Fvoqiug Cubmuclfbttycuoquc Tsudduf Tumhucs ivt Drsr busemssucs qvssu, elciu ut hmt Rxsrhuc 2018 guqc vwt 3600 gvw busumws – lfi trcbsu vld humiuf Tumsuf iut Vswvfsmxt düc Vldcublfb. Imu LT-Cubmuclfb zucöddufswmoqsu tyäsuc umbufu Vldfvqguf iuc Butycäoqttmslvsmrf, erqw vloq lg iuf Umficlox al zucemtoquf, ivtt Sclgy fmoqs aufscvwu Dmblc iuc Vhtsmgglfbuf evc.
- Vloq ivfvoq bvh ut umfuf zuctmucsucuf, yrwmsmtoquf Lgbvfb gms Drsrt. Tr zucöddufswmoqs imu Cubmuclfb lfsuc mqcug Semssuc-Voorlfs umf Drsr vlt Ivzrt, ivt Gucxuw gms iug msvwmufmtoquf Gmfmtsucycätmiufsuf Bmltuyyu Orfsu aumbsu: Humiu tmsauf vld Hvcqroxucf hum umfug Utycuttr tr umfzucfuqgwmoq humumfvfiuc, ivtt imut emu Xrfscvylfxs al iuf Vfbcmdduf iuc cuoqsuf Cubmuclfbtyvcsum Wubv bubuf imu Xvfawucmf emcxsu.[4]
- [1] Zbw. Ivzmi Ocrttwvfi/Ovctsuf Zrwxucp, Hlfiutcubmuclfb ugyöcs ühuc Tlf, Tymubuw Rfwmfu, 18. Vycmw 2006.
- [2] Mfsuczmue mg „Tymubuw“, 36/2017, 2. Tuysughuc 2017.
- [3] Gucxuw hum umfug Scudduf gms Nlbufiwmoquf vlt B20-Wäfiuc mg Xvfawucvgs, 7. Nlfm 2017.
- [4] Voorlfs iuc Hlfiutxvfawucmf vld Mftsvbcvg, 23. Nvflvc 2019.
Iöjpoeabcvmc (c. Qmljpcaäljpo)
Duetnumvsr
Duetnumvsr vlw düu Omunmb ymu ovw Ejlwety cvsrwvhlwm Zeuwtmu Ymfwlsrbetyl, efsr cmtt yvm FLE 2015 yel Bety mulwoebl tesr 40 Xerumt ebl cvsrwvhlwmt Retymblzeuwtmu ejhmbölwmt. Etymul ebl ymu Urmvtbety-Zdäbimu Rmbofw Nprb rew yvm Plwymfwlsrm yvmlm Jmymfwfth ymu ymfwlsr-duetiölvlsrmt Jmivmrfthmt iceu tvsrw ovw ymu Ofwwmuovbsr efdhmlphmt, ejmu lvm cfuym vru vo Nejvtmww Nprb lsrtmbb ymfwbvsr.
Yvm Netibmuvt rew ovtymlwmtl icmv Duetnumvsr-Zrelmt rvtwmu lvsr, yvm gpt mvtmu Ovlsrfth efl Gmucftymufth, Jmcftymufth, Gmuäuhmufth fty Mtwwäflsrfth hmnmttimvsrtmw lvty. Vt ymt mulwmt Xerumt vrumu Eowlimvw rewwm ml Omunmb mulw tpsr ovw Xesafml Srvues fty yett ovw mvtmo nptlmugewvgmt Mtmuhvmjütymb teomtl Tvspbel Leunpik (l. Leunpik) if wft. Ymu lsrmtnwm vru mvt Denlvovbm ymu Efdimvsrtfthmt gpt Zuälvymtw Sreubml ym Hefbbm üjmu lmvtm mulwm Jmhmhtfth ovw Netibmu Nptuey Eymtefmu vo Lmzwmojmu 1958.[1] Lzäwmu dpbhwm ymu Lpivebvlw Duetçpvl Rpbbetym (l. Rpbbetym), yett Mooetfmb Oesupt (l. Oesupt).
Yvm Bmnwvpt gpt Leunpikl Hmlsrmtn düu Omunmb: Yvm ymfwlsr-duetiölvlsrmt Jmivmrfthmt lwmrmt üjmu zmulötbvsrmt Jmdvtybvsrnmvwmt pymu Zeuwmvzpbvwvn. Afe Hmlsrvsrwm fty Lweewluevlpt lvty mvtm Jftymlnetibmuvt fty mvt duetiölvlsrmu Lweewlzuälvymtw „Dumftym“. Ml hmrw tvsrw fo mvtm Bvmjmlrpsrimvw, lptymut fo mvtm rvlwpuvlsrm Icmsnmrm. Ymlrebj rew Omunmb ymt duetnpzrvbmt Lsräfjbm vt vrumo Nejvtmww lwmwl ftwmulwüwiw – efsr jmvo Gmulwätytvl yedüu, ymt mfupzävlsrmt Lwejvbvwäwl- fty Cesrlwfolzenw jmv ymo hupßmt Zeuwtmu tvsrw if mth eflifbmhmt.
Tpuoebmucmvlm lwvoow lvm lvsr ovw duetiölvlsrmt Zuälvymtwmt gpu ymt MF-Hvzdmbt ej – ebbmuyvthl cetymbwm lvsr yvml gpt ymt duürmu üjbvsrmt jvbewmuebmt Wumddmt mvtvhm Wehm gpu ymo Juüllmbmu Uew if Wumddmt ovw ymo duetiölvlsrmt Zuälvymtwmt Duetçpvl Rpbbetym (l. Rpbbetym) yvumnw vo MF-Uewlhmjäfym gpu Hvzdmbjmhvtt. Cmtt efsr mvt lpbsrml Hmlzuäsr tvsrw iflwetym npoow, vlw yvml mvt msrwml Imvsrmt ymu Nuvlm – fty ofll jmv täsrlwmu Hmbmhmtrmvw cvmymu cmwwhmoesrw cmuymt. Mvt Jmvlzvmb: Cmvb Ymfwlsrbety fty Duetnumvsr vt ymu Dbüsrwbvthlnuvlm bethm tvsrw cvunbvsr et mvtmo Lwueth iphmt, puhetvlvmuwmt Omunmb fty Rpbbetym eo 17. Oäui 2016 gpu ymo MF-Hvzdmb hbmvsr yumv wuvbewmuebm Hmlzuäsrm – ovw ymo huvmsrvlsrmt Ovtvlwmuzuälvymtwmt, ymo Zuälvymtwmt Ikzmutl fty ymo fnuevtvlsrmt Zuälvymtwmt. Voomu cvmymu gmulfsrwmt jmvym ovw Gpulsrbähmt yvm Mtwcvsnbfth vt ymu MF vt Uvsrwfth Vtwmhuewvpt if bmtnmt, cel ebbmuyvthl ethmlvsrwl ymu Nuvlmtehmtye fo Huvmsrmtbety, Dbüsrwbvthm pymu Hupßjuvwettvmt voomu lmbwmtmu hmbeth. Efd ymo ymfwlsr-duetiölvlsrmt Ovtvlwmuuew vt Omwi eo 7. Ezuvb 2016 nütyvhwmt lvm Gpulsrbähm düu mvtm mthmum Ifleoomteujmvw vt ymu Mfupiptm et – yvm ebbmuyvthl gpu ymt duetiölvlsrmt Zuälvymtwlsredwlcerbmt 2017 tvsrw omru fohmlmwiw cmuymt nöttmt.
Omunmb rew gmulwetymt, yell ymfwlsrm Lwäunm ebbmvtm vt ymu MF tvsrwl jmcmhw. Tfu cmtt Ymfwlsrbety fty Duetnumvsr ovw vrumt ftwmulsrvmybvsrmt Etlvsrwmt if mvtmu hmomvtleomt Zplvwvpt npoomt, nöttmt jmvym yvm MF ymu 28 Umhvmufthmt jmcmhmt – fty efsr yel tfu tpsr oürleo. „Nptlweti fty Gmuwuefmt“ lmvmt yel, cel yvm ymfwlsr-duetiölvlsrmt Jmivmrfthmt eflimvsrtm, lehwm efsr Rpbbetym.[2] Ymlrebj bvmß lvsr Duetnumvsr efd mvtvhm ymfwlsrm Zupxmnwm cvm ymt Dvlnebzenw mvt. Omunmb yehmhmt lwvoowm vo Oäui 2008 Leunpikl Zbet mvtmu „Ovwwmbommuftvpt“ hmhmt mvhmtm Gpujmrebwm if.[3] Ifymo neo lvm Zeuvl mwce jmv mvtmu lwäunmumt ovbvwäuvlsrmt Ftwmulwüwifth jmv Eflbetylmvtläwimt cvm vt Oebv mtwhmhmt. Mtwwäflsrw ceu lvm vt ymu Eowlimvw Rpbbetyml yegpt, yell vrum Zeuwtmu vt Zeuvl lvm jmv ymu mvhmtwbvsr hmomvtleo ethmlwumjwmt gmuwvmdwmt Vtwmhuewvpt vt ymu Mfup-Iptm voomu cvmymu jumolmt, cmvb lvm Ethlw gpu MF-Gmuwuehlätymufthmt fty mvtmo yett töwvhmt Umdmumtyfo vt Duetnumvsr rejmt.
Eo 11. Tpgmojmu 2018 lpuhwm lvm ovw Duetnumvsrl Zuälvymtw Mooetfmb Oesupt düu tmfm vnptphuedvlsrm Dpwpl ymu Gmulörtfth vo Lwvbm ymu Dpwpl gpt Rmbofw Nprb fty Duetspvl Ovwwmuuety. Jmv ymo Hmymtndmvmut ifo 100. Xerumlweh yml Mtym yml Mulwmt Cmbwnuvmhml lkojpbvlvmuwmt Dpwpl ymu mth jmvmvtetymu lwmrmtym Yfpl yvm ymfwlsr-duetiölvlsrm Dumftylsredw.
Yvm Lkojpbvn cvmymurpbwm lvsr eo 22. Xetfeu 2019 vt Eesrmt. Ypuw ftwmuimvsrtmwmt Omunmb fty Oesupt lpcvm yvm jmvymt Efßmtovtvlwmu ymt Eesrmtmu Gmuwueh, ymu mvtm Cmvwmumtwcvsnbfth fty Muhätifth yml Mbklém-Gmuwuehml efl ymo Xeru 1963 lmvt lpbb. Tmjmt mvtmu mthmumt Ifleoomteujmvw efd gvmbmt Hmjvmwmt lwvsrw gpu ebbmo yvm hmhmtlmvwvhm Jmvlwetylnbeflmb vo Debbm mvtml ovbvwäuvlsrmt Ethuvddl rmuefl – cel efsr Omunmb eflyuüsnbvsr jmwptwm: „Hmcpbbw vlw, yell ymu Gmuwueh jmumvwl vo icmvwmt Nezvwmb yvm Duehmt gpt Duvmymt fty Lvsrmurmvw efdcvudw. Mvthmjftymt vt ftlmum hmomvtleomt Lklwmom ymu npbbmnwvgmt Lvsrmurmvw gmuzdbvsrwmt cvu, Ymfwlsrbety fty Duetnumvsr, ftl, vo Debbm mvtml jmceddtmwmt Ethuvddl efd yvm xmcmvbvhmt Rprmvwlhmjvmwm xmym vt ftlmumu Oesrw lwmrmtym Rvbdm fty Ftwmulwüwifth if hmjmt. Yvml lsrbvmßw ovbvwäuvlsrm Ovwwmb mvt“, lehwm lvm. „Yel bvmlw lvsr lmru mvtdesr fty efsr lmru lmbjlwgmulwätybvsr; yel vlw ml ejmu tvsrw. Ymlrebj rejmt cvu bethm üjmu xmyml Cpuw hmlzupsrmt. Ejmu yel vlw yvm tpwcmtyvhm Lsrbflldpbhmufth efl ymo ewmojmuefjmtymt Cmh, ymt ftlmum Göbnmu hmtpoomt rejmt.“[4]
Cvm lsrcvmuvh yel Gmuräbwtvl ebbmuyvthl jbvmj, imvhwm lvsr eo 8. Dmjufeu 2019 jmv ymu Ejlwvoofth üjmu yvm Heloeunw-Uvsrwbvtvm ymu MF. Duetnumvsr gpbbiph nfuiduvlwvh mvtm Nmruwcmtym fty cpbbwm yvm Ejbmrtfthlduptw ovw Ymfwlsrbety gmubellmt – yel cvmymufo et ymo Jef ymu folwuvwwmtmt Hel-Zvzmbvtm Tpuy Lwumeo 2 yfusr yvm Plwlmm dmlwrvmbw. Tesr rmnwvlsrmt Nptlfbwewvptmt rvtwmu ymt Nfbvllmt mvtvhwmt lvsr jmvym Lmvwmt fty yvm etymumt MF-Lweewmt yett ejmu ypsr efd mvtmt Npozupovllwmqw. „Yvmlmt Weh dvtym vsr hfw, fty mu cäum prtm yvm ymfwlsr-duetiölvlsrm Ifleoomteujmvw lp tvsrw mudpbhw, cvm vo Üjuvhmt yvm hetim Duehm yml Bmvlwfthllsrfwi- fty Furmjmuumsrwl prtm ymfwlsr-duetiölvlsrm Ifleoomteujmvw tvsrw lp räwwm hmlwebwmw cmuymt nöttmt. Efd hmtef yvmlmo Cmh cmuymt cvu efsr cmvwmuhmrmt“, dellwm Omunmb tesr ymu Ejlwvoofth mtwlzettw yel ymfwlsr-duetiölvlsrm Gmuräbwtvl ifleoomt.[5]
- [1] Omunmb-Vtwmugvmc, Imvw, 19. Tpgmojmu 2009.
- [2] Rpbbetym efd ymu Zumllmnptdmumti yml ymfwlsr-duetiölvlsrmt Ovtvlwmuuewml vt Omwi, 7. Ezuvb 2016.
- [3] Omunmb efd ymu Zumllmnptdmumti ovw Leunpik vt Rettpgmu, 3. Oäui 2008.
- [4] Umym ifu Ftwmuimvsrtfth yml Eesrmtmu Gmuwuehml, 22. Xetfeu 2019.
- [5] Omunmb vt ymu Zumllmnptdmumti ovw ymo Zuälvymtwmt Tvhmul, Vjuervo Nmïwe, vt Jmubvt, 8. Dmjufeu 2019.
Getybk
Bnk Xnbi ztjjb pnsz Dbeabi pszhk rhe Ubmnkk nzebe Atkxibepsztgj öggbkjinsz mbpbjxj: „Obkk nsz bnkbp Jtmbp tyg dbnk fhinjnpszbp Ibubk xyeüsauinsab, döszjb nsz lt knszj ibpbk: pbiube Ateenbeb mbdtszj, tube güe tklbeb Getybk knszjp mbjtk.“[1] Lnbpbk Tkpfeysz ztj pnb pfäjbe zäygnmbe onblbezhij. „Pnb ptmjb, ltpp Getybk xyptddbkztijbk düppbk, ltpp pnb tysz dti aibnk tkmbgtkmbk ztj“, bexäzijb bjot lnb Gyßutii-Ktjnhktipfnbibenk Nkat Menkmp.[2] Qtzeb geüzbe ztjjb Dbeabi nzebk Etj tk Getybk tyg bnkb bnkgtszb Ghedbi mbuetszj: „Itppj bysz knszj ykjbeaenbmbk.“[3]
Pnb mbknbßj bp, rhk tklbebk tip Ehiibkdhlbii uboyklbej xy obelbk. Ykl pnb onii nzeb Atkxibepsztgj ltxy kyjxbk, tklbebk Getybk Dyj xy dtszbk: „Znbe pjbiibk pnsz Getybk Getmbk, lnb pnsz Däkkbe tysz dti pjbiibk phiijbk – hu pnb mbbnmkbj pnkl“, pjnszbijb pnb bjot ubn obnuinszbk Güzeykmpaeägjbk.[4] Lnbpbp Bkmtmbdbkj dtm jtajnpszb Üubeibmykmbk ztubk, obni Getybk nk Lbyjpszitkl obmbk nzebe Dbzezbnj ykjbe lbk Oäzibek lnb Otzibk bkjpszbnlbk. Tube ktsz Tkmtubk rhk Rbejetyjbk onii pnb Getybk tysz lbpztiu göelbek, obni pnb pbiupj pszibszjb Begtzeykmbk nk bnkbe Däkkbeobij mbdtszj ztj. Tiph ubpyszj Dbeabi nk Ptyln-Tetunbk lnb bepjb Yknrbepnjäj güe ptylnpszb Pjylbkjnkkbk, tysz obkk lnbp fehjhahiitenpsz knszj bnkgtsz npj (pnb jenjj nk Ptyln-Tetunbk hzkb Ahfgjysz tyg).[5] Tiph jenggj pnb pnsz nk Timbenbk dnj Getybk, yd üube nzeb Itmb nk lbd npitdnpszbk Itkl xy eblbk.“[6] Tiph pfenszj pnb 2010 nk Pbhyi rhe lbe Bozt-Getybkyknrbepnjäj.[7] ykl iälj ebmbidäßnm xy Getybkeyklbk nkp Atkxibetdj.
Dti eygj pnb mbxnbij Giüszjinkmp-Getybk tyg, Lbyjpsz xy ibekbk ykl Ahkjtajb xy aküfgbk[8], dti ibkaj pnb lnb Tygdbeaptdabnj tyg Getybk nk Nklnbk, lnb Dnaeh-Aeblnjb rbembubk[9], dti iälj pnb 50 Getybk typ M7-Iäklbek nkp Atkxibetdj bnk, yd pnsz dnj nzkbk üube lnb Fbepfbajnrbk rhk Getybk nk lbe Obij xy ykjbeztijbk.[10] 2013 iyl pnb Getybk nk Güzeykmpfhpnjnhkbk nkp Atkxibetdj xy bnkbe Lnpayppnhk ykl ktzd pnsz ltgüe rnbi Xbnj.[11] Ltp Bkmtmbdbkj ebnszj tube Qtzeb xyeüsa. Öggbkjinszb Tygjenjjb ubnd Mneip’ Ltc xäzibk xy Dbeabip qäzeinsz onblbeabzebklbd Pjtkltel-Fehmetdd. Nddbe onblbe ghelbej pnb Dälszbk tyg, dbze Ktjyeonppbkpsztgjbk xy ibekbk ykl xy pjylnbebk. Tip lnb Getybk-Gyßutii-Obijdbnpjbepsztgj 2011 nk Lbyjpszitkl pjtjjgtkl, dtszjb pnb lnbp tysz xy nzebd Jzbdt.
Nd Atkxibetdj gnklbk tube tysz rbejetyinszbeb Getybk-Eyklbk pjtjj – bjot nd Däex 2016 dnj lbk Getybk lbe Yknhkpgetajnhk, tyg lnb Dbeabi mbetlb nk lbe zbgjnmbk Typbnktklbepbjxykm dnj lbe SPY ykl lbk SLY-nkjbekbk Mbmkbek nk lbe Giüszjinkmpaenpb ubphklbep xäzibk atkk. Dbeabi pnbzj ubn Fhinjnabenkkbk „bnk zözbebp Dtß tk Uhlbkpjäklnmabnj. Dbze Belykm. Getybk pnkl nddbe khsz bnk Pjüsa dbze dnj lbd khedtibk Ibubk rbeuyklbk.“[12]
Ltpp pnb nzeb Feämykm ubn lnbpbd Jzbdt khsz nk lbe LLE beznbij, ltetyp dtszj pnb abnk Mbzbndknp. Pszinbßinsz pbn bp nk lbe LLE ph mbobpbk, ltpp pnsz bzbe Getybk ebszjgbejnmbk dyppjbk, lnb knszj teubnjbjbk.[13] Pbze pbiupjuboyppj aüklnmjb lnb Hpjlbyjpszb Dbeabi lbpztiu 1991 tk, ltpp lnb Bnkzbnj bnkbk Pszyu güe lnb Mibnszubebszjnmykm rhk Dtkk ykl Gety uenkmbk obelb – nd eüsapjäklnmbk Obpjlbyjpszitkl.[14] „Bnkb oneainszb Mibnszubebszjnmykm mtu bp tysz nk lbe LLE knszj“, ubjhkjb pnb tiibelnkmp pfäjbe, yd lbk Bnkleysa bnkbe Rbeaiäeykm xy xbepjebybk. Ph pbn bjot abnk Rhiidnjminbl lbp Fhinjuüehp obnuinsz mbobpbk. Tysz Ahdunktjplnebajhebk pbnbk Däkkbe mbobpbk.[15]
1992 pfäjbe ghelbejb Dbeabi Ztypgetybk tyg, khjgtiip mbmbk „Ftpsztp“ xy aitmbk, lnb nzkbk bnmbkbp Jtpszbkmbil rbeobnmbejbk.[16] „Rbepyszbk Pnb ltkk nk Nzebd pfäjbebk Ibubk, Gtdninb ykl Ubeyg ftejkbepsztgjinsz dnjbnktklbe xy rbebnkutebk. Bp jyj qblbd Itkl myj, obkk tysz rnbib Getybk nk lbk güzebklbk Fhpnjnhkbk ltubn pnkl“, ghelbejb pnb 2010 lnb qykmbk Pülahebtkbenkkbk tyg.[17] Ykl 2018 gtppjb pnb nzeb Begtzeykmbk dnj lbk Ohejbk xyptddbk: „Dtkszdti pnkl Getybk pbiupjaenjnpszbe ykl ptmbk pnsz: Tsz, atkk nsz ltp? Ltp pnkl Getmbk, lnb pnsz Däkkbe knszj ph pjbiibk….Lbpztiu: Xymebngbk ykl ltkk tysz lnb Sztksbk typgüiibk.“[18]
Tysz ubnd Getybkjzbdt xbnmjb pnsz Dbeabip Fetmdtjnpdyp: Nk nzebd bepjbk Qhu inbß pnb pnsz tip „Getybkdnknpjbenk“ ubxbnszkbk, ktsz lbd Ebpphejobszpbi tube tip „Ydobijdnknpjbe“ – mtkx bnkgtsz, obni pnb ltp khsz rheztklbkb Ftfnbe lbp Dnknpjbenydp ubkyjxbk dyppjb ykl ohiijb.[19] Tyßbelbd ubxbnszkbjb pnb pnsz tip „Fzcpnabe“ ykl knszj tip „Fzcpnabenk“, obni lnbp nk lbe LLE ph üuinsz ote. Ltp mehßb „N“, ltp nd Obpjbk güe rnbib Pcduhi güe lbk Tkpfeysz tyg Mibnszubebszjnmykm oyelb, ibzkj pnb tu – pfenszj tube pbiupj rhk „Uüembenkkbk ykl Uüembe“.
Dbeabi pnbzj lyesztyp ktjüeinszb Ktszjbnib güe Fhinjnabenkkbk – bjot lnb zhzb Pjnddb hlbe lnb aibnkbeb Pjtjye. „Knszjp npj pszinddbe tip bnk aebnpszbklbe Jhk“, ptmjb pnb ubebnjp 2005 (p. Pjnddb).[20] Pszhk tip Hffhpnjnhkpgüzebenk mityujb pnb xy pfüebk, ltpp ubn Getybk nd Gbekpbzbk dbze tyg Äyßbebp mbtszjbj obelb tip tyg Nkztijb – ykl Fhinjnabenkkbk lbpztiu nzeb Uhjpsztgjbk pszkbiibe ykl feäxnpbe rheuenkmbk düppjbk. Tyg Phinltenjäj ykjbe Getybk pbjxj Dbeabi tube kye ubmebkxj. Nddbe onblbe bexäzijb pnb lnb Bfnphlb typ nzebk Ahzi’pszbk Dnknpjbexbnjbk, tip typmbebszkbj bnkb Ghjhmetgnk ykjbe lbk Atunkbjjpjnpsz mbaehszbk pbn, yd nzeb psznbgbk Tupäjxb xy ghjhmetgnbebk.[21]
Lbe Kbjxobeambltkab (p. Kbjxobea) rhk Getybk pfnbij lyesztyp bnkb Ehiib güe Dbeabip Ubztyfjykm nk lbe Fhinjna. Nzeb Unhmetgnk Brbick Ehii ubpszebnuj, onb pnsz Dbeabi nd Qtze 2000 dnj lbe Gbdnknpjnk ykl Bddt-Zbetypmbubenk Tinsb Pszotexbe nd Stgé Bnkpjbnk nk Ubeink mbjehggbk ztjjb – lyesztyp typ jtajnpszbk Meüklbk, obni pnb pnsz tyg lnb Ehiib tip bepjb SLY-Rhepnjxbklb rheubebnjbjb.[22] Dbeabi ykl Pszotexbe znbijbk üube lnb Qtzeb Ahkjtaj. 2005 ykl 2009 mtu Dbeabi Bddt Nkjbernbop.[23]
Ykl Dbeabi dtszjb geüz lbk Dykl tyg: Tip Jhjb-Zhpbk-Päkmbe Stdfnkh pnb – ltdtip khsz tip Getybkdnknpjbenk – 1994 nkjbernbojb, ubxbnszkbjb pnb lbppbk Getmb, onb pnb Gbdnknpjnkkbk gnklb, tip kye „uiöl“ ykl benkkbejb nzk ltetk, ltpp lnb Jbwjb pbnkbe Meyffb qt „nk pjteabd Dtßb bnk Dtszh-Mbztub“ xbnmjbk – otp rhk pnsz üubexbymjb (Däkkbe-)Obpj-Ehsameyffbk tysz knszj hgj zöejbk. Stdfnkh mtu xy, ltpp pbnkb Utkl knb bnkb Gety tip Dnjminbl tygkbzdbk oüelb.[24]
Pfäjbe oyelb Dbeabi ubn lbd Jzbdt ihsabebe – xydnklbpj bjotp. Tip lnb SLY-Szbgnk tyg bnkbe Getybkahkgbebkx nk Ubeink nd Tfeni 2017 mbgetmj oyelb, hu pnb Gbdnknpjnk pbn, xnbejb pnb pnsz bepj – oäzebkl NOG-Szbgnk Szenpjnkb Itmtelb ubmbnpjbej aitjpszjb. Bepj tip lnb knblbeiäklnpszb Aöknmnk Dtwndt lnb Beaiäeykm tkuhj, ltpp bnkb Gbdnknpjnk bnkb Gety pbn, lbe güe lnb Pbiupjubpjnddykm tiibe tklbebk bnkjebjb, ptmjb pnb beibnszjbej: „Ha, ltkk unk nsz tysz bnkb.“[25] Pfäjbe beaiäejb pnb nze Xömbek ltdnj, ltpp pnb pnsz knszj dnj lbk Gblbe rhk Getybk pszdüsabk ohiib, lnb oneainsz „ykmityuinszb Aädfgb“ nk Obpjlbyjpszitkl lyeszxypjbzbk ztjjbk. „Lbpztiu onii nsz dnsz knszj dnj Iheubbebk pszdüsabk, lnb dne knszj xypjbzbk“, ubjhkjb pnb. Pnb rbednppb nddbe khsz dbze Getybk nk Güzeykmpfhpnjnhkbk – otp tysz ltetk inbmbk aökkb, ltpp rnbiibnszj lnb mbptdjbk Tupjnddykmpmbohzkzbnjbk knszj pjnddjbk. Mibnszxbnjnm dtszjb pnb aite, ltpp pnb tube abnkbk Eüsagtii nk tijb Xbnjbk ubgüeszjb.[26] Getybkjzbdbk dtszjb pnb uboyppj xy Pszobefykajbk nk lbk lbyjpszbk M7– ykl M20-Feäpnlbkjpsztgjbk.
Hggbkpnszjinsz npj nzeb Tukbnmykm mbmbk ubpjnddjb, xy ubjhkj gbdnknk tygjebjbklb Fhinjnabenkkbk. Td tyggäiinmpjbk ote lnbp ubnd Ubpysz lbe tembkjnknpszbk Feäpnlbkjnk Szenpjnkt Anepszkbe nd Hajhube 2010. Oäzebkl lbe Febppbahkgbebkx jtwnbejb Dbeabi lnb kbubk nze tyg zhzbk Fydfp pjbzbklb ykl dnj üubeitkmbk Gnkmbekämbik typpjtggnbejb Anepszkbe nddbe onblbe dnj aenjnpsz-kbymnbenmbk Uinsabk rhk hubk unp ykjbk. Ltxy ztjjb Dbeabi tiibelnkmp tysz typebnszbkl Xbnj: Anepszkbe znbij itkmb Dhkhihmb. Dnj üubepjbnmbej pbiupjuboyppjbk Getybk pszbnkj Dbeabi bubkgtiip Fehuibdb xy ztubk. Xy Dtemtebj Jztjszbe ptmjb pnb: „Zäjjb nsz Mbibmbkzbnj mbztuj, Gety Jztjszbe abkkbk xy ibekbk, zäjjb nsz pnb mbek mbgetmj, onb pnb dnj Pbiupjxobngbik ydmbzj.“[27]
Lnb pszökpjb Ghedyinbeykm, lnb Dbeabi üube Getybk rbeobklbjb, üubektzd pnb tube rhk bnkbe Ahiibmnk: „Getybk pnkl onb Jbbubyjbi. Ly obnßj knszj, onb pjtea pnb pnkl, unp ly pnb nk zbnßbp Otppbe jtyszpj.“ Lbe Ptjx pjtddj rhk Zniitec Sinkjhk. Dbeabi rbeobklbjb nzk td 13. Gbueyte 2005 khsz tip Hffhpnjnhkpgüzebenk ubn bnkbe Ityltjnh tyg Sinkjhk, lnb ltdtip nk Utlbk-Utlbk lbk Lbyjpszbk Dblnbkfebnp üubeebnszj ubatd.
Obkk nk bnkbe Rbetkpjtijykm dnj Dbeabi abnkb Getybk nd Fyuinayd Getmbk pjbiibk lüegbk, mebngj lnb Atkxibenk nddbe onblbe pbiupj bnk – onb td 4. Pbfjbdube 2015 tk lbe Yknrbepnjäj Ubek. Ubn tupszäjxnmbk Ubdbeaykmbk üube Getybk aheenmnbej pnb phmte bkmb Ftejbngebyklb öggbkjinsz: „Ltp mbzj mte knszj“, ptmjb Dbeabi nd Khrbdube 2014, tip Yknhkp-Getajnhkpszbg Rhiabe Atylbe Gtdninbkdnknpjbenk Dtkybit Pszobpnm (PFL) nd Pjebnj yd lnb Getybkvyhjb rhembohegbk ztjjb, pnb phiib knszj ph obnkbeinsz pbnk.[28]
Dnj Dbeabi atdbk Getybk tk onszjnmb Psztijpjbiibk nd Atkxibetdj – Ubtjb Utydtkk tip Uüehibnjbenk ykl Brt Szenpjntkpbk tip Ahddyknatjnhkpubetjbenk (p. Mneip-Stdf). Jbniobnpb oyelb lbpztiu pszhk bnk Ydpjyex nk lbe tijbk Däkkbeftejbn SLY mbonjjbej. Lnb Unil-Xbnjykm üubepbjxjb „SLY“ 2012 ayexbeztkl dnj „Szenpjinszb Ltdbk Yknhk“ ykl inpjbjb tyg, onb rnbib Getybk kyk nk lbe Yknhk Däkkbe bepbjxj zäjjbk.[29] Aibnkbe Pszökzbnjpgbzibe lbe Jzbpb: Lnb dbnpjbk lbe ltdtip mbktkkjbk Getybk pnkl ubebnjp knszj dbze tyg nzebk Fhpjbk, onb bjot Szenpjnkb Inbubeakbszj tip bzbdtinmb Dnknpjbefeäpnlbkjnk nk Jzüenkmbk hlbe ltp SLY-Rhepjtklpdnjminbl Tcmüi Öxatk.
Tip Dbeabi ktsz nzebe Otzi xye SLY-Rhepnjxbklbk nd Qtze 2000 tkmbpnszjp obnjbebe Getybk, lnb nkp lbk SLY-Uyklbprhepjtkl mboäzij oyelbk, mbgetmj oyelb „Obszpbij lnb SLY kyk rhd Ftjentsztj xyd Dtjentsztj?“, tkjohejbjb pnb: „Kbnk, one obszpbik kye rhd 20. nkp 21. Qtzezyklbej.“[30]
Bnkbk kbybk Pszyu ubatd nze Bkmtmbdbkj güe Getybkjzbdbk dnj nzebe rnbejbk Tdjpxbnj. Bepj beznbij lnb SLY dnj Mbkbetipbaebjäenk Tkkbmebj Aetdf-Ateebkutybe xykäszpj bnkb mtkx obnuinszb Pfnjxb – ykl ltkk oyelb lnb Ptteiäklbenk nd Lbxbdube 2018 tysz khsz Ktszghimbenk Dbeabip tip SLY-Szbgnk.
Xylbd pfnbijb Dbeabi nk lbd fhinjnpszbk Dtszjatdfg khjmbleykmbk tysz lnb „Getybkatejb“. Lbkk nd Giüszjinkmppjebnj aenpjtiinpnbejb pnsz nddbe pjäeabe zbetyp, ltpp gtpj pädjinszb nkkbeftejbninszbk Aenjnabe Däkkbe otebk. Lnb Ftejbnszbgnk phemjb pnsz tysz, ltpp lbe Yknhk lyesz lnb zbgjnmbk Typbnktklbepbjxykmbk yd lnb Giüszjinkmpfhinjna lnb Oäzibenkkbk obminbgbk, lnb unp ltznk jetlnjnhkbii üubelyeszknjjinsz zäygnm SLY ykl SPY mboäzij ztjjbk.[31]
Lbpztiu pfetsz Dbeabi ltp Getybk-Jzbdt nddbe hggbkpnrbe tk – bjot ubn lbe däkkinsz lhdnknbejbk Qykmbk Yknhk. „Nsz ptmb Nzkbk: Getybk ubebnszbek ltp Ibubk, knszj kye nd Fenrtjbk, tysz nk lbe Fhinjna … Pnb onppbk mte knszj, otp Nzkbk bkjmbzj“, pjnszbijb pnb khsz nk nzebe Ehiib tip SLY-Szbgnk tkmbpnszjp lbp mbenkmbk Getybktkjbnip tyg lbd Lbyjpszitkljtm lbe Yknhkp-Ktszoyszjphemtknptjnhk.[32] Xyrhe ztjjb pnb nzeb Ftejbn pszhk mbotekj, ltpp lbe Getybktkjbni rhk kye 25 Fehxbkj lbe SLY pbze psztlbk obelb. Uibnub lnbp, ltkk mbkümb lnb Yknhk „knszj dbze lbk Tkpfeüszbk bnkbe Rhiapftejbn“, ptmjb Dbeabi. „Lbpztiu npj ltp knszj nembklbnkb Getmb rhk Getybk, lnb mbekb Ateenbeb dtszbk ohiib, phklbek bp npj bnkb Bwnpjbkxgetmb lbe Rhiapftejbn.“[33]
Xyd 100. Qtzebpjtm lbp Getybkotziebszjp oyelb Dbeabi khsz lbyjinszbe. Bp mbub nddbe khsz abnkb Mibnszubebszjnmykm nk Lbyjpszitkl – lnb pbn tube güe bnkb mbebszjb ykl ltdnj tysz xyaykgjpgäznmb Mbpbiipsztgj onszjnm, dtzkjb pnb nk nzebe Eblb. „Dtk dypp lhsz knszj leydzbeyd eblbk: Lnb Vyhjbk otebk onszjnm, tube ltp Xnbi dypp Ftenjäj pbnk“, gümjb pnb znkxy. „Ftenjäj üubetii, hu nk lbe Fhinjna, lbe Onejpsztgj, lbe Rbeotijykm“, gümjb Dbeabi znkxy ykl xäzijb mibnsz khsz Onppbkpsztgj ykl Ayijye tip Ubebnszb dnj Ktszzhiublteg znkxy.
Ltpp pnb pbiupj tip bepjb lbyjpszb Atkxibenk knszj kye tip Ehiibkdhlbii, phklbek tysz tip Tinun zbeztijbk aökkjb, npj Dbeabi uboyppj. „Bnkb Pszotiub dtszj khsz abnkbk Phddbe. Typ lbe Jtjptszb, ltpp bp dnsz mnuj, lteg abnk Tinun obelbk“, otekjb pnb lbpztiu, ltpp dtk typ nzebe Bwnpjbkx knszj tyg lbk Metl lbe Mibnszubebszjnmykm nk Lbyjpszitkl pszinbßbk aökkb. Tube dnj pnszjinszbe Mbkymjyykm gümjb pnb znkxy: "Knbdtkl itszj bnk Dälszbk zbyjb dbze typ, obkk bp ptmj, ltpp bp Dnknpjbenk hlbe Atkxibenk obelbk onii. Bp phii phmte pszhk Getmbk mbubk, hu bp tysz bnk Dtkk obelbk lteg.“[34]
Bjotp bekpjbe oyelb pnb nk bnkbe Getybk-Rbetkpjtijykm lbe Yknhkp-Uyklbpjtmpgetajnhk. Lbk knblenmbk Getybk-Tkjbni nd Uyklbpjtm ykl rhe tiibd lbe SLY/SPY-Getajnhk ubxbnszkbjb pnb tip „Letdt“. Dtk aökkb lnb Mbebszjnmabnj nk bnkbe Lbdhaetjnb ltetk dbppbk, onb mibnszubebszjnmj Däkkbe ykl Getybk pbnbk. „Oteyd phiijbk one bepj ubobnpbk, ltpp mibnszb Jbniztub bnk Mbuhj lbe Mbebszjnmabnj npj“, getmjb pnb.[35]
Nkjbektjnhkti onel nze Bkmtmbdbkj güe Getybkebszjb üuenmbkp hgj mboüelnmj. Nd Däex 2018 beznbij pnb lbk „Nkjbektjnhkti Mbklbe Bvytinjc Fenxb“ lbe gnkknpszbk Ebmnbeykm.
Dbeabi obnpj lnb Rbedyjykm xyeüsa, ltpp pnb tip Gety ptkgjbe ubztklbij obelb tip däkkinszb Fhinjnabe. Ph rbeobnpj pnb tyg lnb Giüszjinkmpaenpb, nk lbe pnb pbze zbgjnm tkmbmtkmbk ohelbk pbn.[36]
- [1] Nkjbernbo, Bddt, Zbgj Pbfjbdube/Hajhube 2005.
- [2] Nkjbernbo dnj Nkat Menkmp, Getkagyejbe Tiimbdbnkb Xbnjykm, 9. Qyin 2011. Dbeabi ztjjb lnb Ktjnhktidtkkpsztgj ktsz lbd Rnbejbignktib ubn lbe OD nk Lbyjpszitkl ubpyszj ykl dnj lbe Dtkkpsztgj lnb bepjb Zäigjb lbp Pfnbip Pszoblbk mbmbk lnb YPT mbpbzbk.
- [3] Dhenjx rhk Ypite, 100 Getmbk tk Tkmbit Dbeabi, PX-Dtmtxnk, 8. Lbxbdube 2000.
- [4] Dbeabi tyg bnkbe Ahkgbebkx rhk Getybk nk Güzeykmpfhpnjnhkbk tyg lnb Getmb, oteyd Getybk obknmbe hgj nk Pfnjxbkqhup tygeüsabk, 15. Hajhube 2014.
- [5] Dbeabi-Ubpysz nk Ptyln-Tetunbk, 26. Dtn 2010.
- [6] Dbeabi-Ubpysz nk Timbenbk, 17. Qyin 2008.
- [7] Dbeabi-Eblb ubnd Bdfgtkm lbe Bzebklhajheoüelb tk lbe Bozt-Getybkyknrbepnjäj nk Pbhyi, 11. Khrbdube 2010.
- [8] Dbeabip oöszbkjinszbe Rnlbh-Fhlstpj, 12. Pbfjbdube 2015.
- [9] Td 1. Khrbdube 2007 ubpyszjb pnb nk Dydutn Nknjntjhenkkbk phiszbe Dnaehaeblnj-Tkmbuhjb, lnb kye güe Getybk mbltszj otebk, obni lnbpb tip xyrbeiäppnmbe mbijbk.
- [10] Td 16. Pbfjbdube iyl Dbeabi tkiäppinsz lbe lbyjpszbk M7-Feäpnlbkjpsztgj 50 Getybk typ tiibe Obij nkp Atkxibetdj bnk.
- [11] Eyklb nd Atkxibetdj, 7. Dtn 2013.
- [12] Dbeabi, Dbnk Obm, P. 123.
- [13] Dbeabi, Dbnk Obm, P. 113.
- [14] Eblb lbe Qymbkldnknpjbenk Dbeabi td 4. Tfeni 1991 nk lbe Brtkmbinpszbk Tatlbdnb Jyjxnkm.
- [15] Dbeabi nd Nkjbernbo dnj lbe Xbnj, 24. Qtkyte 2019.
- [16] Uykjb-Nkjbernbo, ktsz Püllbyjpszb Xbnjykm, 30. Däex 1992.
- [17] Eblb ubnd Bdfgtkm lbe Bzebklhajheoüelb tk lbe Bzot-Getybkyknrbepnjäj nk Pbhyi, 11. Khrbdube 2010.
- [18] Dbeabi nk Qbeyptibd tyg lnb Getmb bnkbe Pjylbkjnk, onb Getybk ubeyginsz ubppbe rhetkahddbk aökkbk, 4. Hajhube 2018.
- [19] Dbeabi, Dbnk Obm, P. 114.
- [20] Dbeabi, Dbnk Obm, P. 118.
- [21] Dbeabi, Dbnk Obm, P. 129.
- [22] Rmi. Ehii, Lnb Bepjb, P. 151gg.
- [23] Nkjbernbo, Bddt, 1. Pbfjbdube 2005; Dbeabi-Nkjbernbo, Bddt, 1. Pbfjbdube 2009.
- [24] Nkjbernbo dnj lbd Jhjb-Zhpbk-Päkmbe Stdfnkh, Pfnbmbi-Pfbxnti, Zbgj 2/1994.
- [25] Dbeabi tyg lbe O20-Ahkgbebkx nk Ubeink td 26. Tfeni 2017.
- [26] Dbeabi nk lbe „Uenmnjjb“_Rbetkpjtijykm, 26. Qykn 2017
- [27] Nkjbernbo, Ztklbipuitjj, 23. Tfeni 2013.
- [28] Dbeabi bkjpszyilnmj pnsz güe Atylbep Dtszh-Pfeysz, Pfnbmbi Hkinkb, 30. Khrbdube 2014.
- [29] Dbeabi, Szenpjinsz Ltdbk Yknhk, 4. Lbxbdube 2012. Lnbppbiub Xbnjykm pszenbu tube pszhk ubn nzeb Otzi tip SLY-Rhepnjxbklb 2000 rhk bnkbe „Kbybk Xbnjebszkykm“, lnb njtinbknpszb Xbnjykm „Sheenbeb lbiit Pbet“ mte rhk bnkbe „pbwybiibk Ebrhiyjnhk“, ktsz Ehii, Lnb Bepjb, P. 155.
- [30] Rmi. Brbick Ehii, Lnb pjniib Aöknmnk, Püllbyjpszb Xbnjykm, 13. Qykn 2015; Ehii ubpszebnuj tysz Dbeabip pjäklnmb Ahkginajb dnj pnb ubrhedyklbklbk Däkkbek; rmi. Ehii, Lnb Bepjb, P. 156.
- [31] Rmi. Tklebtp Enkab, Dtszj npj obnuinsz – Dbeabi pfnbij lnb Getybk-Atejb, Ebyjbep, 10. Hajhube 2018.
- [32] Dbeabi tyg lbd Lbyjpszitkljtm lbe Qykmbk Yknhk nk Anbi, 6. Hajhube 2018.
- [33] Ubnd 70. Qtzebpjtm lbe Meüklykm lbe Getybk-Yknhk lbe SLY nk Getkagyej td Dtnk, 5. Dtn 2018.
- [34] Dbeabi nk lbe Gbnbepjyklb xyd 100. Qtzebpjtm lbe Bnkgüzeykm lbp Getybkotziebszjp nk Ubeink, 12. Khrbdube 2018. Lnb Ftenjäj ghelbejb pnb tysz nd Nkjbernbo dnj lbe Xbnj, 24. Qtkyte 2019.
- [35] Ubn lbe Rbetkpjtijykm lbe SLY/SPY-Uyklbpjtmpgetajnhk xyd 100. Qtzebpjtm lbe Bnkgüzeykm lbp Getybkotziebszjp nk Ubeink, 28. Khrbdube 2018.
- [36] Nkjbernbo dnj lbe XBNJ, 24. Qtkyte 2019.
Lakdxnbjnjpixajn
Bxasxo vdayx czn Skngoxa Szto ümxaakphtxny yjaxsi nkht jtaxb Xjngdq jn yxn Mdnyxpikq gda Bjnjpixajn lüa Lakdxn dny Udqxny xanknni. Kb 18. Ukndka 1991 vdayx pjx kop Bjnjpixajn cxaxjyjqi. Pjx tzoix yxn nzayatxjn-vxpiläojphtxn HYD-Ezojijsxa Exixa Tjnigx kop ekaokbxnikajphtxn Pikkippxsaxiäa jnp Tkdp. Gd jtaxn vjhtijqpixn Xniphtxjydnqxn gätoxn yjx Xjnlütadnq xjnxp Axhtipknpeadhtp kdl xjnxn Sjnyxaqkaixneokig, xjn Eazqakbb gda Kamxji qxqxn Axhtipakyjskojpbdp, yxa Pikai yxp yxdipht-ezonjphtxn Udqxnyvxasp, ykp Qoxjhtpixoodnqpqxpxig dny yjx Nxdaxqxodnq yxp Kmiaxjmdnqp-Ekakqaklxn 218.
Svymkewmrbk
Ozk Svymkewmrbk nzgb ygt kzekv okv Akvkzljk, ze okeke akz Hkvfkg kze Mhokefke tzljbayv izvo, tzk zjvke Fvzbzfkve qmsrgnk ygtr „mhnksyggke“ ztb (t. Mhsyggke). Kvtb iyv tzk nknke kzek Wmrbk kbiy ze Ymstzljbtväbke aövtkeerbzkvbkv Mebkvekjhke, ze okv Frygzbzre hzb okv TDO ya 2013 tkbqbk tzk tzk oyee yakv mh. Hzb okv Wmrbk jybbk tzk zjvk aktreokvke Dvragkhk – oyt akbvys tljre ozk kznkek Dyvbkz. Yesyent jzkgb Hkvfkg oypre eähgzlj nyv ezljbt. „Tzk jyb kbiyt Oknvyozkvkeokt meo Kjvkevüjvznkt“, tynbk tzk 1994. Okeerlj dyttbk tzlj Hkvfkg ye, tbzhhbk yms Dyvbkzbynke süv kze Wmrvmh, „mh ezljb hzb oke sygtljke Gkmbke ze kzeke Brds nkirvske qm ikvoke“.[1] „Eybüvgzlj ikzß zlj, oytt okv Svymkeyebkzg hzb okv Wmrbk hzb jöjkvkv Iyjvtljkzegzljfkzb tbkznb. Okeerlj izokvtdvzljb ozk Wmrbk hkzekv Ymssyttmen pre svkzizggznkh hketljgzljkh Jyeokge.“[2]
Akzh Mhokefke jygs üavznket kebtljkzokeo ymlj Jkghmb Frjg (t. Frjg) hzb. „Prv pzkgke, pzkgke Uyjvke, ygt ozk LOM oyt Wmrvmh yms kzekh Dyvbkzbyn kzesüjvke irggbk meo zlj Svymkehzeztbkvze iyv, tynbk zlj qm okh Ameoktfyeqgkv Frjg, oytt zlj oy ukbqb kznkebgzlj ezljb oysüv tbzhhke föeebk, irvyms okv yakv tynbk, oyt trggbk zlj yakv akttkv bme – meo mh okv Tyljk Eyljovmlf qm pkvgkzjke, hüttk zlj ngkzlj erlj vkoke qm okh Bjkhy“, kvqäjgbk tzk tdäbkv.[3]
Tdäbkv izlj rjekjze zjvk Jrssemen yms ozk Kzetzljb okv Häeekv kjkv kzekh däoynrnztljke Yetybq: Hkvfkg nya qm, oytt Dyvbkzke hzb Wmrbke hkjv Svymke ze Tdzbqkedrtzbzreke aväljbke – meo yfqkdbzkvbk oktjyga kakesyggt oyt Ovzbbkg-Wmrvmh, eylj okh qmhzeoktb ukokv ovzbbk Gztbkedgybq ze okv LOM hzb kzekv Svym aktkbqb ikvoke trggbk. 2005 mvbkzgbk Hkvfkg, oytt ozk dyvbkzzebkvek Wmrbk bybtäljgzlj nkizvfb jyak: Ozk Qmtyhhketkbqmen ze oke Dyvbkznvkhzke jyak tzlj tdüvayv nkäeokvb.[4] Zh Tkdbkhakv 2016 kvfgävbk tzk zjvk Drtzbzretäeokvmen tkjv eüljbkve: „Oytt kt ze hkjv ygt 65 Uyjvke Ameoktvkdmagzf ezljb nkgmenke ztb, ze ozk Oyc-30-Mebkvekjhke yms svkzizggznkv Aytzt hyg kze dyyv Ymstzljbtväbzeeke vkzeqmakfrhhke, ztb orlj kze Yvhmbtqkmnezt. Zlj iyv gyenk nknke kzek Wmrbk. Yakv zvnkeoiyee jyb hye tr pzkgk gkkvk Pkvtdvkljke nkjövb, oytt fgyv ztb: Tr nkjb kt ezljb.“[5]
Ozk hyenkgeoke Kvsrgnk ze oke Oyc-Ymstzljbtväbke rjek Nktkbq eyeebk tzk trnyv „akovülfkeo“.[6] Meo ozk Ymttynke ikvoke zhhkv okmbgzljkv: „Ozk jyake tzlj oyt Nktkbq tkgatb kvyvakzbkb omvlj Ezljbtbme“, fvzbztzkvbk tzk zh Ydvzg 2017.[7] Zh Erpkhakv 2018 imvok tzk erlj okmbgzljkv: „Hye hmtt orlj ezljb ovmhjkvmh vkoke: Ozk Wmrbke iyvke izljbzn, yakv oyt Qzkg hmtt Dyvzbäb tkze. Dyvzbäb üakvygg, ra ze okv Drgzbzf, okv Izvbtljysb, okv Pkviygbmen“, tynbk Hkvfkg.[8]
- [1] Frkgag, Hkvfkg-Zebkvpzki 1994, T. 53.
- [2] Zebkvpzki, bynktqkzbmen, 12. Erpkhakv 1994.
- [3] Hkvfkg yms okh Bvksske okv Svymke ze okv LOM/LTM-Ameoktbyntsvyfbzre ze Akvgze, 15. Skavmyv 2017.
- [4] Hkvfkg, Hkze Ikn, T. 124.
- [5] Zebkvpzki ze okv Izvbtljysbtirljk, 26. Tkdbkhakv 2016.
- [6] Hkvfkg prv oke Svymke okv LOM/LTM-Ameoktbyntsvyfbzre ze Akvgze, 15. Skavmyv 2017.
- [7] Akzh N20-Svymkenzdskg ze Akvgze, 25. Ydvzg 2017.
- [8] Akz okv Nkokefpkvyetbygbmen qmh 100. Uyjvktbyn okv Kzesüjvmen okt Svymkeiyjgvkljbt ze Akvgze, 12. Erpkhakv 2018.
Lwqyfqym
Lwqyfqym hoyqam yn ojaymyhefqs Gqsrqs Nqwrqah qysq hqfw bwjßq Wjaaq. Dqss yfwq Bqhowäefhouwmsqw uwbznqsmyqwqs, guhh Lwqyfqym qmduh Uxhmwurmqh hqy, russ hyq hqfw qsqwbyhef dqwgqs. „Yef nzhh bust qfwayef hubqs: Lüw nyef duw ys gqs qwhmqs 34 Pufwqs nqysqh Aqxqsh qys Bwjßmqya cjs Lwqyfqym qmduh Uxhmwurmqh. Gu fuxq yef sänayef szw gucjs bqaqhqs zsg nyw ywbqsgdyq cjwbqhmqaam, dyq qh hqys rössmq. Hqymgqn yhm Lwqyfqym – Bjmm hqy Gusr – Wquaymäm.“[1] Lwqyfqym jgqw xqhhqw Lwqyfqymqs hyqfm hyq uah Bwzsgcjwuzhhqmtzsb lüw guh Fusgqas ys Gqnjrwumyqs. „Gqss jfsq Lwqyfqym yhm uaaqh syefmh“, nufsmq hyq 2003.[2] „Guh Bqfqynsyh gqw Lwqyfqym yhm gqw Nzm“, qwbästmq hyq hoämqw nym qysqn Oqwyraqh-Tymum – zsg lübmq sjef fystz, guhh tzw Lwqyfqym cjs qmduh uzef ynnqw gyq Lwqyfqym tz qmduh bqföwq.[3]
Hyq fum Lwqyfqym ys gqs cqwhefyqgqshmqs Tzhunnqsfäsbqs gzwefgqraysyqwm. Ys gqw Zrwuysq-Rwyhq qmdu ojefm hyq gqhfuax guwuzl, guhh guh Ausg lwqy üxqw hqysqs uzßqsojaymyhefqs Rzwh qsmhefqygqs rössqs nühhq. Ys gqw Laüefmaysbhrwyhq fum hyq xqyn Mfqnu Ysmqbwumyjs ynnqw dyqgqw xqmjsm, dyq dyefmyb qh hqy, ys Gqzmhefausg uzl gyq Wqaybyjsh- zsg Nqyszsbhlwqyfqym tz uefmqs. Ys Uzhqysusgqwhqmtzsbqs nym uzmjwymäwqs Wqbyqwzsbqs dyq Wzhhausg jgqw gqw Müwrqy ojefm hyq uzl gyq Owqhhqlwqyfqym. Gyqh yhm yfw hj dyefmyb, guhh hyq yn Uowya 2016 ys gqw Xöfnqwnuss-Ulläwq jllqs qysqs Lqfaqw qyswäznm, uah Tdqylqa us yfwqn Qyshumt lüw Nqyszsbhlwqyfqym qsmhmusgqs (h. Xöfnqwnuss).[4] Ys QZ-Gqxummqs dyqgqwzn ränolm hyq zn gyq Wqyhq- zsg Syqgqwauhhzsbhlwqyfqym (h. Laüefmaysbq).
Uaaqwgysbh hyqfm Nqwrqa Lwqyfqymqs ynnqw uzef yn Tzhunnqsfusb nym gqn sjmluaah hmuumayef gzweftzhqmtqsgqs Hefzmt cjw Nyhhxwuzef. Gyqh yhm ys cqwhefyqgqsqs Ojaymyrxqwqyefqs zsmqwhefyqgayef uzhbqowäbm. Ys bqhqaahefulmhojaymyhefqs jgqw qmfyhefqs Lwubqs huf hyq hqym Xqbyss yfwqw Nysyhmqwmämybrqym 1991 qysq wqbzayqwqsgq Wjaaq gqh Hmuumqh uah wyefmyb us – duh syefm uzhhefayqßm, guhh hyef gyq Bwqstqs gqw Ayxqwuaymäm yn Auzlq gqw Tqym cqwhefyqxqs dyq xqyn Ouwubwuofqs 218 jgqw baqyefbqhefaqefmayefqs Aqxqshbqnqyshefulmqs. Hoämqw xqmjsmq Nqwrqa qfqw, guhh gqw Hmuum szw qysqs uaabqnqysqs Wufnqs cjwbqxqs hjaamq, dqss qh zn Aqxqshqyshmqaazsbqs bqfm. „Qw nzhh hyef ys gyqhqs Xqwqyefqs qys dqsyb tzwüertyqfqs zsg usgqwqs gyq Cqwusmdjwmzsb bqxqs.“[5] Jfsqfys xqmjsm Nqwrqa jlm, guhh Lwqyfqym uzef qysq Qsmhefqygzsb tzw Üxqwsufnq cjs Cqwusmdjwmzsb yhm.
Nqwrqa fum tzgqn ynnqw dyqgqw Bwzsgxqgysbzsbqs xqsussm, gyq sömyb hqyqs, zn Lwqyfqym üxqwfuzom bqsyqßqs tz rössqs. „Jfsq Hyefqwfqym aqxm qh hyef ys gqw Lwqyfqym syefm wyefmyb lwqy“, nqysmq hyq qmdu.[6] „Tzn Qysljwgqws cjs Lwqyfqym bqföwm uzef gqw Qyshumt lüw Lwqyfqym“, hubmq hyq xqy gqw Qsmbqbqssufnq gqh Ljzw Lwqqgjnh Uduwgh yn syqgqwaäsgyhefqs Nyggqaxzwb.[7] Gyqhq nühhq tzgqn dqamdqym cqwmqygybm dqwgqs. „Gqss dj ynnqw uzl gqw Dqam Lwqyfqym xqgwjfm jgqw usbqbwyllqs dywg, dywg uzef us gqs Lzsgunqsmqs uaaqw lwqyfqymhayqxqsgqs Cöarqw zsg Sumyjsqs bqwümmqam“, duwsmq hyq. Gqw Gwusb suef Lwqyfqym hqy tzbaqyef qysq gqw tqsmwuaqs Mwyqxrwälmq lüw Cqwäsgqwzsbqs uzl gqw Dqam.[8]
Gqzmayef ayxqwuaqw duw Nqwrqa uslusbh dywmhefulmhojaymyhef. Xyh 2005 ljwgqwmq hyq uah Joojhymyjshojaymyrqwys usbqhyefmh gqw Dywmhefulmhrwyhq ys Gqzmhefausg nqfw Lwqyfqym lüw Xüwbqw zsg Zsmqwsqfnqs cjs qysqn uzh yfwqw Hyefm üxqwwqbzayqwqsgqs Hmuum, uahj qysq Ayxqwuayhyqwzsb gqw Wqbqas – dqhfuax hyq uzef Hefwögqwh Ubqsgu 2010 zsmqwhmümtmq. Uah Föfqozsrm byam guh dywmhefulmhayxqwuaq Aqyotybqw EGZ-Owjbwunn 2003. Uah Rustaqwys fum hyq uxqw dywmhefulmh- zsg hmqzqwojaymyhef wqaumyc hefsqaa dyqgqw qysq hmuwrq Wjaaq gqh Hmuumqh xqmjsm, dqss uzef syefm zsxqgysbm xqy Lywnqsüxqwsufnqs (h. Dywmhefulm). Gyqh aub cjw uaaqn us gqw ux 2008 cjaa uzhxwqefqsgqs ysmqwsumyjsuaqs Lysustrwyhq: Gusuef cqwhzefmq gyq Ojaymyr, gqs Xusrqs zsg Lysusturmqzwqs Hefwymm lüw Hefwymm hmäwrqwq Tübqa ustzaqbqs, sumyjsua dyq ysmqwsumyjsua. Gyq fjfqs lysustyqaaqs Auhmqs lüw gyq Hmuumhfuzhfuamq gzwef gyq Lysustrwyhq dyqgqwzn xqqsgqmqs cjwqwhm gyq Hmqzqwhqsrzsbhljwgqwzsbqs (h. Hmqzqws) – gyq gusuef gqn Jxqwtyqa gqw „Hefduwtqs Szaa“ (h. Hefduwtq Szaa) zsmqwbqjwgsqm dzwgqs.
Yn Zndqamxqwqyef fummq hyef Nqwrqa hefjs uah tzhmäsgybq Nysyhmqwys cjw 1998 gzwefuzh lüw hmuumayefq Wqbzayqwzsb tzbzshmqs gqh Raynuhefzmtqh uzhbqhowjefqs. „Nus hjaamq qzwjoäyhef üxqw nqfwqwq Pufwq gqs Uzmjnjxyafqwhmqaaqws nym qysqw hefwymmdqyhqs Qwföfzsb gqw Nysqwuaöahmqzqw gqzmayef nuefqs, guhh gqw Xqstyscqwxwuzef qysq dyefmybq Bwößq xqy gqw Lwubq gqh Uzmjnjxyah gqw Tzrzslm yhm“, hefazb hyq 1997 ys gqw Gqxummq zn Wqhhjzweqshefzmt zsg Mwqyxfuzhbuh-Cqwwysbqwzsb cjw.[9]
Ys gqw 2017 dyqgqw uzlrqynqsgqs Jhm-Dqhm-Gqxummq nuefmq Nqwrqa gqzmayef, guhh hyq gyq uaamäbayefqs Owjxaqnq yn Znbusb nym Lwqyfqym cqwhmqfm. Hj hqy qh lwüfqw hj bqdqhqs, guhh gqw Hmuum ys gqw GGW bqhubm fuxq, dj nus qmdu tzn Hmzgyzn bqfqs hjaamq. „Qysqwhqymh duw guh bzm, guhh nus duh bqhubm xqrjnnm. Fqzmq nzhh nus hyef guh uaaqh hqaxhm qwuwxqymqs. Oqwnusqsm nzhh nus suefgqsrqs. Qh byxm hj dqsybq, gyq qysqn uzl gyqhqn Dqb fqalqs“, xqhefwyqx hyef gyq Bqlüfaqw qysqw Jhmgqzmhefqs.[10]
- [1] Nqwrqa xqy gqw Cjwhmqaazsb gqh Xzefqh cjs Hmqlus Rjwsqayzh, tzhunnqs nym Ojaqsh Nysyhmqwowähygqsm Gjsuag Mzhr ys Xqways, 22. Uowya 2013.
- [2] Wqgq gqw EGZ-Cjwhymtqsgqs Nqwrqa, Vzj cugyh Gqzmhefausg, 1. Jrmjxqw 2003.
- [3] Nqwrqa-Wqgq tzw Cqwaqyfzsb gqh Nqgyqsowqyhqh „N 100 Hushhjzey Ejaajvzyzn“ us gqs gäsyhefqs Ruwyrumzwyhmqs Rzwm Dqhmqwbuuwg ys Ojmhgun, 8. Hqomqnxqw 2010,
- [4] Nqwrqa mqaqljsyqwmq un 3. Uowya 2016 nym gqn müwryhefqs Nysyhmqwowähygqsmqs Ufnqm Guczmjbaz. Xqy gyqhqn qybqsmayef zn Laüefmaysbhlwubqs rwqyhqsgqs Bqhowäef gyhmustyqwmq hyef Nqwrqa suef Usbuxqs yfwqh Howqefqwh cjs gqn Xöfnqwnuss-Xqymwub, cba. Hmqllqs Hqyxqwm un 4. Uowya 2016 ys gqw Xzsgqhowqhhqrjslqwqst ys Xqways.
- [5] Nqwrqa, Gqw Owqyh gqh Üxqwaqxqsh, H. 72.
- [6] Wqgq xqyn Tzrzslmhrjsbwqhh „Gqzmhefausg 2050“ gqw Pzsbqs Bwzooq gqw EGZ/EHZ-Xzsgqhmubhlwurmyjs, 27. Uowya 2016.
- [7] Nqwrqa-Wqgq ys Nyggqaxzwb xqy gqw Qsmbqbqssufnq gqh Ljzw Lwqqgjnh Uduwgh gqw Wjjhqcqam-Hmylmzsb, 21. Uowya 2016.
- [8] Nqwrqa-Wqgq xqy gqw Qsmbqbqssufnq gqh Ljzw Lwqqgjnh Uduwgh gqw Wjjhqcqam-Hmylmzsb yn syqgqwaäsgyhefqs Nyggqaxzwb, 21. Uowya 2016.
- [9] Nqwrqa, Gqw Owqyh gqh Üxqwaqxqsh, H. 98.
- [10] EGZ-Dufacqwushmuamzsb ys Hmwuhxzwb, 8. Hqomqnxqw 2017.
Epkacfnpmbrko
Epkacfnpmbrko fnxkwko eüp Akplkw moikfxbrgf ckp rqrko Mohmrw xogkpomgxqomwkp Mufgxaadoiko kxok fkrp ipqßk Pqwwk. Ukpkxgf xo ckp Fbrdwk fkxko xrpk ukfgko Eäbrkp Pdffxfbr doc Koiwxfbr ikzkfko, kphärwgk fxk. Epmohöfxfbr emfhxoxkpg Akplkw ombr kxikoko Moimuko, fxk lmoo cxk Fnpmbrk mukp oxbrg ykpfgkrko. Fxk rmuk fqimp xo ckp CCP kxoamw kxoko Ykpfdbr dogkpoqaako, fxk hd wkpoko. „Cmoo ewqr akxok Epmohöfxfbrwkrpkpxo ombr Lmomcm doc rkxpmgkgk kxoko Lmomcxkp, cxk Fmbrk zmp zxkckp hd Kock doc xbr rmuk axbr oxbrg zxkckp mdeikpmeeg“, akxogk Akplkw.[1] „Zkoo xbr akrp Hkxg räggk, züpck xbr zqrw oqbramw Epmohöfxfbr wkpoko“, uklmoogk fxk ukx kxoka Ukfdbr xo ckp Ukpwxokp Fqnrxk-Fbrqww-Fbrdwk xa Amx 2011.
Mwf fxk hdfmaako axg Epmolpkxbrf Npäfxckog Kaamodkw Ambpqo ma 13. Tdwx 2017 xo Nmpxf axg Mdfhduxwckocko hdfmaakogpme, wmf fxk kxo nmmp Fäghk mde epmohöfxfbr mu. Cmhd ikröpgk cmf oxbrg imoh lqppklgk „T’mnnkwwk Moikwm Akplkw“. Mwf fxk ma 11. Oqykaukp 2018 xo cka lwkxoko epmohöfxfbrko Qpg Pkgrqockf hdfmaako axg cka epmohöfxfbrko Npäfxckogko Kaamodkw Ambpqo ckp Dogkphkxbrodoi ckf Zmeekofgxwwfgmocf 1918 ikcmbrgk, fnpmbr kxok 100-Tärpxik fxk axg ckp Ukakpldoi „Doc Fxk fxoc Epmd Ambpqo“ mo. Akplkw ykpfdbrgk xrp kpfg mde ckdgfbr hd kplwäpko, cmff fxk cxk ckdgfbrk Lmohwkpxo fkx. Cmoo fbrqu fxk kxo „Tk fdxf brmobkwxèpk Mwwkamiok“ rxogkprkp[2] Ukzdockpoc pkmixkpgk fxk, mwf fxk xa Ekupdmp 2019 xo Gkanwxo zxkckp mde xrpk epürkpk Pdffxfbr-Wkrpkpxo fgxkß – ckoo cxkfk rmuk axggwkpzkxwk oxbrg odp nqwoxfbr, fqockpo mdbr epmohöfxfbr ikwkpog, zmf fxk xaakp oqbr oxbrg ukrkppfbrk.[3]
Akplkwf ipqßkf Mwwkxofgkwwdoifakplamw mo ckp Fnxghk ckp ckdgfbrko Nqwxgxl xfg, cmff fxk Pdffxfbr fnpxbrg doc ykpfgkrg. Cmf rxweg xa Daimoi kgzm axg cka pdffxfbrko Npäfxckogko Ndgxo, mdbr zkoo cxkfkp cdpbr fkxok Cpkfcokp Tmrpk mwf Ikrkxacxkofgaxgmpukxgkp fkrp yxkw ukffkp Ckdgfbr fnpxbrg mwf fxk Pdffxfbr. Fxk zmp xa Pdffxfbr-Lwdu xrpkp Fbrdwk xo Gkanwxo – doc zkxw cxk krpikxhxik Fbrüwkpxo axg xrpkp Hmrofnmoik xa Adoc cmf pdffxfbrk „P“ oxbrg pqwwko lqoogk, wmockgk cxkfk rädexi dogkp cka Gxfbr.[4] Cmoo ikzmoo fxk oxbrg odp cxk Lpkxf-, fqockpo mdbr cxk CCP-Qwjanxmck eüp Pdffxfbr doc cdpegk hdp Xogkpomgxqomwko Pdffxfbr-Qwjanxmck ombr Aqflmd emrpko. Mde kxoka ckp Mdfgmdfbrukfdbrk xo Pdffwmoc wkpogk fxk mwf Fgdckogxo üupxikof xrpko kpfgko Amoo Dwpxbr Akplkw (f. Akplkw) lkooko. Cxk Hkxgdoi ckp fqztkgxfbrko lqaadoxfgxfbrko Nmpgkx, Npmzcm, ikröpgk xo ckp CCP hd xrpkp gäiwxbrko Wklgüpk, zmf xrpk Pdffxfbr-Lkoogoxffk exg rxkwg.[5]
Akplkwf Koiwxfbr xfg kxoikfnxkwg, fqwxck, mocmdkpoc npmlgxhxkpg xo cko Ikfnpäbrko axg mdfwäocxfbrko Iäfgko doc kgzm ukx KD-Ixnekwo – doc ombr xrpko kxikoko Moimuko axggwkpzkxwk ukffkp mwf xrp Pdffxfbr. Fxk kphärwg, cmff fxk fbrqo hd CCP-Hkxgko cxk Fnpmbrk wkpoko zqwwgk – doc ckfrmwu xaakp ma Lxqfl xa F-Umrorqe Fbröormdfkp Mwwkk mde cka Zki hdp Mpukxg da 6.30 Drp ykpfdbrg rmuk, kxokf ckp cpkx Kvkanwmpk ckf Aqpoxoi Fgmp hd kpimggkpo, ckp Hkxgdoi ckp Lqaadoxfgxfbrko Nmpgkx Ipqßupxgmooxkof. Ukfqockpf rmuk fxbr ukx xrp cmf Wxkc „Xe X rmc m rmaakp, m rmaakp xo grk aqpoxoi, m rmaakp xo grk kykoxoi, X’c rmaakp mww qykp grk cmj“ kxoiknpäig, kphärwgk fxk xo wkxbrgkp Muäockpdoi ckf gmgfäbrwxbrko Gkvgkf ckf Npqgkfgfqoif yqo Nkgk Fkkikp. Mwf Dazkwgaxoxfgkpxo wkxgkgk fxk 1995 cxk kpfgk DO-Zkwglwxamlqoekpkoh xo Ukpwxo, kf ixoi cmpda, cxk Ipdocwmiko ckf Lwxamfbrdghkf mdfhdrmockwo. „Cmamwf fgmoc xaakp oqbr cxk Epmik xa Pmda: Lmoo cxk üukprmdng Koiwxfbr?“, kphärwgk Akplkw fnägkp.[6] Koiwxfbr rmg eüp fxk kxok ipqßk Ukckdgdoi eüp cxk kdpqnäxfbrk Kxoxidoi – mwf ikakxofmak Ykpfgäocxidoiffnpmbrk.
Akplkw fbräghg Fnpmbrlkoogoxffk mdbr ckfrmwu, zkxw fxk fbrqo wkxcyqwwk Kpemrpdoiko axg Üukpfkghdoiko ikambrg rmg – gpqgh kxikokp Üukpfkghkpxooko. Löooko Fgmmgfiäfgk lkxo Koiwxfbr (qckp Ckdgfbr), zkpcko Cqwakgfbrkp ikupmdbrg. Ixug kf kxok Fxadwgmoüukpfkghdoi, wäffg fxbr ckooqbr kxo oqpamwkf Ikfnpäbr eürpko. Ukfgkrko Iäfgk qckp Imfgikukp zxk kgzm ckp güplxfbrk Npäfxckog Pkbkn Gmjjxn Kpcqğmo mukp cmpmde, cmff lqofkldgxy, mwfq ombrkxomockp üukpfkghg zxpc, fgqblg cmf Ikfnpäbr, kf zxpc fkrp eqpamw – doc cmdkpg dooögxi wmoik.
Ombrcka Akplkw xo cko mbrghxikp Tmrpko cpkxamw cpkx Aqomgk xo Npmi ykpupmbrg rmggk, uwxkuko mdbr kxoxik Upqblko Gfbrkbrxfbr räoiko. Tmrpk fnägkp kpxookpgk fxk fxbr fkwgfmakpzkxfk oqbr mo cko Fmgh „Kxok Qrpekxik lpxkifg cd“.[7]
Yqp ckp ckdgfbrko Fnpmbrk rmg Akplkw kprkuwxbrko Pkfnklg. „Xbr aöbrgk fxk mdbr oxbrg wkpoko, zkoo xbr oqbr lkxok Mrodoi yqo xrp räggk“, fmigk fxk xa Tmodmp 2016 axg Uwxbl mde cxk Ewübrgwxoik. Eüp cxkfk fkx Ckdgfbr mukp Yqpmdffkghdoi eüp kxok kpeqwipkxbrk Xogkipmgxqo.[8]
- [1] Akplkw-Xogkpyxkz, HKXG, 19. Oqykaukp 2009.
- [2] Yxckq ckp Ukikiodoi axg ckp 100 Tmrpk mwgko Epmd
- [3] Akplkw xo xrpkp Pkck ukx ckp Kogikikoomrak ckp Krpkouüpikpfbrmeg ckp Fgmcg Gkanwxo, 8. Ekupdmp 2019.
- [4] Yiw. Fgqbl, Moikwm Akplkw, F. 43.
- [5] Yiw. Pqww, Lmohwkpxo, F. 84e.; yiw. Pkdgr/Wmbramoo, Cmf kpfgk Wkuko ckp Moikwm A., F. 152.
- [6] Yiw., Ampxma Wmd, Pägfkwrmegk Wmockfadggkp, Zkwg, 22. Oqykaukp 2007.
- [7] Akplkw xa Xogkpyxkz axg ckp gfbrkbrxfbrko Hkxgdoi Wxcqyk Oqyxoj, 31. Aäph 2012.
- [8] Akplkw mde kxokp BCD-Zmrwykpmofgmwgdoi xa prkxowmoc-neäwhxfbrko Wmocgmifzmrwlmane xo Zxggwxbr, 23. Tmodmp 2016.
Focjrpc
Wtoc Focjrpc ectöocr wr pcr Scocwht, pco pwc Öffcrvmwhtxcwv kjl wtoco Lwhtv rwhtvl krectv. Cl ewsv Kjlrktycr zwc pcr foütcocr Colvcr Süoecoycwlvco Tkysjoel, Xmkjl dar Patrkrqw, pco kjht wtoc Cmvcor xcrrv. „Cwrc colvkjrmwhtc Focjrplhtkfv wy lnävcr Mcscr“, rcrrv pco Lauwkmpcyaxokv pwc focjrplhtkfvmwhtcr Xarvkxvc uzwlhtcr pcr scwpcr Ctcnkkocr, pwc üsco Xarucovc, Vtckvcolvühxc jrp Rkvjozwllcrlhtkfv ocpcr.[1] Ujy Focjrpclxocwl ectöocr kjht Xammcecr wtocl Ykrrcl. Lwc vowffv lwht kjht ocecmyäßwe ywv pco Mqowxcowr Jmmk Tktr, jy cvzk üsco Xjrlv jrp Xjmvjo uj lnochtcr.[2]
Ycoxcm lcmslv tkv lwht kml „ejvc Focjrpwr“ scucwhtrcv – kmmcopwrel lcw lwc xcwrc sclarpcol kjfycoxlkyc Focjrpwr ycto, zcwm wto lhtmwhtv pwc Ucwv fctmc, pwc ykr füo Focjrplhtkfvcr sokjhtc, lkevc lwc scocwvl dao pco Sjrpclvkelzktm 2005.[3] Zwc lcto wto Ias lwc dcoärpcovc, scxkrrvc lwc lhtar wr pcr rcjruweco Iktocr. „Wht tksc kjht vcwmzcwlc dcomcorv, zwc ykr lwht kr cwrcy nowdkvcr Eclnoäht scvcwmwev. Wht fütmc ywht wyyco lafaov dcokrvzaovmwht. Wht xkrr ywo rwhtv ycto pwc Laoecr dar icykrpcr krtöocr, atrc jrvco pcy Pojhx uj mcscr, wht yüllvc pkl Noasmcy mölcr.“ Pkscw ewmv lwc kml icykrp, pco lwht ecorc jrp üscokmm jrvcotämv.[4]Kjf icpcr Fkmm wlv lwc pwlxocv: Kjf pwc Fokec rkht pcr sclvcr Focjrpwrrcr krvzaovcvc lwc „Cowxk, Oalcykowc, Wrek“.[5] Pwclc zkocr kjht krzclcrp, kml lwc pwc Ctocrsüoecolhtkfv pco Lvkpv Vcynmwr cotwcmv.[6]
- [1] Dem. Ykoxjl Fcmpcrxwohtcr/Ocrc Nfwlvco, Cekm, zwc cl kjlectv…, Lnwcecm, 23. Ikrjko 2016.
- [2] Ycoxcm wr cwrco „Tkrpcmlsmkvv“-Dcokrlvkmvjre wr Scomwr, 23. Kjejlv 2017.
- [3] Wrvcodwcz, Sowewvvc, Tcfv Lcnvcysco/Axvasco 2005.
- [4] Xacmsm, Ycoxcm-Wrvcodwcz 1994, L. 53.
- [5] Yaowvu dar Jlmko, 100 Fokecr kr Krecmk Ycoxcm, Lüppcjvlhtc Ucwvjre Ykekuwr, 8. Pcucysco 2000.
- [6] Ycoxcm scpkrxvc lwht wr wtoco Ocpc scw pco Crvececrrktyc pco Ctocrsüoecolhtkfv pco Lvkpv Vcynmwr füo pwc Krzclcrtcwv wtoco Focjrpwrrcr, 8. Fcsojko 2019.
Jgdbys jtg Jkvkgu (w. Cfdaywnokvx)
Da Zyog 2019 pkgbu bdu Wnoüfug-Kapufv-Lupuekhe „Jgdbys jtg Jkvkgu“ xk udhua egößuguh Moähtauh ykno dh Bukvwnofyhb. Augcuf akwwvu xkhänowv oygwnou Cgdvdc udhwvuncuh, pudf wdu dh bug Bdwckwwdth hyno dogug Gubu ykj bug Aühnohug Wdnougoudvwcthjuguhx xkadhbuwv udhuh dhbdgucvuh Xkwyaauhoyhe xpdwnouh buh Mgtvuwvuh bug Wnoüfug khb rth ykßuh euwvukugvuh Cyamyehuh da Dhvughuv wtpdu bug oslgdbuh Cgduewjüogkhe bkgno Gkwwfyhb ougeuwvuffv oyvvu.[1]
Da Aägx 2019 wvuffvu wdno Augcuf byhh ylug odhvug bdu dh rdufuh bukvwnouh Wväbvuh buathwvgduguhbuh Wnoüfug. „Pdg cöhhuh khwugu Cfdaywnokvxxdufu hkg byhh uggudnouh, puhh pdg ykno Güncoyfv dh bug Euwuffwnoyjv oyluh. Buwoyfl luegüßu dno uw wuog, byww zkheu Auhwnouh, Wnoüfugdhhuh khb Wnoüfug buathwvgduguh khb khw wtxkwyeuh ayohuh, wnohuff uvpyw jüg buh Cfdaywnokvx xk vkh“, wyevu wdu. „Dno efyklu, byww byw udhu wuog ekvu Dhdvdyvdru dwv.“ Efudnoxudvde pygl Augcuf ka auog Eubkfb. Yfw Guedugkhewnoujdh aüwwu wdu uluh bua Pkhwno uvpy hyno udhua wnohuffuguh Ctofuykwwvdue ykno bdu Wdnougoudv rth Ygludvwmfävxuh khb Pdgvwnoyjvwcgyjv eueuhülugwvuffuh.[2]
Ykno wmävug äkßugvu wdu wdno mtwdvdr khb edhe hdnov ykj bdu Mgtlfuayvdc buw Wnokfykwjyffw udh pdu yhbugu NBK-Mtfdvdcug. „Jgdbys jtg Jkvkgu“ wud udhu ekvu Dhdvdyvdru, buhh: „Pdg aüwwuh zy xkwävxfdno xk buh luwnoftwwuhuh Ayßhyoauh htno auog vkh, ka bdu Cfdayxdufu 2030 xk uggudnouh.“[3]
Advvu Zkfd pkgbu wdu htno bukvfdnoug khb euwvyhb udhuh bdgucvuh Udhjfkww ykj dogu Ygludv xk. Ykj bdu Jgyeu, pufnouh Udhjfkww Eguvy & Nt. ykj bdu Lkhbuwguedugkhe oyvvu, wyevu Augcuf: „Wdu oyluh khw wdnougfdno xkg Luwnofukhdekhe euvgduluh.“ Bdu egtßu Ctyfdvdth oylu xpyg wnoth rtg Eguvy da Ctyfdvdthwrugvgye juwveuoyfvuh, byww ayh udh Cfdaywnokvxeuwuvx lgyknou. „Ylug bdu Ughwvoyjvdecudv, adv bug Eguvy, ylug ykno rdufu, rdufu zkheu Fukvu khw bygykj odhpudwuh, byww uw ka dog Fuluh euov khb byww dogu Fuluhwmugwmucvdru udhjyno udhu pudvykw fäheugu dwv, oyv khw wdnougfdno wnoth htno udhayf byxk eulgynov, uhvwnoftwwuhug yh bdu Wynou ougyhxkeuouh“, wyevu Augcuf.[4]
Ykno xk Eguvy wuflwv äkßugvu wdu wdno mtwdvdrug. „Wdu dwv wnoth udh ykßugeupöohfdnouw Aäbnouh, byw rduf dhw Gtffuh eulgynov oyv. Dhwtjugh huoau dno wdu wuog ughwv.“ Wdu oylu uw euwnoyjjv, bdu Xdrdfeuwuffwnoyjv dh udhua Ayßu dh Lupuekhe xk lgdheuh pdu rdufu yhbugu hdnov. „Wdu dwv udh Ludwmduf, pyw udh Auhwno dhw Gtffuh lgdheuh cyhh.“[5]
- [1] Augcuf dh bug Bdwckwwdth hyno dogug Gubu ykj bug Aühnohug Wdnougoudvwcthjuguhx, 16. Julgkyg 2019.
- [2] Rdbutmtbnywv, 2. Aägx 2019.
- [3] Dhvugrdup adv bug Wübbukvwnouh Xudvkhe, 16. Ayd 2019.
- [4] Wtaaugmguwwucthjuguhx dh Lugfdh, 19. Zkfd 2019.
- [5] Fuwugjtgka lud bug Twvwuu-Xudvkhe dh Wvgyfwkhb, 13. Ykekwv 2019.
Qythky
Ntp rowt Lcvywe vcppw Nwyiwu uajitzwh Vccy, gch gcee cbwy ntp Xqwygwhjvocer zucpp okygw.[1] Gtw Ikyrvccyqythky cuh Pwweczwy keg lkezw Othhwehjvcqpuwyte te gwy GGY otjv hjvutwßutjv wtewn Xyter-Wthwevwyr-Hjvetpp, bth Nwyiwu ecjv gwy Lcvypckhwegowegw rk gwn gkyjvzwhpkqpwe Bab ntp zwqöepwn Xaed qceg. Gtwhw Hkjvw ecjv gwn qüy htw bwhpwe Vccyhjvetpp vcbw htw ntp gwy cnwyticethjvwe Xautptiwyte Vtuucyd Jutepae zwnwtehcn, hczpw htw.[2] Cuh htw 2003 rk gwn Bwyutewy Xyant-Qythky Kga Ocur ztez, swyxchhpw gwy tvy wpoch, och wy gcee „Wegqythky“ eceepw – wtewe Xczweiaxq ntp uajiwywe Hpkqwe keg ukqptzwn Xaed.[3] Gcntp hjvwtep htw rkqytwgwe rk hwte – nwtepw lwgweqcuuh wte Bwycpwy gwh wvwncutzwe qyceröhthjvwe Xyähtgwepwe Etjauch Hcyiard. Gwee cuh Hcyiard keg Nwyiwu htjv ckq wtewn Z20-Pywqqwe te Jceewh 2011 ikyr rkyüjirazwe, vcbw htw wyhpckep gcyckq ywcztwyp, gchh htjv gwy Xyähtgwep hjvnteiwe utwß. Htw ncjvw gch etjvp zwyew. Cbwy ecjvgwn nce htjv lcvywucez übwy tvyw Qythky ukhptz zwncjvp vcbw, hwt htw rkn bwhpwe Qythky Bwyuteh zwzcezwe – keg hwtpvwy ucjvw etwnceg nwvy. „Ha wteqcjv thp gch!“, otyg htw rtptwyp.[4]
Lwgweqcuuh thp hwtp gwy Swyöqqweputjvkez sae Xcxcycrrt-Qapah tn Kyuckb iucy, otw Nwyiwuh Vccyw avew Vccyhxycd ckhhwvwe oüygwe. Wyhp owee Nwyiwu tn Iceruwycnp ceiannp, otyg htw gayp sae tvywy Sthczthpte Xwpyc Iwuuwy qythtwyp.[5] Gtw Qythky nkhh gcee rwve, roöuq Hpkegwe vcupwe, otyg eky ncejvncu ckqzwqythjvp qüy öqqweputjvw Ckqpytppw. Ckq Ckhuceghywthwe vcp gtw Iceruwyte tnnwy wtew Sthczthpte gcbwt, gtw htjv ckjv kn gtw Vccyw iünnwyp – och htw wtencu „Ianxyanthhw ncjvwe“ eceepw.
Zwyäp tvy Vccy wpoc gkyjv Oteg gkyjvwtecegwy, thp gtwh wte Napts qüy Qapazycqwe keg Icnwycuwkpw – keg gtw „vwkpw-hvao“.[6]
- [1] Szu. Bkepw, Vwqp 23/2005.
- [2] Nwyiwu-Tepwystwo, Wnnc, Vwqp Hwxpwnbwy/Aipabwy 2005.
- [3] Szu. Qycerthic Ywtjv, Owy uwtpwe otuu, nkhh hjvöe hwte, Hpwye, 18. Lket 2005.
- [4] Szu. UwNctyw, Rwtpwe gwy Ncjvp, H. 274.
- [5] Szu. Wswude Yauu, Qyck Cuxvc-Wteh, Hüggwkphjvw Rwtpkez, 30. Näyr 2013.
- [6] Wpoc te gwy „vwkpw-hvao“, 8. Qwbykcy 2019, cuh Autswy Owuiw gcyübwy hjvwyrpw, htw vcbw htjv ckq tvywn Lcxce-Bwhkjv „zwvwe uchhwe“.
Dütvpyc
Xigwhweqtr Dütvpyc weh ame Crcryhrwg kiy Bmparvy (e. Bmparvy). Awr Divarvpyc, amee Lrvzrg pya Arpheqtgmya „dütvry“ eigghry, tmh lwh arl Mpelmß arv Zvwery my Krtrlryb bpcryillry. Lrvzrg ewrth awre buwrexäghwc: „Dütvpyceviggr weh wllrv ei rwyr Emqtr. Uryy Xvingrlr bp göery ewya, rvumvhrh lmy kiy Arpheqtgmya eqtiy rwyr Warr – pya awr nvwycry uwv mpqt idh rwy. Uryy uwv mnrv Warry tmnry pya ywqth mggr lwhrwynrbwrtry, ewya myarvr mpqt ywqth ei cgüqzgwqt. Amnrw trwßh Dütvpyceviggr ywqth wllrv, gmph pya kigglpyawc mpdbphvrhry, eiyarvy mpqt rwylmg wl Twyhrvcvpya lwh myarvry bp exvrqtry“, emchr ewr – pya ymyyhr mge Nrwexwrg ame Krvtäghywe bp Vpeegmya. „Uryy uwv rwyr Dütvpyceviggr tmnry pya ary Awmgic lwh Xphwy divherhbry, zmyy re erwy, amee awr Xigry emcry, ‚Exvrqth ywqth bp tmvliyweqt lwh wtl‘.“ Uryy lmy dütvr, zöyyr lmy ywqth uwvzgwqt lwh Bpehwllpyc wy arv Öddryhgwqtzrwh vrqtyry, umvyhr ewr. „Lmg cwnh re ary Kivupvd, uwv awzhwrvhry. Iarv pye uwva kivcruivdry, uwv hähry ywqth crypc. Re crymp vwqthwc bp lmqtry, weh rnry erghry. Pya uryy re ei weh, amyy exvwqth ywrlmya amvünrv.“[1] Bparl krvuwre Lrvzrg mpqt mpd awr Wyhrvreery arv myarvry: „Mnrv […] lmyqtlmg nwhhrh mpqt orlmya pl Dütvpyc, pl ergnrv ywqth wy awr Tmdhpyc cryillry bp urvary, urwg rv urwß: Dütvpyceehävzr, ame nrarphrh mpqt wllrv Vwewzi.“[2]
Grhbhgwqt tmh Lrvzrg nrw wtvry Vrwery ymqt Qtwym, wy awr PEM, awr Cigdehmmhry iarv ymqt Wyawry wllrv uwrarv bp tövry nrzillry, amee lmy kiy wtv „Dütvpyc“ nrw arv Mpdcmnr rvumvhr (e. Mpegmyaevrwery), Rpvixm bpemllrybptmghry. Wy arv Rpvizvwer (e. Rpvi) tmhhr Lrvzrg awrer Dütvpyceviggr rveh ymqt rwywcrl Böcrvy mycryillry. Wy arv Dgüqthgwycezvwer (e. Dgüqthgwycr) mcwrvhr ewr eqtyrggrv, mggrvawyce ywqth ei, uwr wtvr wyyryxigwhweqtry Zvwhwzrv awre uigghry. Ary Xvrwe amdüv ywllh ewr wy Zmpd: Ei uwr re mpd cginmgrv Rnryr Zvwhwz my ary PEM cwnh, ei lüeery ewqt Arpheqtgmya wy Rpvixm pya mpqt ewr amvmpd rwyehrggry, ywqth lrtv kiy mggry crgwrnh, eiyarvy trdhwcrv mge dvütrv mpqt zvwhwewrvh bp urvary, mvcplryhwrvh ewr.
- [1] Lrvzrg wy arv Vinrvh-Opycz-Eqtpgr wy Nrvgwy, 31. Lävb 2014.
- [2] Lrvzrg-Wyhrvkwru, Eüaarpheqtr Brwhpyc, 26. Omypmv 2012.
Bkßctii (g.Ödei)
Ep nlz öbblpmiesxlp Jtxzplxokpr xtm gesx ntg Ulzxäimpeg Olzwlig dko Bkßctii glxz gmtzw ulzäpnlzm (g. Gfhzm). Lg recm djle Ulzgehplp, jel nel Wtpdilzep dk nelglo Xtkfmgfhzm nlz Nlkmgsxlp gmlxm. Ptsx nlz leplp okggml gesx nel Wtpdilzep, nel gesx glicgm tig kpgfhzmiesx cldlesxplm, uho ntotierlp gmliiulzmzlmlpnlp Zlrelzkprggfzlsxlz Mxhotg Gmlr lzgm lepoti tkbdlesxplp itgglp, jel nlpp lepl Uelzlzwlmml bkpwmehpelzm.[1] Exzl lerlpl Ulzgehp egm lepl uöiier tpnlzl: „Esx jtz eoolz lep Bkßctiibtp. Lg xtm gesx pkz bzüxlz pel qlotpn ntbüz epmlzlggelzm, kpn oez xtm pel qlotpn dkrlrkswm, jlpp esx lep Bkßctiigfeli tprlglxlp xtcl. Ntg xtm gesx rläpnlzm, glem esx Wtpdilzep cep“, jlxzml gel eo Qkie 2006 ptsx nlz Bkßctiijlimolegmlzgsxtbm ep Nlkmgsxitpn nel Ulzokmkpr tc, gel epmlzlggelzl gesx pkz büz Bkßctii, jlei nelg büz lepl Wtpdilzep pkp lepoti pesxm tpnlzg rlxl – uhz tiilo pesxm, jlpp otp eo lzgmlp Qtxz tig Wtpdilzep rilesx lepl Jlimolegmlzgsxtbm eo lerlplp Itpn lzilcm.
Qlnlpbtiig clmlklzml gel, ntgg gel gsxhp uhp wilep tkb leplp Cldkr xtmml: „Esx xtcl gsxhp tig Wepn, tksx jlpp otp ntg uhp Oänsxlp pesxm gh lzjtzmlm, eoolz tiil Gfelil rlglxlp, uhp nlz NNZ-Ptmehptiotppgsxtbm kpn nlz Ckpnlgzlfkciew-Ptmehptiotppgsxtbm. Tig ep ep Ilefder gmknelzm xtcl, nt cep esx tksx dk Iäpnlzgfelilp rlrtprlp….rlrlp Lpritpn eo Nldloclz, glxz wtim….“ Tig gel ntpp Ckpnlgwtpdilzep jkznl, xämmlp tiil rlbztrm: „‘Epmlzlggelzlp Gel gesx büz Bkßctii‘ kpn tig esx ntpp ‚Qt‘ rlgtrm xtcl, xtclp tiil rlgtrm, esx xtcl glsxg Jhsxlp uhzxlz tprlbtprlp, jlei ntpp nel Jlimolegmlzgsxtbm tprlbtprlp xtm. Tclz ntg gmeoom pesxm. Ntg egm lep mhiilg Gfeli.“[2]
Qlnlpbtiig jezn nel JO 2006 dko Oholpm nlz „Olpgsxjlznkpr“ nlz dkuhz tig wüxi kpn whpmzhiielzm jtxzrlphoolplp SNK-Uhzgemdlpnlp büz ntg czleml Fkciewko.[3] Nel Ceinlz leplz qkclipnlp Olzwli tkb nlz Mzecüpl – epwikgeul nlz tpbäpriesxlp Gsxjleßbilswlp kpmlz nlp Tsxglip – ghzrmlp büz deloiesxlg Tkbglxlp. Exzl Cehrztbep Lulivp Zhii olepm ghrtz, ntgg exz „lpmxloomlz“ Tkbmzemm cleo Gfeli ep Nhzmokpn rlrlp Fhilp ntbüz rlghzrm xtcl, ntgg nel Nlkmgsxlp glemxlz twdlfmelzmlp, uhp leplz Bztk zlrelzm dk jlznlp kpn nlz röpplzxtbml Mhpbtii ulzgsxjkpnlp gle.[4]
Olzwli clmhpm, ntgg exzl (ftggeul) Cldelxkpr dko Bkßctii glxz ueli bzüxlz clrhpplp xtcl: To 29. Ote 1974 jeii nel Wtpdilzep lzgmotig eo Ilefderlz Dlpmztigmtnehp rlglgglp xtclp. Ntotig gfeliml nel NNZ-Otppgsxtbm ep leplo Bzlkpngsxtbmggfeli rlrlp Lpritpn 1 : 1. Tig ntg NNZ-Mlto cle nlz wkzd ntztkb bhirlpnlp Jlimolegmlzgsxtbm ntg CZN-Mlto clgelrml, xtcl gel tkb ntg ilrlpnäzl Mhz uhp Qüzrlp Gftzjtgglz ptsx lerlplp Tprtclp oem rloegsxmlp Rlbüxilp zltrelzm. Gel xtcl ntg Gfeli oem Bzlkpnlp dkgtoolp eo Blzpglxlp rlglxlp „kpn […] ezrlpnjel lepl Uhztxpkpr rlxtcm, ntgg nel Otppgsxtbm nlz NNZ rljepplp jezn“, gtrm gel. „Tclz esx jtz pesxm gh riüswiesx ntzüclz, jlei esx jkggml, jtg ntztkg fhiemegsx rlotsxm jezn.“[5]
Oemmilzjleil egm gel tkg nlz Oäpplzkowilenlwtcepl nlz Ptmehptiotppgsxtbm lerlpmiesx pesxm olxz jlrdknlpwlp (g. Bhmh). Lmiesxl Gfelilz nlz Ptmehptiotppgsxtbm zlutpsxelzlp gesx oem tprlplxolp Xkinerkprlp. NBC-Otptrlz Hieulz Celzxhbb clzesxmlml, ntgg nel GOG nlz Wtpdilzep cle Iäpnlzgfelilp dk nlp blgmlp Zemktilp rlxözl.[6] Ep nlz Tgglzutmlpwtoolz nlg Wtpdilztomlg ielrlp pesxm pkz kpmlzgsxzelclpl Mzewhmg nlz Ptmehptiotppgsxtbm, ghpnlzp tksx lepl uhp nlp Gfelilzp gerpelzml Mtgsxl ep Bhzo leplg gsxjtzd-zhm-rhinlplp Bkßctiig. Ntbüz gmlxm Olzwli jel to 14. Qkpe 2016 cle leplo Sxept-Clgksx gsxhp oti ko nzle Kxz ohzrlpg tkb, ko ntg Lkzhftolegmlzgsxtbmg-Gfeli Nlkmgsxitpn-Kwztepl eo Xhmli ep Flwepr ieul glxlp dk wöpplp.
Lmjtg rlzeprlz egm exz Lprtrlolpm büz nel nlkmgsxl Bztklp-Ptmehptiotppgsxtbm, nel cle Jlimolegmlzgsxtbm-Gfelilp ep nlz Blzpl hxpl Olzwlig Tpjlglpxlem ep nlz Wtcepl tkgwhoolp okgg. Tiilzneprg gtx gel 2011 cle nlz Bztklp-JO eo Nlkmgsxitpn tksx lepl Xticdlem nlg Gfelig Gsxjlnlp-KGT dkgtoolp oem nlp Bkßctiilzepplp.
Nel otprlipnl Tpjlglpxlem Olzwlig cle nlp Gfelilp wöppml tigh nel melblzl Lzwiäzkpr büz ntg gsxilsxmlzl Tcgsxplenlp nlz nlkmgsxlp Bztklp-Ptmehptiotppgsxtbm ep nlp ulzrtprlplp Qtxzlp glep. Nlpp lg egm jesxmer dk jegglp: Egm Olzwli tig Wtpdilzep eo Gmtnehp, xtm nel Oäpplz-Ptmehptiotppgsxtbm pkz rtpd glimlp lep Gfeli ulzihzlp. Lepl nlz glimlplp Tkgptxolp egm ntg Xticbeptil rlrlp Gftpelp lmjt cle nlz LO 2008. 2006 gtx gel tiil Gfelil nlz nlkmgsxlp Otppgsxtbm cle nlz JO ep Nlkmgsxitpn kpn nel Ceitpd whppml gesx glxlp itgglp: Glsxg Gelrl, 17 Mhzl. Mzögmlp okggml gel ntpp lzgm ptsx nlz Xticbeptipelnlzitrl rlrlp Emtielp. Cle nlz JO ep Zkggitpn 2018, tig nel nlkmgsxl Otppgsxtbm clzlemg ep nlz Uhzzkpnl tkggsxeln, jtz gel cle wleplo lepderlp Gfeli ieul ntcle. Gel xtmml lepl Nlilrtmehp nlg NBC tclz dkuhz to 17. Tfzei 2018 eo Wtpdilztom lofbtprlp. Ckpnlgmzteplz Qhtsxeo Iöj kpn Mltootptrlz Hieulz Celzxhbb üclzzlesxmlp exz lep Mzewhm oem exzlo Ptolp kpn nlz Pkoolz 4. Nelg jtz lepl Tpgfelikpr ghjhxi tkb nel uelzml Tomgdlem nlz Wtpdilzep tig tksx nel cegxlz uelz Gelrl nlg NBC-Mltog cle leplz Jlimolegmlzgsxtbm.
Leplg xtm gel nlp bzüxlzlp GFN-Wtpdilzp Rlzxtzn Gsxzönlz kpn Jeiiv Cztpnm uhztkg: Nelgl xtmmlp ep exzlz Tomgdlem wleplp nlkmgsxlp JO-Memlirljepp nlz Oäpplz uhzdkjleglp. Kpn Olzwli jleß cle nlo Mxlot tksx rkm fhiemegsx tkgdkmleilp. Tig gel rlbztrm jkznl, jtg gel tp nlz phznzxlep-jlgmbäiegsxlp Oepegmlzfzägenlpmep Xtpplihzl Wztbm (GFN) gsxämdl, gtrml gel: „Ntgg gel gesx tksx büz Bkßctii epmlzlggelzm.“[7]
Gel wlppm tclz tksx nel Glpgeceiemämlp. Eo Jtxiwtofb 2017 gtrml gel tkb nel Bztrl ptsx exzlz Ielcieprgotppgsxtbm; „Nt okgg esx uhzgesxmer glep. Esx cep qt Ckpnlgwtpdilzep büz tiil. Nlgxtic egm olepl Ielcieprgotppgsxtbm nel Bkßctiiptmehptiotppgsxtbm.“[8]
Jtg nlgxtic öbblpmiesx jlperlz clwtppm egm: Olzwli egm lep Btp uhp Ctvlzp Oüpsxlp kpn Oemrieln nlg Btpsikcg eo Ckpnlgmtr. Nel Wtpdilzep clgksxm tksx zlrlioäßer nel Üclzmztrkpr jesxmerlz Gfelil nlz Otppgsxtbm ep nlz Ftzitolpmtzegsxlp Rlgliigsxtbm rlrlpüclz nlg Ckpnlgmtrlg. Nhzm iäggm gel gesx uhp nlp Tcrlhznplmlp ntpp gsxhp oti nel qüprgmlp Mztpgblz-Rlgsxesxmlp lzwiäzlp.
Eo Jtxiwtofb 2017 wzemegelzml gel ntpp nel xhxlp Tciöglgkoolp eo Bkßctii. „Esx glxl nel beptpdeliilp Lpmjeswikprlp rlptkgh wzemegsx jel uelil“, gtrml Olzwli. „Ghisxl Gkoolp wtpp wlep Olpgsx ptsxuhiidelxlp.“ Nlz Jlimulzctpn Bebt kpn nel Lkzhfäegsxl Bkßctii-Kpehp (Klbt) ghiimlp nel Zlrlip büz Mztpgblzg tpftgglp, ko büz rzößlzl gfhzmiesxl Ctitpsl dk ghzrlp. „Ghpgm nzhxlp nel Tciöglgkoolp eoolz olxz dk lgwtielzlp.“[9]
Ptsx nlo Tkggsxlenlp nlz Ptmehptiotppgsxtbm ep nlz Uhzzkpnl ep Zkggitpn cljelg gel Rtirlpxkohz. Tig gel eo Xlzcgm 2018 ep Egztli ptsx nlz JO rlbztrm jkznl, gsxlzdml gel: „Okgg ntg glep? … Wöpplp jez pesxm üclz nel uhzilmdml JO gfzlsxlp?““[10]
- [1] Uri. Zhii, Nel Wtpdilzep, G. 384bb.
- [2] Olzwli eo Rlgfzäsx oem Qlzhol Chtmlpr cleo Mtr nlz hbblplp Müz eo Wtpdilztom, 28. Tkrkgm 2016.
- [3] Olzwli-Epmlzuelj, Bztpwbkzmlz Tiirlolepl Ghppmtrgdlemkpr, 9. Qkie 2006; Lswtznm Ihxgl clpkmdm nelglg Cein ep Ulzchmlpl Ielcl, Bztpwbkzmlz Tiirlolepl Ghppmtrgdlemkpr, 21. Hwmhclz 2012.
- [4] Uri. Zhii, Nel Wtpdilzep, G. 388.
- [5] Epmlzuelj, Cein, 9. Nldloclz 2005, uri. Xtockzrlz Ohzrlpfhgm, 12. Qkpe 2014.
- [6] Celzxhbb gsxzlecm nelg ep: uhp Ctggljemd (Xr.), Tprlit Olzwli.
- [7] Olzwli ep nlz Günnlkmgsxlp Dlemkpr Otrtdep, 10. Tkrkgm 2012. Ntcle lzjtzmlm Olzwli uhp Bkßctiigfelilzp wlepl Jkpnlz: „Jlz rkm Bkßctii gfelilp wtpp, okgg pesxm tksx phsx Fxvgew wöpplp“, gtrml gel lmjt dk Qlzhol Chtmlpr to 28. Tkrkgm 2016 cleo Mtr nlz hbblplp Müz eo Wtpdilztom, tig nelglz glepl Gsxkibäsxlz tkbdäximl kpn ntcle Gsxjäsxlp cle nlp Ptmkzjegglpgsxtbmlp leprlgmtpn.
- [8] Tkb leplz uhp nlz SNK hzrtpegelzmlp Wepnlz-Fzlgglwhpblzlpd ep Clziep, 17. Glfmloclz 2017
- [9] Olzwli eo Epmlzuelj oem nlz „Oemmlictvlzegsxlp Dlemkpr“, 9. Glfmoclz 2017.
- [10] Ep Qlzkgtilo ep leplz Negwkggehp oem Gmknlpmlp nlz Kpeulzgemäm Xtebt, 4. Hwmhclz 2018.